جشن ۲۸ اسد یا کمپین انتخاباتی؟
در آگهینماها و پوسترهایی که به مناسبت جشن ۲۸ اسد توسط ادارهی امور ریاست جمهوری به چاپ رسیده است، در کنار عکس شاه امانالله، تصویرهای محمداشرف غنی نامزد انتخابات ریاست جمهوری نیز دیده میشود. پوسترها به گونهای طراحی شده است که در مقابل عکس شاه امانالله، تصویر رییس جمهور برحال و نامزد انتخابات ریاست جمهوری نیز قرار بگیرد. این آگهینماها در تمام خیابانهای اصلی و برخی از خیابانهای فرعی کابل نصب شده است. این امر مصداق روشن مصرف منابع عمومی در راه کمپین انتخاباتی یک نامزد است. تردیدی نیست که در حال حاضر آقای غنی مسوولیت ریاست دولت را به دوش دارد، اما این به این معنا نیست که حق داشته باشد منابع عمومی را خرج کمپینش کند. منظور ما مخالفت جدی با برگزاری جشن ۲۸ اسد نیست. در تمام کشورها، جشنهای کشوری، سنتی-فرهنگی و فستیوالهای مذهبی وجود دارد. از ۲۸ اسد هم به عنوان آغاز اصلاحات دورهی امانی و کسب استقلال سیاسی افغانستان از هند بریتانیایی باید تجلیل شود، این امر هیچ اشکالی ندارد.
شاه امانالله یک مشروطهخواه، ریفرومیست و پادشاه وطندوست بود. او سلطنت و حکومتش را فدای ارزشهایی کرد که به آن باور داشت. امانالله خان میتوانست مانند پدر و جدش با محافظهکاری و خشونت سلطنت کند و هیچ خطری متوجهاش نشود. اما او به دلیل باوری که به اصلاحات، مدرنیسم و سعادت انسان این سرزمین داشت، نهایت تلاش خود را کرد تا سرزمینی را که بر آن سلطنت میکرد، مدرن بسازد. شاه امانالله تلاش میکرد که انسانهای این سرزمین را از رعیت پادشاه به اعضای یک ملت پیشرو و شریف ارتقا دهد. او در سخنرانیهایش همیشه اصطلاح ملت نجیب افغانستان را به کار میبرد. شاه امانالله سلطهی هند بریتانیایی بر سیاست خارجی افغانستان را خاتمه داد. در حکومت او افغانستان فرصت یافت که از جایگاه یک کشور مستقل با قدرتهای بزرگ و کشورهای دیگر رابطهی مبتنی بر احترام و منافع متقابل ایجاد کند. برای اولین بار در حکومت او دختران اجازه یافتند که به مکتب بروند. گرامیداشت از شاه امانالله، در واقع گرامیداشت از تلاش برای سعادت انسان این دیار است. استقلال در سیاست خارجی در حال حاضر برای همهی شهروندان جمهوری اهمیت دارد و جا دارد از تلاشی که شاه امانالله برای به دست آوردن این استقلال کرد، گرامیداشت شود.
اما کمپین انتخاباتی در زیر پوشش گرامیداشت از شاه امانالله و جشن ۲۸ اسد، توجیه قانونی و منطقی ندارد. بر مبنای قانون، تمام نامزدان انتخابات ریاست جمهوری حق دارند که از منابع عمومی به صورت برابر استفاده کنند. این حکم قانون اگر نقض شود، به اصل عادلانه بودن کمپین و انتخابات صدمه وارد میشود. انتخابات در کشورهایی که حکومتشان مشروعیت خود را از آرای شهروندان میگیرد، باید عادلانه، سری و رقابتی باشد. عادلانه بودن انتخابات باید در تمام مراحل آن لحاظ شود. کمپین مرحلهی بسیار مهم انتخابات است. اگر اصل عادلانه بودن انتخابات در مرحلهی کمپین صدمه ببیند، دیگر مراحل انتخابات هم دچار مشکل میشود. غیر از آقای غنی، هیچ نامزد دیگر انتخابات ریاست جمهوری این فرصت را ندارد تا در جشنی که ادارهی امور ریاست جمهوری برای گرامیداشت از ۲۸ اسد و شاه امانالله برگزار میکند، کمپین کند. اما محمداشرف غنی، رییس جمهور بر حال و نامزد انتخابات ریاست جمهوری، در پوشش برگزاری جشن ۲۸ اسد به صورت بسیار آشکار کمپین میکند. هیچ نام دیگری غیر از نقض قانون نمیتوان بر این رفتار گذاشت.
کمیسیون شکایات انتخاباتی و نهادهای ناظر بر انتخابات باید به این رفتار اعتراض کنند. چرا باید رییس جمهور بر حال که نامزد انتخابات ریاست جمهوری است، این طوری از منابع و امکانات عمومی برای کمپین استفاده کند و نامزدان دیگر از آن بیبهره باشند؟ نامزدی که شعار حمایت از حاکمیت قانون را سر میدهد، باید تحقق عملی آن را در کمپین انتخاباتی خودش نشان بدهد. وقتی برخلاف قانون منابع و امکانات عمومی را استفاده میکند، روشن است که کسی به آن شعار باور نمیکند. کمیسیون شکایات انتخاباتی باید اقدام کند.