• دیدگاه و یادداشت

    روایت سقوط کابل؛ مقصر کیست؟

    ساعت روی‌ ۱۰:۰۰ قبل از ظهر ایستاده بود. عقربه‌ بزرگ آهسته بر محور‌ اصلی دور می‌زد. من حس می‌کردم‌ که سرعت عقربه‌ کند‌ شده است. مشغول مرور شبکه اجتماعی فیس‌بوک بودم  تا از خبرهای جدید آگاه شوم. دو روز می‌شد که با اتفاق همکارانم به دفتر نرفته بودیم. وضعیت امنیتی وخیم گزارش‌ می‌شد و هر لحظه‌ خطر تهدیدمان‌ می‌کرد. در چند هفته گذشته، ولایت‌ها یکی پی دیگر در حال تسلیم شدن بودند. تا زمانی که طالبان وارد کاپیسا، پروان و بغلان نشده بودند، امید داشتیم که کابل سقوط نمی‌کند و طالبان بر‌اساس برنامه‌ از قبل تعیین‌شده می‌آیند و شامل قدرت می‌شوند. با درک‌ این‌که با حضور طالبان هیچ شهروند افغانستانی راضی نبود، ولی همه مردم بین «بد» و «بدتر» گیر افتاده بودند. مردم از  جنگ بیست‌ساله خسته و دل‌گیر بودند…

    بیشتر بخوانید »
  • هشت صبح

    فرار و فروش یک ملت؛ به کدام قیمت؟

    روز ۱۵ آگست ۲۰۲۱، کابل آفتابی، قشنگ و آرام بود. بدون درنظرداشت آن‌چه در یک ماه پسین در ولایات اتفاق افتاد، وضعیت کابل همچون هوایش، آرام و لذت‌بخش بود. پس از صرف صبحانه، روانه دفتر شدم. من آدمی پر‌مشغله بودم که همزمان با کار عملی خبرنگاری، در دانشگاه تدریس می‌کردم و مسوولیت نظارت و ارزیابی یک برنامه دولتی در یکی از وزارت‌ها را در سطح افغانستان نیز برعهده داشتم. پس از ملاقات با رییس دفتر وزیر و دریافت دستورات مرتبط به وظیفه، وارد دفتر کاری خویش شده و به وظایف روزانه‌ام رسیده‌گی می‌کردم. در آن روزها به دلیل سقوط پیهم ولایات، حجم کار در دفترم چند‌برابر شده بود. من نیز برای جبران، با ‌شدت و قوت بیشتر کار می‌کردم. به همین دلیل نمی‌دانم زمان چگونه سپری می‌شد. پیش از چاشت،…

    بیشتر بخوانید »
  • هشت صبح

    حیاط خلوت تروریسم

    براساس گزارش‌های نهادهای معتبر جهانی، افغانستان زیر سلطه طالبان به جولانگاه تروریسم بدل شده است. شاید نخستین بار باشد که یک گروه تروریستی کشوری را به‌گونه تام‌وتمام در اختیار گرفته است و هرچه بخواهد بر آن اعمال می‌کند. در دو سالی که گذشت، طالبان تا توانستند توحش را بر افغانستان اعمال کردند و به هیچ یک از خواست‌های جامعه بین‌المللی در پیوند به رعایت حقوق بشر و قطع رابطه با گروه‌های تروریستی کوچک‌ترین اهمیتی قایل نشدند. براساس گزارش شورای امنیت سازمان ملل متحد، در حال حاضر نزدیک به ۲۰ گروه تروریستی در افغانستان حضور دارند که اکثریت آن‌ها از پشتیبانی مالی، نظامی و سیاسی طالبان برخوردارند. ما معلومات جامع و کافی در مورد تمام ۲۰ گروه تروریستی با اهداف بین‌المللی که در افغانستان زیر کنترل طالبان فعال هستند، نداریم؛ اما…

    بیشتر بخوانید »
  • هشت صبح

    آخرین روز در قرارگاه امنیت ملی

    ساختار متمرکز، وابسته‌گی و عدم استقلال نهادها، ویژه‌گی عمده بروکراسی افغانستان و زمینه‌ساز شکست و زمین‌گیر شدن نظام جمهوری بود. هیچ یک از نهادهای سیاسی و امنیتی کشور از این قاعده معیوب مستثنا نبود، حتا نهاد تعیین‌کننده و حساسی چون امنیت ملی. این اداره نیز به‌رغم تفاوت‌های تحسین‌برانگیزش، درگیر چالش‌های عمیق درون‌سازمانی بود. تقرر افراد سیاسی در ساختار این نهاد، تمرکز قدرت نزد فرد شماره اول سازمان و عدم توزیع عادلانه صلاحیت‌ها میان سطوح رهبری این نهاد، از چالش‌های عمده‌ای بود که امنیت ملی را در سال‌های اخیر دچار آشفته‌گی و اختلال کاری کرده بود. این امر که ناشی از زیاده‌خواهی و روح متمرکز قدرت در سطح کلان سیاسی بود، سبب شده بود تا به فرهنگ رشد درون‌سازمانی تمکین نشود و افراد بنابر تعلقات سیاسی دستگاه قدرت یک‌شبه و بی‌هیچ…

    بیشتر بخوانید »
  • هشت صبح

    خلیل‌زاد و تاریخ وایسرازده افغانستان

    واکنش‌ها به سخنان زلمی خلیل‌زاد در دو مصاحبه تازه‌اش با افغانستان انترنشنل و بی‌بی‌سی نشان داد که او در جمع بازی‌گران اصلی بیست سال دوره جمهوریت جا‌یگاه ویژه داشته است، یا حداقل مردم افغانستان چنین مقامی برای او قایلند. به‌مناسبت سقوط دولت و برگشت طالبان به قدرت، گزارش‌ها و مطالب بسیاری نشر شد و گردهمایی‌ها، راه‌پیمایی‌ها و سخنرانی‌های بسیار انجام گرفت. شخصیت اصلی این بحث‌ها طالبان و امارت آن گروه بود، اما به زلمی خلیل‌زاد در بحث‌های رسانه‌ای چند روز اخیر بیش از هر کسی پرداخته شد. ملا هبت‌الله، حامد کرزی، اشرف غنی، جورج بوش، جو بایدن، ملا برادر، رشید دوستم و خیلی از بازی‌گران مهم دیگر این دوران شاید هر کدام در مرحله‌ای بسیار بیش‌تر از خلیل‌زاد بر تحولات افغانستان اثرگذاشته باشند، ولی در بحث‌های یک هفته اخیر به‌نظر…

    بیشتر بخوانید »
  • هشت صبح

    زنان افغانستان خود راوی روایت‌های نانوشته‌شان هستند

    در دوساله‌گی سقوط به این نتیجه می‌رسیم که زنان افغانستان با این که روایت تدوین‌شده ندارند، با مبارزات نفس‌گیرشان راوی روایت‌های نانوشته خود هستند. احکام پی‌درپی برای حذف سیستماتیک زنان از جامعه، آنان را برای مبارزه علیه طالبان مصمم‌تر کرده است. هر قدر که محدودیت‌ها بیش‌تر می‌شود، زنان افغانستان در داخل و بیرون از کشور منسجم‌تر و آگاهانه‌تر قدم‌وقلم برمی‌دارند تا برای حل بحران کنونی کشور پیش‌قدم شوند و تصامیم آینده در مورد افغانستان بدون درنظرداشت دیدگاه‌های زنانی که صدای ناله‌وزجه‌شان به گوشه‌وکنار دنیا رسیده است، گرفته نشود. مبارزه سخت و نفس‌گیر دو سال سیاه در تاریخ افغانستان خود انعکاس‌دهنده روایت است. این زنان آزاده و نترس افغانستان با اعتراضات ملی و بین‌المللی مشروعیت گروه طالبان را به چالش کشیده‌اند. اگر امروز زنان در جاده‌های کابل و فضای سربسته برای…

    بیشتر بخوانید »
  • گزارش‌ها

    یافته‌های یک تحقیق؛ طالبان در دو سال اخیر سه‌هزار و ۳۲۹ مورد نقض حقوق بشر انجام داده‌اند

    براساس گزارش‌های نهادهای بین‌المللی حامی حقوق‌ بشر، طالبان در دو سال گذشته به‌گونه مکرر حقوق بشری شهروندان افغانستان، به‌ویژه زنان و نظامیان پیشین را نقض کرده‌اند. در آستانه دومین سالگرد سقوط افغانستان به‌دست این گروه، شماری زیادی از نهادها با ابراز نگرانی از انتقام‌گیری طالبان، می‌گویند که این گروه تا اکنون به بدرفتاری، شکنجه، بازداشت، شلاق‌زنی و قتل گروه‌های مختلف اجتماعی اقدام کرده‌اند. در تازه‌ترین مورد، «افغان ویتنس» در گزارشی آمار سه‌هزار و ۳۲۹ مورد نقض حقوق بشر توسط طالبان را در دو سال گذشته ثبت کرده است. بازداشت و قتل نظامیان پیشین، توقیف و سرکوب دختران و زنان معترض، شکنجه و سانسور رسانه‌ها و وضع ممنوعیت علیه آزادی‌های مذهبی و حقوق زنان از مهم‌ترین مواردی است که طالبان به‌گونه گسترده و پیوسته به آن اقدام کرده‌اند. افغان ویتنس در…

    بیشتر بخوانید »
  • گزارش‌ها

    دوساله‌گی سقوط؛ حاکمیت طالبانی و بحران‌هایی که در کمین هستند

    دو سال قبل در چنین روزی جنگ‌جویان طالبان بدون هیچ جنگی وارد کابل شدند. محمد‌اشرف غنی، رییس جمهور پیشین، با چرخ‌بال‌های ارتش، ارگ ریاست جمهوری را ترک کرد. طالبان با حضور در ارگ، اعلام «پیروزی» کردند. سپس ملا عبدالغنی برادر، از رهبران طالبان، با نشر پیامی ویدیوی از قطر، گفت که هیچ‌گاه تصور نمی‌کرد این گروه با چنین شیوه‌ای‌ افغانستان را تحت کنترل خویش درآورد. با این حال حامد کرزی، رییس جمهور پیشین افغانستان، گفت که طالبان به‌عنوان بخشی از یک توافق، وارد کابل می‌شدند، اما خروج اشرف غنی، آن را برهم زده است. طالبان اما در این مدت تمام آزادی‌های اساسی شهروندان، قانون اساسی و سایر قوانین نافذه، سازوکارهای حقوقی و ساختارهای انتخابی را در کشور از بین برده‌اند. این گروه با صدور و اجرای بیش از ۵۰ فرمانی…

    بیشتر بخوانید »