۸ ماه در اسارت؛ خانواده‌ای که هنوز رها نشدند
سیدحسن حسینی
نزدیک به هشت ماه قبل اعضای یک خانواده در سفر از ایران به ولایت هرات، از نزدیکی‌های منطقه‌ی زنده‌گی اقوام‌شان در محله‌ی «عمه سکینه» ربوده شدند و تا هنوز خبری از آن‌ها در دست نیست.
وابسته‌گان این خانواده ادعا می‌کنند که در چهار نوبت و در بازه‌های زمانی مختلف و به آدرس‌های متفاوت به آدم‌رباها بیش از سه میلیون و ۲۰۰ هزار افغانی پول پرداخته‌اند، اما حتا یک سرنخ از محل اختفای اعضای این خانواده در دست نیست. آنان می‌گویند که برای حل مشکل حتا دست به دامان طالبان در ولسوالی «غوریان» هرات شده بودند، ولی اعضای این گروه هم نتوانستند آن‌ها را نجات دهند.
در سوی دیگر دفتر والی هرات به نقل از ریاست امنیت ملی این ولایت اعلام کرده که با وجود پیچیده‌گی‌های پرونده‌ی ربایش این خانواده، تا کنون سه نفر در پیوند به قضیه بازداشت شده‌اند اما زمان بیش‌تری برای یافتن مکان اصلی ربوده‌‌شده‌ها نیاز است. اما وابسته‌گان خانواده‌ی افراد ربوده شده که چند بار دروازه‌های ارگ ریاست جمهوری و معاونان ریاست جمهوری را کوبیده‌اند، دولت را به ناکارایی و ضعف متهم می‌کنند.
سفری بی‌سرانجام
داستان ربودن خانواده‌ی چهار نفری زاهدی زمانی کلید می‌خورد که آنان بعد از ۲۵ سال زنده‌گی در ایران، برای دیدار وابسته‌گان‌شان به هرات سفر می‌کنند. در این سفر حسین‌بخش زاهدی، پدر و کنیشا زاهدی مادر خانواده همراه با دو فرزندشان معصومه زاهدی ۱۷ ساله و محمد‌جواد زاهدی ۲۵ ساله همراه هم بودند.
با توجه به آن‌چه رخ داده است، شاید سه فرزند دیگر این خانواده که چند سال قبل به کشورهای فنلند و سویدن پناهنده شده بودند، شانس بیش‌تری برای در امان ماندن از خطر آدم‌ربایی داشتند.
فاطمه، خواهر حسین‌بخش زاهدی که در هرات زنده‌گی می‌کند، روزی را به یاد دارد که برادرش همراه با سه عضو خانواده از نقطه‌ی مرزی بین افغانستان و ایران در شهرک اسلام‌قلعه به وی تماس گرفته بود. وی می‌گوید که ارتباط تلفنی او با برادرش تا نزدیکی‌های ترمینال مسافربری در محل «عمه سکینه» بر‌قرار بود، اما پس از آن تلفن برادرش خاموش شد.
فاطمه که برای استقبال خانواده‌ی برادرش به ترمینال مسافربری در محله‌ی عمه سکینه رفته بود، پس از ساعت‌ها انتظار با چشم گریان به خانه برگشت و اندوهی گنگ و نا‌معلوم وجودش را در بر گرفته بود. خواهر حسین‌بخش می‌گوید که برای دو روز تمام هتل‌ها و مراکز درمانی بین شاهراه هرات-اسلام‌قلعه و داخل شهرک اسلام‌قلعه را گشتند، اما خبری از برادر و خانواده‌اش به دست نیامد.
صفر برومند، از وابسته‌گان خانواده‌ی زاهدی به روزنامه‌ی ۸صبح می‌گوید که پس از دست‌کم ۴۸ ساعت از مفقود شدن خانواده‌ی زاهدی، آنان امنیت ملی و فرماندهی پولیس را در جریان گذاشتند و پرونده‌ی اعضای این خانواده‌ی ربوده‌شده در اداره‌های نیروهای امنیتی باز شد. آقای برومند می‌افزاید که پس از دو روز، رباینده‌گان با تماس تلفنی در نخستین نوبت از وابسته‌گان خانواده‌ی زاهدی درخواست یک میلیون و ۴۰۰ هزار افغانی کرده بودند و اعضای این خانواده با سرهم کردن پول، مجبور شدند آن مبلغ را شبانه به منطقه‌ی «تیرپل» در مسیر شاهراه هرات-اسلام‌قلعه برده و تحویل آدم‌رباها دهند.
قرار بود با پرداخت این مقدار پول، خانواده‌ی زاهدی از چنگ آدم‌رباها نجات یابند، اما رباینده‌گان در نهایت پس از تحویل‌گیری پول، تصمیم خود را عوض کرده بودند و خبری از آزادی اختطاف‌شده‌ها نشد.
وساطت مشکوک!
وابسته‌گان خانواده‌ی زاهدی می‌گویند که پس از چند هفته سر‌و‌کله‌ی محمد، اسم مستعار – این فرد هم اکنون در بند امنیت ملی است – پیدا شد و از آنان برای پادرمیانی با رباینده‌گان درخواست ۵۰۰ هزار افغانی کرده بود. اقارب نزدیک خانواده‌ی زاهدی هم با قبول این ادعا، حاضر شدند ۴۵۰ هزار افغانی به وی بدهند، اما حتا پرداخت این مقدار پول هم گره مشکل را باز نکرد.
فاطمه، خواهر حسین‌بخش، می‌گوید که محمد علاوه بر دریافت پول از وابسته‌گان خانواده‌ی زاهدی در هرات، از طریق خویشاوندانش هم‌زمان از پسران حسین‌بخش صفری که در اروپا زنده‌گی می‌کنند، ۲۱ هزار یورو طلب کرده بود تا در روند آزادی خانواده‌ی زاهدی سرعت ببخشد. فاطمه ادامه می‌دهد که پول‌های طلب شده از سوی محمد هم به شماره حساب بانکی خانمش در ایران واریز شد. او می‌افزاید که در نهایت پول از دست رفت و نیروهای امنیتی محمد را بازداشت کردند.
پادرمیانی بی‌فایده‌ی طالبان
نزدیکان خانواده‌ی ربوده شده می‌گویند که برای نجات اعضای خانواده‌ی زاهدی بارها به کابل رفته و دروازه‌های ارگ ریاست جمهوری و معاونان ریاست جمهوری را زده‌اند، اما افاقه نکرد.
فاطمه، خواهر حسین‌بخش زاهدی، می‌گوید که پس از ناامیدی از نیروهای امنیتی و دولت، همراه با شوهرش نزد طالبان رفت تا بلکه خبری از اعضای خانواده‌ی برادرش دریابد. او می‌افزاید که برای دیدار با یک فرمانده طالبان به یکی از روستاهای ولسوالی غوریان رفت، اما حتا همین دیدار هم تأثیر نکرد و خبری از برادر و خانواده‌اش به دست نیامد.
آنان دولت را به کم‌کاری و تساهل در این زمینه متهم می‌کنند و از محمد‌اشرف غنی، رییس جمهوری کشور، خواهان پی‌گیری جدی پرونده‌ی این قضیه هستند.
طالبان نباید پادرمیانی می‌کردند
جیلانی فرهاد، سخنگوی والی هرات، اما گره مشکل را در برخورد «غیر‌حرفه‌ای» وابسته‌گان خانواده‌ی زاهدی می‌بیند. آقای فرهاد به روزنامه‌ی ۸صبح می‌گوید که مراجعه کردن وابسته‌گان خانواده‌ی زاهدی به طالبان، سبب شد که پیچیده‌گی‌های پرونده بیش‌تر شود، اما با آن هم نیروهای امنیت ملی توانستند در پیوند به این قضیه سه نفر را تا کنون بازداشت کنند.
سخنگوی والی هرات می‌افزاید که تحقیقات برای ردیابی عاملان این پرونده جریان دارد و یک تیم تحقیقی برای ردیابی رباینده‌گان کار می‌کند. این مقام دولتی تأکید می‌کند که گزارش‌های مختلف ریاست امنیت ملی نشان داده که از آغاز سال جاری تا کنون بیش از ۴۵ نفر به ظن آدم‌ربایی از مناطق مختلف شهر بازداشت شده‌اند.
فرماندهی پولیس هرات نیز گزارش داده که از آغاز سال جاری تا کنون سه مورد آدم‌ربایی در این مرکز امنیتی ثبت شده است. عبدالاحد ولی‌زاده، سخنگوی فرماندهی پولیس هرات، به روزنامه ۸صبح می‌گوید که از این میان تا کنون سه نفر که در مورد جداگانه ربوده شده بودند، آزاد شده و در پیوند به آن شش نفر به ظن آدم‌ربایی بازداشت شده‌اند. آقای ولی‌زاده می‌افزاید که فعلاً فقط یک مورد آدم‌ربایی که شامل دو تن اختطاف شده هستند، نزد آدم‌رباها قرار دارند و پولیس برای رهایی آنان تلاش می‌کند.
دولت سرعت عمل نشان دهد
با تمام این‌ها اما فعالان مردمی-مدنی در هرات به این باور اند که دولت و نیروهای امنیتی سوای تلاش‌های وابسته‌گان افراد ربوده شده، باید به قضایای آدم‌ربایی به گونه‌ی جدی‌تر عمل کنند.
محمد‌رفیق شهیر، رییس شورای متخصصان و از آگاهان سیاسی، به این نظر است که اگر دولت در رهایی افراد ربوده شده کم‌کاری نشان دهد، وجهه‌‌اش نزد مردم خدشه‌دار خواهد شد.
سید‌اشرف سادات، از فعالان مدنی در هرات، هم به این نظر است که ناتوانی نیروهای کشفی در برخورد با قضیه‌های آدم‌ربایی، سبب شده که وجهه‌ی اجتماعی دولت آسیب ببیند. از نگاه آقای سادات، دولت باید برای تأمین حقوق مدنی شهروندان با استفاده از روش‌های گوناگون از جمله مذاکرات غیر‌مستقیم و با پادرمیانی بزرگان و موی‌سفیدان محل برای رهایی ربوده شده‌ها اقدام کند.
معضل اجتماعی اختطاف
نام ولایت هرات از سال‌ها به این طرف با نام اختطاف گره خورده است. دیده شده که بارها افراد مختلف از سوی افراد ناشناس ربوده شده و پس از مدتی با شانس بسیار کم آزاد شده‌اند. در بیش‌تر موارد رباینده‌گان با وجود دریافت پول، ربوده شده‌ها را به قتل رسانده‌اند.
باور عمومی آگاهان امور بر این است که گاهی مخالفت‌های سیاسی، خصومت‌های خانواده‌گی و حتا بیش‌تر از آن دخالت استخبارات کشورهای منطقه‌ای برای نشان دادن نبود امنیت و به چالش کشیدن توان نیروهای امنیتی افغانستان، اختطاف را رقم می‌زند. از دید آگاهان امور نیاز است که رهبری نیروهای کشفی با استفاده از فرصت‌های مناسب سعی در خنثاسازی برنامه‌هایی مثل این داشته باشند.
