بامیان در خطر «حذف» از فهرست یونسکو؛ ساخت‌وساز خودسر ادامه دارد
برخی منابع آگاه و شماری از باشنده‌گان ولایت بامیان، از ادامه ساخت‌وساز در ساحات مربوط به میراث‌های فرهنگی ثبت شده در یونسکو و در نزدیکی آبدات تاریخی مرکز این ولایت، ابراز نگرانی می‌کنند.
یک منبع آگاه به شرط محفوظ بودن نامش، به روزنامه ۸صبح گفت که ساخت‌وساز در ساحات سرخ و سبز ماسترپلان فرهنگی شهر بامیان کماکان جریان دارد. به گفته منبع، در صورتی که ساختوسازها متوقف نشود، آثار تاریخی و باستانی بامیان و همین‌طور چهره فرهنگی شهر آسیب جدی می‌بیند. این نگرانی‌ها در حالی مطرح می‌شود که مسوولان محلی طالبان پیش از این در مصاحبه با روزنامه ۸صبح گفته بودند که نقشه شهرداری و ماسترپلان فرهنگی را در ساختوسازها با جدیت در نظر می‌گیرند.
منبع اما می‌گوید کسانی که اقدام به ساخت‌وساز کرده‌اند، تصمیم دارند قسمت‌هایی از شهرک زرگران، ساحات جگره‌خیل، پیتاب لغمان، سرخ‌در و اطراف شهر غلغله را که مطابق ماسترپلان فرهنگی، خانه‌سازی و هرگونه توسعه در آن منع شده است، بازسازی کنند. به نقل از منبع، مطابق ماسترپلان فرهنگی، ساخت‌وساز در این ساحات ممنوع است و اگر جلو خانه‌سازی‌های غیرقانونی گرفته نشود، بامیان از فهرست میراث‌های فرهنگی ثبت شده در یونسکو حذف می‌شود و ارزش تاریخی و فرهنگی خود را از دست می‌دهد.
منبع با ابراز نگرانی جدی، تأکید کرد که تمامی نقاط «اصلی» و «کلیدی» میراث‌های فرهنگی بامیان که مربوط به تمام بشریت می‌شود، در خطر جدی از بین رفتن قرار دارد. بر بنیاد معلومات منبع، اگر روند بازسازی متوقف نشود، یونسکو و سایر کشورهای عضو این سازمان، درباره بامیان تصمیم خواهد گرفت و ممکن است این تصمیم حتا خارج ساختن بامیان از فهرست میراث‌های جهانی باشد.
مولوی صدیق‌الله شاهین، فرمانده امنیه طالبان برای ولایت بامیان، اما در این باره به روزنامه ۸صبح گفت که شهرداری مسوولیت دارد در هر جایی که ساخت‌وساز غیرقانونی صورت گرفته، آن را تخریب کند. فرمانده امنیه طالبان افزود که به ساخت‌وساز غیرقانونی اجازه داده نمی‌شود. این مقام امنیتی طالبان پیش‌تر نیز به روزنامه ۸صبح گفته بود که به حوزه‌های امنیتی وظیفه سپرده شده تا جلو خانه‌سازی‌های غیرقانونی را بگیرند و اجازه ندهند مردم در ساحات سرخ و سبز و بر زمین‌های دولتی خانه بسازند.
این مسوول نظامی طالبان هم‌چنان گفت که در جریان روزهای گذشته از چند مورد ساخت‌وساز در ساحات میراث‌های فرهنگی جلوگیری شده است. شاهین اطمینان داد که به نقشه شهرداری احترام گذاشته می‌شود و به هیچ‌کس اجازه داده نخواهد شد که آن را نقض کند.
با این وجود، یک منبع دیگر به روزنامه ۸صبح گفت که بخش‌هایی از بازار کهنه بامیان نیز قرار است بازسازی شود. بازار کهنه در نزدیکی و روبه‌روی مجسمه بودای صلصال قرار دارد که جزو ملکیت یونسکو به حساب می‌آید و هرگونه ساخت‌وساز در آن بخش‌ها، ممنوع است. طبق گفته‌های این منبع، در حریم بودای صلصال زغال‌فروشی باز شده و کمی دورتر از آن یک سرای نیز دوباره‌سازی شده است. همین‌طور منبع معلومات داد که به شمول ساخت یک حویلی در نزدیکی هوتل موسوم به هایلند – که ساحه سرخ است – کار ساخت چندین دکان در قسمت دهن زرگران واقع در پایین بازار نیز جریان دارد.
تصاویری که از این منطقه در اختیار روزنامه ۸صبح قرار گرفته، نیز نشان می‌دهد که افرادی در حال بازسازی مخروبه‌های بازار کهنه بامیان هستند. منبع گفت هرچند در روزهای اخیر کار در این ساحه متوقف شده، اما خانه‌سازی و سرای‌سازی در ساحات ممنوعه ادامه دارد.
مرکز بامیان تنها شهری در سطح کشور است که افزون بر داشتن ماسترپلان شهری، ماسترپلان فرهنگی نیز دارد. ماسترپلان فرهنگی، از سوی سازمان آموزشی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) با همکاری دولت افغانستان در سال ۲۰۰۷ میلادی تهیه شده است. بخش‌هایی از وادی بامیان که شامل ساحات باستانی و سبز می‌شود، به منظور حفاظت و حراست بیش‌تر، نقطه‌گذاری و در قالب ماسترپلان فرهنگی مشخص شده است. افزون بر این، مجسمه‌های ویران شده بودا، چهل‌ستون، چهل‌برج واقع در ولسوالی حصه دوم یکه‌اولنگ، شهرهای غلغله و ضحاک، دو قلعه تاریخی و مغاره‌های بودا، ۸ ساحه تاریخی است که در فهرست آثار معروض به خطر یونسکو به ثبت رسیده است.
حکومت افغانستان و به‌ویژه اداره محلی بامیان، مکلف به تطبیق این ماسترپلان دانسته شده است. طبق این ماسترپلان فرهنگی، وادی بامیان به چهار بخش تقسیم شده است. زون نخست، ساحات تاریخی و باستانی را شامل می‌شود و با رنگ سرخ نشانی شده است. زون دوم، با رنگ سبز نشانی شده است. در این دو ساحه، هرگونه ساخت‌وساز به‌صورت مطلق ممنوع است. دو ساحه دیگر نیز به رنگ‌های زرد و نارنجی نشانی شده که ساحه زرد آن قابل توسعه است و قسمت نارنجی، حریم ساحات سرخ را تشکیل می‌دهد. در حریم ساحات سرخ در صورتی که آثار تاریخی متأثر نشود، برای ساخت‌وساز مانعی نیست.
