بیش از یک و نیم سال از تقسیم شیندند، بزرگترین ولسوالی افغانستان به پنج ولسوالی میگذرد. در نزدیک به سه ماه گذشته، سه ولسوالی: زاول، کوه زور و شیندند صاحب تشکیلات اداری شده و ولسوالان به مراکز ولسوالیها اعزام شدند، اما هنوز از سرنوشت تشکیلات دو ولسوالی «زیر کوه و پشت کوه» خبری نیست. طرح تقسیم ولسوالی شیندند هرات، بیش از سه سال پیش با فرمان مستقیم محمد اشرف غنی، رییس جمهوری کشور مطرح شد. این فرمان در حالی صادر شد که بزرگان قومی و متنفذان منطقه، سالها رویای ولایتشدن آن را در سر میپروراندند، اما رییس جمهوری کشور این اقدام را در پی آن روی دست گرفت که نیروهای مخالف دولت از سالها به این سو در مناطق زیادی از شیندند جاخوش کرده بودند. آقای غنی حتا برای نشان دادن میزان ناامنی در شیندند، آن را به «غدهی سرطانی» تشبیه کرد.
زیرکوه و دلبستهگی طالبان
ولسوالی زیر کوه با مرکزیت «سنوغان»، 76 روستا دارد که به گونهي تخمینی، 120 هزارنفر در آن زندگی میکنند. این ولسوالی در 140 کیلومتری مرکز شهر هرات قرار دارد.
از سالها به اینسو، کمتر پروژهي انکشافی در این ولسوالی از سوی دولت روی دست گرفته شده است. عبدالغنی نورزی، ولسوال زیرکوه در صحبت با روزنامهی 8صبح میگوید که از 8 ماه به این سو نتوانسته است به آن ولسوالی سفر کند. آقای نورزی میگوید بیش از 20 گروه شورشی در زیر کوه علیه دولت فعالیت میکنند و نزدیک به 300 مخالف مسلح دولت از خود منطقه در بخشهای زیادی از آن وجود دارد.
این ولسوالی که پیش از این یک روستا بود، نخستین منطقهای است که پس از سقوط طالبان، شاهد ناامنی در سطح افغانستان بود. حتا در زمان حکومتهای موقت و انتقالی، در همین جا بود که نیروهای غیرمسئول وفادار به امانالله با نیروهای وفادار به محمداسماعیلخان، والی وقت هرات درگیر شدند.
بنابر گزارشها، ملاصمد و ملاحیدر، از فرماندهان مشهور طالبان مسلح، از سالها به این سو در زیر کوه که پیش از این جزء ولسوالی شیندند بود، فعالیت گسترده دارند. آنان با جمعآوری عشر و ذکات، قاچاق مواد مخدر، ربودن مردم و انجام عملیات تروریستی، تأمین مالی شده و علیه دولت دست به تحرکات نظامی میزنند.
ولسوالی زیر کوه از جنوب با ولسوالی اناردرهی ولایت فراه هممرز است و به باور ولسوال زیر کوه، گاه شورشیان طالب از ولایت فراه گریخته و به زیر کوه پناه میآورند.
پیش از این، ولسوال زیر کوه به رسانهها گفته بود که گاه دیده شده که اتباع کشورهای همسایه در این ولسوالی با طالبان مسلح جلسه داشته و برای آنها پول توزیع کردهاند.
آقای نورزی همچنان اضافه میکند که بیشتر ناامنیهای آن ولسوالی، ریشه در نبود طرح درست امنیتی دارد. پیش از این، بارها نیروهای امنیتی برای پاکسازی زیر کوه از وجود طالبان برنامههایی روی دست گرفتند، اما در نهایت به نظر تأثیر چندانی نداشته است.
ولسوال زیر کوه همچنان از حکومت مرکزی و ادارهی محلی هرات میخواهد که برای راهاندازی برنامهی میثاق شهروندی، اعمار مکتب، کلینک و جاده در این ولسوالی اقدام کنند.
این مقام دولتی باور دارد که با کلید خوردن پروژهی تاپی، امیدواریها به این است که در آینده، مردم بتوانند با استفاده از آن، در تأمین امنیت با نیروهای امنیتی سهم بیشتری داشته باشند.
پشت کوه، معبر مواد مخدر و جولانگاه طالبان مسلح
ولسوالی پشت کوه 198 روستا دارد و با مساحت 11 هزار کیلومترمربع، بزرگترین ولسوالی از وادی تقسیم شدهي شیندند به حساب میرود. این ولسوالی در فاصلهي 157 کیلومتری مرکز شهر هرات قرار دارد و دردو نقطه با ایران هممرز است: میل 73 و کلاته نظر. حدفاصل نقاط مرزی تا مرکز ولسوالی 118 کیلومتر است.
عبدالعلی فقیریار، ولسوال پشت کوه در صحبت با روزنامهی 8صبح، تأیید میکند که گروههای مخالف مسلح دولت در آن ولسوالی حضور بسیار گسترده دارند.
او میگوید که بیش از 500 شورشی مخالف دولت در پشت کوه، آرامش مردم را سلب کردهاند. آقای فقیریار اضافه میکند که بدون راهاندازی عملیات سنگین و برچیدن گروههای تروریستی، امکان حاضر شدن او به آن ولسوالی وجود ندارد.
پشت کوه با ولسوالیهای زنده جان و غوریان هرات و ولسوالی انار درهی ولایت فراه هممرز است، همین موضوع سبب شده که شورشیان به صورت جسته و گریخته، بین مناطق مختلف رفت و آمد کنند.
اگر چه آقای فقیریار به مداخلهی کشورهای همسایه در ناامنیهای پشت کوه اشاره نمیکند، اما به این نظر است که اگر حمایت بیرونی وجود نداشته باشد، طالبان نمیتوانند امرار معاش کنند.
از نظر آگاهان امور، قاچاق مواد مخدر و انتقال سلاح از مسیر این ولسوالی، دلیل دیگر قوت بخشیدن به گروههای تروریستی است.
نگرانی دفتر والی هرات
دفتر والی هرات با قبول دامنهي وسیع ناامنیها در این دو ولسوالی، به این نظر است که ولسوالیهای زیر کوه و پشت کوه نیاز به سلاحهای سنگین دارند و «حرف اول» را نظامیها میزنند. جیلانی فرهاد، سخنگوی دفتر والی هرات میگوید که هم اکنون بنابر ناامنیهای زیاد، در برخی مناطق دیده میشود که طالبان برای مداوای زخمیانشان به کلینیکهای درمانی مراجعه میکنند.
همزمان با وسیعشدن دامنهی ناامنی در دو ولسوالی تازهتأسیس در غرب هرات، ادارهی محلی هرات از گفتوگوهای والی این ولایت با وزارت داخله و ادارهی مستقل ارگانهای محلی خبر میدهد.
جیلانی فرهاد، میافزاید که ادارهي مستقل ارگانهای محلی در نشستی با محمد آصف رحیمی، والی این ولایت، از روند انتقال بودجه به خاطر «ترمیمات و استحکامات» مورد نیاز ولسوالیهای زیر کوه و پشت کوه خبر داده است.
انتقال دفتر ولسوالان دو ولسوالی تازهتأسیس هم از موارد دیگری است که بین والی هرات و ادارهی مستقل ارگانهای محلی به بحث گرفته شده است.
به نقل از آقای فرهاد، روحالله نیازی، معین مالی اداری ادارهی مستقل ارگانهای محلی وعده داده است که در سال جاری، اقدامهای عملی برای تحکیم ساختمانهای سیار و ثابت ولسوالی روی دست میگیرد.
سخنگوی والی هرات همچنان از ملاقات والی این ولایت با وزیر داخله در مورد تکمیلشدن تشکیلات و تهیهی تجهیزات در ولسوالیهای پشت کوه و زیر کوه خبر داد.
به گفتهی سخنگوی والی هرات، ویس احمد برمک، وزیر داخلهی کشور بر تدارک تانک و وسایط زرهی مورد نیاز پولیس قول همکاری داده است.
با این حال، قابل ذکر است که کمتر از دو سال پیش، والی هرات در گفتوگو با روزنامهی 8صبح از گفتوگو با وزیر داخله در مورد ناآرامیهای ولسوالیهای شیندند خبر داده بود. والی هرات در آن وقت گفته بود که رهبری وزارت داخله به او قولهایی داده است که چشم به راه عملی کردنش است.
با این همه منابع مردمی به روزنامهی 8صبح گفتهاند که از یک هفته به این سو، برخی از گروههای مخالف مسلح، راه عبور و مرور مردم را بسته و اجازه تردد آزاد را در برخی مناطق ولسوالیهای شیندند، پشت کوه و زیر کوه نمیدهند.