افغانستان نسبت به «خطرات» توافق‌نامه امریکا و طالبان نگران است
خلیل اسیر:
حکومت افغانستان موضع خود را نسبت به توافق‌نامه امریکا و طالبان که قرار است با تأیید دونالد ترمپ اجرایی شود، اعلام کرد. جزئیات این توافق‌نامه در شروع همین هفته توسط نماینده ویژه امریکا در امور صلح افغانستان با سران حکومت وحدت ملی شریک شد. صدیق صدیقی، سخنگوی ریاست جمهوری، روز چهارشنبه، سیزدهم سنبله، در یک رشته توییت‌ها، نگرانی حکومت را نسبت به «پیامدها و خطرات ناگوار» توافق‌نامه امریکا و طالبان اعلام کرد و خواستار وضاحت در باره این توافق‌نامه شد. صدیقی در این توییت‌ها گفته است که حکومت افغانستان همزمان با حمایت از هر پیش‌رفتی که منجر به صلح پایدار و ختم جنگ در افغانستان شود، نسبت به این‌که چگونه باید از پیامدها و خطرات ناگوار ناشی از توافق‌نامه امریکا و طالبان جلوگیری کرد، نگران است. سخنگوی ریاست جمهوری افزوده است، همان‌گونه که مقام‌های پیشین و سناتوران امریکایی نگران پیامدهای این توافق‌نامه هستند، حکومت افغانستان نیز نگران است و برای جلوگیری از این خطرات و پیامدها و تحلیل دقیق آن خواستار وضاحت این توافق‌نامه است. صدیقی اما در باره پیامدهای احتمالی این توافق‌نامه توضیح نداده است.
پیش از توییت‌های صدیق صدیقی، سرور دانش، معاون دوم ریاست جمهوری، در یک بیانیه نسبتاً طولانی، مسوده «توافق‌نامه امریکا و طالبان» را زیر پرسش قرار داد. سرور دانش، در این بیانیه، از ذکر عبارت «امارت اسلامی» در مسوده توافق‌نامه امریکا و طالبان انتقاد کرده است. دانش از این سخن زلمی خلیل‌زاد که گفته است راه سیاسی و حکومت آینده (نوع نظام) باید در نتیجه گفت‌وگوهای بین‌الافغانی مشخص شود، نیز انتقاد کرده است. او نخستین مقام بلندپایه حکومت وحدت ملی است از توافق‌نامه امریکا و طالبان انتقاد کرده و آن را زیر پرسش برده است. دانش همزمان گفته است که محتوای توافق‌نامه امریکا و طالبان برای بررسی تفصیلی باید به صورت کامل در اختیار حکومت افغانستان گذاشته شود.
سرور دانش گفته است که یاد کردن از گروه طالبان به عنوان «امارت اسلامی» در توافق‌نامه صلح امریکا و طالبان، بنا بر هر نیت و انگیزه‌ای، به طور غیرمستقیم به طالبان حیثیت «دولت» بخشیده است. دانش، عبارت «امارت اسلامی» در متن این توافق‌نامه را برای مردم افغانستان غیرقابل قبول و نوعی نقض قانون اساسی و حاکمیت ملی کشور خوانده و تأکید کرده که هیچ‌کسی حق ندارد حاکمیت ملی افغانستان را نقض کند. او افزوده است که «امارت» تنها یک نام برای یک جریان نظامی و سیاسی نیست، بلکه یک نوع «نظام سیاسی» است که گروه طالبان بنیان‌گذار و طرفدار آن است. معاون دوم ریاست جمهوری گفته است که بنا بر این، استفاده از این عبارت به معنای مشروعیت دادن به یک نظام سیاسی دیگر در مقابل نظام سیاسی کنونی افغانستان است.
معاون دوم ریاست جمهوری هم‌چنان این سخن زلمی خلیل‌زاد را که گفته است نظام سیاسی آینده افغانستان باید در گفت‌وگوهای بین‌الافغانی مشخص شود، زیر پرسش برده است. دانش پرسیده است: «آیا این بدین معنی نیست که نظام فعلی و بنیادهای اساسی آن باید به کنار گذاشته شود و همه چیز به صفر برگردد و از نو در باره همه چیز بحث و توافق صورت گیرد؟» او در ادامه این پرسش از جمهوریت و نظام مبتنی بر انتخابات و حقوق شهروندی دفاع کرده است و گفته است که این‌ها خطوط اساسی مردم است و با هیچ چیزی قابل معامله نیست و هر نوع طرح صلحی باید در چارچوب همین اصول تعریف شود.
سرور دانش در بخشی از بیانیه خود گفته است که دولت افغانستان برای امریکا یک هم‌پیمان استراتژیک و متحد سیاسی است و بنا بر این باید بین دو دولت اعتماد متقابل نیز موجود باشد و منافع ملی هر دو کشور در همه حالات در نظر گرفته شود. به گفته او، با توجه به این مسأله باید تمام محتوای گفتوگوها و متن توافق‌نامه امریکا و طالبان با تمام جزئیات در اختیار دولت افغانستان قرار داده شود تا به صورت تفصیلی مورد ارزیابی قرار گیرد. دانش در پایان خاطرنشان ساخته است که حکومت و مردم افغانستان بدون هیچ پیش‌شرطی طرفدار صلح و شروع گفتوگوها هستند، ولی هر نوع توافق‌نامه صلح در این زمینه نمی‌تواند بدون پیش‌شرط باشد.
زلمی خلیل‌زاد، نماینده ویژه امریکا در امور صلح افغانستان، روز دوشنبه، یازدهم سنبله، کاپی مسوده توافق‌نامه کشورش با گروه طالبان را به سران حکومت وحدت ملی «نشان» داد. او روز یک‌شنبه پس از پایان نهمین دور گفت‌وگوهایش با طالبان در قطر به کابل آمد. خلیل‌زاد هم‌چنان نتایج این دور از گفت‌وگوهایش را با شماری از چهره‌های سیاسی کشور نیز شریک کرده است.
این دیپلمات امریکایی دوشنبه‌شب همین هفته در یک گفت‌وگوی ویژه با «طلوع نیوز» تأیید کرد که از «گروه طالبان» در متن توافق‌نامه دوجانبه به عنوان «امارت اسلامی» یاد شده است. زلمی خلیل‌زاد در پاسخ به این پرسش خبرنگار که «آیا شما گروه طالبان را به عنوان امارات اسلامی یاد کرده‌اید؟» چنین گفت: «بلی، یاد کرده‌ایم، اما گفته‌ایم که ما آن‌ها [طالبان] را به عنوان یک دولت نمی‌شناسیم بلکه به نام طالبان می‌شناسیم.» خلیل‌زاد همزمان افزود که امریکا در اعلامیه مشترک خود با افغانستان این را هم اعلام خواهد کرد که دولت جمهوری اسلامی را در افغانستان به عنوان یک دولت «مشروع» می‌شناسد. این اعلامیه قرار است همزمان با امضا و نشر توافق‌نامه امریکا و طالبان منتشر شود.
زلمی خلیل‌زاد در ادامه این گفت‌وگو بیان داشت که توافق‌نامه امریکا و طالبان در صورت تأیید دونالد ترمپ، راه را برای شروع گفت‌گوهای بین‌الافغانی باز خواهد کرد. او گفت که در گفت‌وگوهای بین‌الافغانی، دو طرف (نماینده‌گان دولت و طالبان) با احترام به اختلاف دیدگاه باید روی آینده سیاسی افغانستان (نظام) به توافق برسند. خلیل‌زاد با مخالفت صریح با بازگشت «امارت اسلامی» تأکید کرد که امریکا در آینده تنها از دولتی در افغانستان حمایت خواهد کرد که از دل این گفتوگوها تشکیل شده باشد.
نماینده ویژه امریکا هم‌چنان گفت که تمامی جزئیات «توافق‌نامه امریکا و طالبان» با مقامات افغان از جمله محمداشرف غنی و عبدالله عبدالله شریک شده است. او در پاسخ به این پرسش که «متن این توافق‌نامه را در اختیار آن‌ها قرار داده‌اید یا تنها این متن را خوانده‌اند»، گفت: «خواندند.» خلیل‌زاد تأکید کرد که توافق‌نامه فوق، توافق‌نامه امریکا و طالبان است، نه توافق‌نامه امریکا و دولت افغانستان، از این رو پیش از موافقه دونالد ترمپ قصد ندارد متن آن همگانی شود.
طبق توافق‌نامه امریکا و طالبان قرار است حدود پنج‌هزار سرباز امریکایی، پس از امضای این توافق‌نامه، از پنج پایگاه در افغانستان در مدت ۱۳۵ روز خارج شوند. زلمی خلیل‌زاد موقعیت دقیق این پایگاه‌ها را مشخص نکرده است. او گفت که شرایط خروج از این پایگاه‌ها این است که تهدیدات در آن مناطق موجود نباشد و جنگ کاهش یافته باشد. به گفته خلیل‌زاد، قرار این هم نیست که سربازان موجود در این پنج پایگاه به صورت همزمان افغانستان را ترک کنند، بلکه خروج آن‌ها وابسته به شرایط آن مناطق و به صورت تدریجی است.
با این حال، شماری از دیپلمات‌های ارشد امریکایی که سابقه ماموریت در افغانستان داشته‌اند، در یک اعلامیه مشترک، نسبت به خروج شتاب‌زده امریکا از افغانستان هشدار داده‌اند. این دیپلمات‌ها که شمار شان به نُه تن می‌رسد، گفته‌اند با خروج شتاب‌زده نیروهای امریکایی از افغانستان، این کشور به سوی «جنگ داخلی تمام عیار» سوق خواهد یافت. آن‌ها پیشنهاد کرده‌اند که اقتضای امنیت امریکا و ارزش‌های نظیری حمایت از زنان آن است که سربازان امریکایی پس از دست یافتن افغانستان به یک صلح واقعی از این کشور بیرون شوند.
مسوده توافق‌نامه امریکا و طالبان پس از نُه دور گفت‌وگوی نفس‌گیر بین نماینده‌گان دو طرف در مدت حدود ده ماه آماده امضا شده است. با توجه به این ملاحظات، هنوز روشن نیست که دونالد ترمپ در باره آن چه تصمیمی اتخاذ خواهد کرد. قدر مسلم این است که رییس جمهور امریکا در خروج سربازان کشورش از افغانستان جدی است.
