افزایش بهای پیاز و بادنجان رومی در کابل؛ شهروندان توان خرید ندارند

با فرارسیدن ماه رمضان، باشنده‌گان کابل از افزایش بهای پیاز و بادنجان رومی در بازارهای پایتخت کشور شکایت دارند و می‌گویند که افزایش قیمت‌ها قدرت خرید را از آنان گرفته است. باشنده‌گان پایتخت بازرگانان را به اضافه‌ستانی متهم می‌کنند و خاطرنشان می‌سازند که شهرداری کابل زیر اداره طالبان قادر به کنترل نرخ‌ها نیست. فروشنده‌گان توضیح می‌دهند که کمبود اقلام در بازار و افزایش تقاضا سبب می‌شود تا نرخ‌ها بلند برود. با این حال، آگاهان اقتصادی می‌گویند که عدم حمایت از کشاورز، عدم جلوگیری از صادرات بی‌رویه، احتکار و اضافه‌ستانی تاجران سبب می‌شود که نرخ اقلام به‌صورت آنی افزایش یابد.

زلمی، یکی از باشنده‌گان شهر کابل، در صحبت با روزنامه ۸صبح می‌گوید که قیمت پیاز و بادنجان رومی در جریان کمتر از دو هفته به‌صورت کم‌پیشینه افزایش یافته است. به گفته او، در شرایطی که مردم با وضعیت بد اقتصادی دست‌وگریبان هستند و توان خرید ندارند، قیمت هر کیلو بادنجان رومی و پیاز بین ۳۰ تا ۴۰ افغانی بلند رفته است. زلمی می‌افزاید که پیش از ماه رمضان یک کیلو رومی ۳۰ افغانی بود، اما اکنون قیمت آن در بازارهای کابل بین ۶۵ تا ۷۰ افغانی است.

این باشنده کابل توضیح می‌دهد: «در ۱۰ روز یک کیلو پیاز و یا رومی که ۳۰ افغانی بلند برود، شما فکر کنید آدم غریب در حالی که بیکاری هم است، چه کند. یک روز پیش از ماه مبارک رمضان یک کیلو رومی را از دکان به ۳۵ افغانی گرفتم، اما حالا یک کیلو رومی به ۷۰ افغانی است. همین دو قلم را در هر خانه به‌خصوص در ماه مبارک رمضان استفاده می‌کنند.»

باشنده‌گان کابل در حالی از افزایش بهای پیاز و بادنجان رومی شکایت دارند که به گفته آنان همه‌ساله به مناسبت فرارسیدن ماه رمضان، به دلیل استفاده زیاد، قیمت‌ها در بازار افزایش پیدا می‌کند.

روح‌الله، باشنده ناحیه سوم شهر کابل، با تایید سخنان زلمی می‌گوید که افزایش قیمت‌ها به‌ویژه پیاز و بادنجان رومی در ماه رمضان که بیشتر مصرف می‌شود، او را نگران ساخته است. روح‌الله می‌افزاید که مردم توان خرید ندارند، تاجران احتکار می‌کنند و دولت کنترل ندارد. این باشنده کابل خاطرنشان می‌سازد که او سه روز پیش از ماه رمضان یک کیلو پیاز را در بدل ۵۵ افغانی و یک کیلو بادنجان رومی را در بدل ۳۰ افغانی خریده بود، اکنون اما یک کیلو بادنجان رومی به ۶۵ و یک کیلو پیاز به ۸۰ افغانی رسیده است. روح‌الله بیشتر می‌گوید: «طالب نرخ‌نامه می‌دهد، اما تاجر احتکار می‌کند و شهروند بهای آن ‌را می‌پردازد. اگر قانون مشخص و کنترل قیمت در بازار باشد، در یک هفته در فی کیلو ۴۰ افغانی افزایش قیمت ممکن نیست. این هر سال یک عرف برای تجار شده که در ماه مبارک قیمت‌ها را افزایش می‌دهند و از مجبوری مردم سوءاستفاده می‌کنند.»

افزایش آنی قیمت پیاز و بادنجان رومی در یک هفته مشخص می‌سازد که شهرداری زیر اداره طالبان هیچ کنترلی در بازار‌ ندارد. افزایش قیمت پیاز و بادنجان رومی و ثابت نبودن نرخ روزانه، دست‌فروشان را نیز نگران ساخته است. آنان می‌گویند که افزایش بهای این دو قلم جنس سبب شده که مردم کمتر خرید کنند.

محی‌الدین در منطقه کوته‌‌سنگی کابل با برادرش پیازفروشی می‌کند. او چندین سال‌ است که با کراچی دستی‌اش در این منطقه مصروف کار است. محی‌الدین می‌گوید که بلند رفتن قیمت‌ها سبب کسادی کاروبار آنان نیز شده است. این فروشنده که همه‌روزه به مارکیت می‌رود و از آن‌جا پیاز برای فروش می‌گیرد، توضیح می‌دهد: «پیش از ماه مبارک رمضان یک سیر پیاز را به ۳۷۰ افغانی می‌گرفتیم، اما حالا یک سیر پیاز به ۴۵۰ افغانی رسیده است. البته پیاز سرخ به همین قیمت‌ است، در حالی که قیمت یک سیر پیاز سفید ۵۶۰ افغانی است که مردم خریداری کرده نمی‌توانند.»

محی‌الدین از کسادی کار شکایت دارد: «قیمت‌ها ارزان بود، یک نفر می‌آمد سه کیلو یا یک سیر  می‌خرید، اما حالا هیچ ‌کس از یک کیلو بالا نمی‌گیرد. بلند رفتن قیمت، فروشات ما را هم کم کرده است. روز چهارشنبه یک سیر پیاز سرخ از مارکیت به ۴۵۰ گرفتیم، در حالی که پیاز سفید به ۴۶۰ بود. به دلیل این‌که کسی نمی‌خرد، نیاوردم. سابق هر کی می‌آمد، چهار کیلو تا یک سیر می‌گرفت، حالا نیم کیلو تا یک کیلو کسی بالا نمی‌گیرد.»

عمده‌فروشان در مارکیت ترکاری در شهر کابل اما علت افزایش بهای پیاز و بادنجان رومی را بلند رفتن تقاضا و کمبود ترکاری در بازار عنوان می‌کنند. جمعه‌خان که در «مارکیت سبزی» پیازفروشی دارد، به روزنامه ۸صبح می‌گوید که در حال حاضر پیاز و بادنجان رومی وطنی به بازار نیامده و آن‌چه در بازار مصرف می‌شود، اقلام وارداتی است. او اضافه می‌کند که در سال گذشته به دلیل افزایش صادرات پیاز به پاکستان، پیاز‌ تولید داخلی تمام شده و اکنون به همین دلیل قیمت‌ها بلند رفته است. جمعه‌خان می‌گوید: «پیاز که در افغانستان بود، سیری کمتر از ۱۰۰ افغانی به پاکستان فروخته شد. پیاز وطنی هم نیامده، حالا از کشورهای هند، ترکیه و مصر وارد می‌شود. طبیعی است که قیمت‌ها به‌گونه بی‌پیشینه، آن هم به‌گونه‌ای که واردات آن کم باشد، بلند می‌رود.»

با این حال، آگاهان اقتصادی می‌گویند که علت‌های زیادی در افزایش بهای ترکاری دخیل‌‌اند. به گفته آنان، حمایت نکردن از کشاورزان، ناتوانی در کنترل میزان صادرات، احتکار و اضافه‌ستانی از عوامل عمده افزایش قیمت‌ها در بازار پنداشته می‌شود.

فیصل جواد (نام مستعار) استاد دانشگاه و آگاه امور اقتصادی، می‌گوید: «از دهاقین حمایت صورت نمی‌گیرد، حاصلات زراعتی‌شان را به دلیل نبود سردخانه ارزان به فروش می‌رسانند. کشور‌های همسایه هم در کمین‌اند و از فرصت‌ها استفاده نموده مال را به قیمت کم خریداری می‌کنند. معمولاً افغانستان نیز نتوانسته کنترل صادرات را به دست بگیرد و از صادرات بی‌رویه جلوگیری کند. مال را ارزان صادر می‌کنیم و دوباره با بهای پنج برابر بلند وارد می‌کنیم. افزایش آنی قیمت‌ها در بازار نشان می‌دهد که تاجر دست به احتکار می‌زند. تقاضا زیاد می‌شود و تاجر عرضه را محدود می‌کند. همین است که قیمت‌ها افزایش می‌یابد.»

این‌همه در حالی است که شهرداری کابل زیر اداره طالبان هرازگاهی نرخ‌نامه جدید توزیع می‌کند، اما دکان‌داران و فروشنده‌گان می‌گویند که این نرخ‌نامه‌ها مقرون به صرفه نیست و نمی‌توانند آن را تطبیق کنند.