-
زنگ اول
روز زن در جهان، شام زن در افغانستان
از نخستین زمزمه‌ها برای تخصیص روزی به نام روز زن و پرداختن به حقوق، وضعیت و جایگاه زنان در جامعه بیش از یک قرن می‌گذرد. نزدیک به نیم قرن است که هشتم مارچ از سوی سازمان ملل به عنوان روز جهانی زن اعلان شده است تا به این بهانه وضعیت زنان در جهان امروز به صورت جدی‌تر مورد توجه قرار گیرد. آگاهی به مساله زنان، نابرابری‌ها و احیاناً ستم در حق آنان، محصول جهان مدرن است و پس از آن به میان آمد که انسان‌شناسی کهن جایش را به انسان‌شناسی مدرن داد و حقوق آدمی بر تکالیف و واجباتش تقدم پیدا کرد. اصطلاح «جنس دوم» که سیمون دوبوار در کتاب پر سروصدایش مطرح کرد، اشاره به این داشت که برای هزاران سال، زن به عنوان جنس دوم نگریسته شد…
بیشتر بخوانید » -
دیدگاه و یادداشت
یک‌ساله‌گی بازداشت از سوی طالبان؛ زنان معترض روایت می‌کنند
در فبروری سال پار گروهی از زنان معترض در خیابان‌های کابل، توسط طالبان بازداشت شدند. در این ستون شما روایت چند تن آنان را از اسارت در زندان می‌خوانید. تمنا رضایی من تاهنوز هیچ حرفی در مورد سختی‌هایی که از زمان متواری شدنم از خانه تا تجربه تلخ زندان طالبان و درد جانسوز آواره‌گی و مهاجرت متحمل شده‌ام ننوشته‌ام، اما می‌خواهم کوتاه از آن اتفاقِ تلخ و شب وحشتناک سال پار بنویسم. زمستان بود و سرمایی که تا عمق استخوان نفوذ می‌کرد، ولی من و هم‌سنگرانم برای نجات از اسارت و زندان وحشتناک طالبان، خانه‌های خود را ترک و خانه‌به‌خانه دنبال یک مخفی‌گاه می‌گشتیم. تا این‌که بعد از سپری شدن حدود یک ماه به همین منوال، به یک ساختمانی در شهرنو کابل که می‌گفتند خانه امن است و امن…
بیشتر بخوانید » -
دیدگاه و یادداشت
بی‌توجهی به وضعیت زنان؛ فصل مشترک طالبان و بازیگران خارجی
پس از تسلط طالبان بر افغانستان در ۱۵ آگست ۲۰۲۱ و به رسمیت شناخته نشدن آن‌ها از سوی جهان، این گروه به دنبال تقویت ارتباطات بین‌المللی و کسب مشروعیت از راه‌های مختلف شده است. از سوی دیگر، خروج ایالات متحده از افغانستان، فرصت را برای دور تازه‌ای از رقابت قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی برای پر کردن جای خالی ایالات متحده در کشور باز کرده است. چنان‌چه حضور چین، روسیه، پاکستان و ایران، چهره تازه‌ای از بازی قدرت‌ها را در افغانستان رقم زده است. این در حالی است که جامعه غرب خسته و یا هم با روندی کندتر و با اهرم‌هایی ناکارآمد، تحولات افغانستان را دنبال می‌کند. زنان افغانستان که تا کنون بیشترین زیان را از بازگشت مجدد حاکمیت افراط‌گرای طالبان به کشور متحمل شده‌اند، بیش از هر زمان دیگر…
بیشتر بخوانید » -
دیدگاه و یادداشت
۸ مارچ و ضرورت فهم واقعی آزادی
زنان افغانستان دومین ۸ مارچ، روز جهانی همبسته‌گی زنان را زیر سیطره حاکمیت توتالیتر طالبانی سپری می‌کنند. این روز پیش از برگشت طالبان به قدرت نیز در افغانستان به مفهوم واقعی آن شناخته شده نبود. بسیاری از زنان و مردان از این روز به‌مثابه روزی عاشقانه تجلیل و گرامی‌داشت می‌کردند. درک واقعی از فلسفه وجودی این روز، زمانی که فرصت تبلیغ و کار جدی برای آن وجود داشت، نیز به میان نیامد. از همین رو بسیاری از زنان نخبه و سیاست‌مدار از مردان انتظار دارند که در هشتم مارچ تحفه دریافت کنند یا به مهمانی دعوت شوند. چنین فهمی از ۸ مارچ، در تضاد با فلسفه وجودی این روز است. در این روز قرار نیست که به نوعی مدرن‌تر و مدنی‌تر سرسپرده‌گی و پذیرش غیرمستقیم فرودستی و وابسته‌گی اقتصادی…
بیشتر بخوانید » -
هشت صبح
انجماد فکری و زن‌ستیزانه طالبان
زنان افغانستان رنج‌های زیادی را در پنج سال نخست حاکمیت طالبان متحمل شده بودند. طالبان بعد از آن‌که در سال ۱۹۹۶ کابل را به تصرف خویش درآوردند، این امر تاثیرات وسیعی بر جایگاه زنان در جامعه افغانستان به‌خصوص در شهرها داشت. در همان اوایل آنان فرامینی را صادر کردند که براساس آن دروازه‌های مکاتب و دانشگاه‌ها به روی دختران بسته شد و زنان از کار کردن در بیرون و یا ترک کردن منزل بدون چادری و محرم شرعی منع شدند. این‌همه محدودیت بر زنان، تبدیل به کابوسی وحشتناک شده بود. طالبان با کار کردن زنان در نهادهای حکومتی و سازمان‌های غیرحکومتی داخلی و بین‌المللی به‌شدت مخالف بودند. آنان با پخش تعدادی از شب‌نامه‌ها با امضای مقام‌های نام‌نهاد خود، بیشتر زنان شاغل را هشدار می‌دادند که باید وظایف خود را…
بیشتر بخوانید » -
دیدگاه و یادداشت
۸ مارچ در افغانستان؛ زنان در آرزوی آزادی‌اند
برای آزادی و بیداری یک جامعه، ابتدا باید زنان آن جامعه را آزاد و بیدار نگه داشت. حضور زن بیدار، جامعه بشری را با لباس انسانیت و مهربانی ملبس ساخته و اهمیت زن را در پرورش جامعه سبز و سالم به‌مثابه رحمت الهی بر سلامتی طبعیت بیان می‌دارد. در ۲۰ سال گذشته میزان تحصیلات افزایش یافت و زنان با تلاش‌های نفس‌گیر تا سطح وزارت به‌عنوان نیروی محرک و تاثیرگذار فعالیت‌هایی انجام دادند. آن‌ها استقلال مالی خود را کسب کردند و به‌طور کلی حضورشان در اجتماع محسوس بود و تحت نام برابری و آزادی گمان می‌رفت که زنان افغانستان به برابری اجتماعی و سیاسی رسیده‌اند؛ اما در موجودیت دموکراسی هم در سال‌های ۱۳۸۰-۱۴۰۰ زنان در مناطق دوردست، زیر سلطه مردان خانواده و محروم از حقوق‌شان به‌سر می‌بردند. در حالی‌که پروژه‌های…
بیشتر بخوانید » -
هشت صبح
در انتظار خورشید؛ روایتی از یک زن زندانی
شمارش روزها از دستم نرفته. خوب می‌دانم، امروز روزِ سوم است. سومین روزی که پشت سلول‌های آهنین زندان طالبان نفس می‌کشیم؛ من با دو دخترم! دخترانم که تا چندی قبل، طالب و طالبان قصه‌های وحشتناکی از زبان من و مادربزرگ‌شان بودند، در زندان این گروه، وسط همان قصه‌ها زنده‌گی می‌کنند. هر روز چشم‌های‌مان را با فروغ کم‌رنگی که از یک روزنه میخکوب شده به درونِ سلول می‌تابد، باز می‌کنیم. این‌جا تنها نیستیم؛ زنان دیگر هم هستند. زنانی که تا دیروز صدای فریاد آزادی‌شان خیابان‌های کابل را به لرزه درآورده بود. امروز آن‌ها شبیه من و دخترانم، به همان فروغ کم‌رنگی که به درون سلول تابیده، نگاه‌‌شان را دوخته‌اند. شاید این‌ها هم با همین نور تابیده در سلول، روزهای اسارت را می‌شمارند؟ روز بازداشت شدنم به خوبی یادم می‌آید. سه…
بیشتر بخوانید » -
دیدگاه و یادداشت
مطالبات زنان عصر پیامبر و زنان امروز
امروزه زنان افغانستان تحت ستم و سلطه قرار دارند و از همه حقوق‌شان محروم هستند و خواسته بنیادین آن‌ها «آزادی و برابری» است. خواسته‌‌ای که ریشه در مدرنیته و تمدن غربی دارد، اما عده‌ای از زنان با فراخوان رژیم ستم‌گر طالب به آموزه‌های دینی و خوانش آیات و شعار دادن «ما حق اسلامی خود را می‌خواهیم» سعی دارند حق زنان را از دین طلب کنند. این در حالی است که گروه حاکم نیز وضعیت امروزی زنان را در «چارچوب اسلام» صورت‌بندی کرده و در تلاش است که اکنون را با ۱۴۰۰ سال پیش همسان کند. پرسشی که مطرح می‌شود این است که آیا درست است زنان امروز خواهان حقی باشند که پیامبر در ۱۴۰۰ سال پیش برای‌شان تعریف کرده است؟ آیا امکان استخراج حقوق برابر میان زن و مرد…
بیشتر بخوانید » -
هشت صبح
روز جهانی همبسته‌گی زنان؛ یک ادعای مضحک
پس از آن‌که جامعه جهانی به‌ویژه امریکا در سال ۲۰۰۱ طبق منافع‌شان صلاح دیدند که رژیم طالبان را در افغانستان نابود کنند، به دنیا آمدم. کودکی و نوجوانی را در سایه دموکراسی نوپا و وارداتی گذراندم. طالب و جنگ و جهاد را صرف از ورای روایت‌های بزرگان خانواده می‌شناختم. در سال‌های پسین که پا به دهه سوم زنده‌گی گذاشتم، طبق معمول بلندپروازتر شدم و مغرورتر. نمی‌دانم جو پیش‌آمده در ۲۰ سال پسین سبب شده بود یا جوانی و جهان‌بینی؛ اما به هر دلیلی که بود، برای رسیدن به جهان برابر و آزادی و عدالت فکر می‌کردم. سال‌های اخیر را خوب به یاد دارم. در روز ۸ مارچ پدرم با دسته‌های بزرگ گل به خانه می‌آمد. خانه‌‌ای که در میان افراد آن دختران بیشتر بودند تا پسران. با شادی و…
بیشتر بخوانید » -
هشت صبح
سلطه طالبان و نابودی رویای دخترانه
زن، موجودی لطیف است که دین و دنیا جایگاهی برای او قایل‌اند و بارها منزلت زن مورد بحث جوامع قرار گرفته است. زن، سازنده جهان و گرداننده دنیا و دلیل پیش‌رفت دولت‌های با‌ثبات است. حقوق یک زن بیش از چیزی است که در جوامع عقب‌مانده‌ای چون افغانستان به او داده می‌شود. از منظر دین و قوانین جهانی، زن حق آموزش کار، آزادی‌های فردی و انتخاب را دارد؛ اما با تاسف که امروز زنان و دختران در افغانستان، از تمامی حقوق انسانی و اسلامی محروم‌اند. وقتی کوچک‌تر بودم و به سن مکتب نرسیده بودم، می‌خواستم زودتر روز موعود برسد و به مکتب بروم. انتظار به پایان رسید و با خواب‌های کودکانه وارد مکتب شدم. آهسته‌آهسته به صنف هفتم مکتب رسیدم. این درست زمانی بود که برای خود رویایی دیده بودم…
بیشتر بخوانید »
