سه ماه پس از حاکمیت طالبان در هرات، فروش کودکان، بهویژه کودکان دختر، بازار گرمی پیدا کرده است. شهرک سبز در چند کیلومتری شهر هرات، منطقه بیجا شدهگانی است که بیشتر مردمانش از فرط گرسنهگی، برای نجات از مرگ فروش دخترانشان را انتخاب کردهاند. در همین حال مقامهای طالبان با رد این موضوع میگویند که این دسیسه مخالفان برای بزرگنمایی مشکلات داخلی کشور است.
آمار غیررسمی یک بزرگ قومی در این شهرک نشان میدهد که تا کنون بیش از صد دختر خردسال و میانسال برای تامین معشیت زندهگی در آن شهرک به فروش رسیدهاند. ملا داوود، رییس شورای بیجا شدهگان شهرک سبز، در صحبت با روزنامه 8صبح میگوید که شدت گرسنهگی، نبود کار و عدم حمایت حکومت سرپرست طالبان سبب شده که بیشتر این خانوادهها اقدام به فروش کودکان، بهویژه دخترانشان کنند. بیشتر این بیجا شدهگان از ولایتهای غور، بادغیس و فراه به این منطقه مسکنگزین شدهاند. رییس شورای این شهرک میافزاید: «ما خانوادههایی داریم که از دو ماه تا به حالا یک شب نان درست نخوردهاند. بیشتر این خانوادهها مجبور بودند به خاطری که دیگر اعضای خانواده زنده بمانند، طفل خود را بفروشند.»
وی تصریح میکند که دهها خانواده هم اکنون در این شهرک زندهگی میکنند که دخترانشان را به فروش رساندهاند و شخص خریدار نیز دختر را پس از تحویل دادن پول برای پسر خود به عقد نکاح درآورده است.
عزیزگل، یکی از بیجا شدهگان ولایت بادغیس است که اکنون در گوشهای از این شهرک زندهگی میکند. وی در صحبت با روزنامه 8صبح میگوید که چهار ماه پیش دختر خردسالش را در بدل هشتاد هزار افغانی به فروش رسانده است. او در ادامه وضعیت شکننده زندهگیشان را اینگونه بیان میکند: «یازده نفر خانواده داریم. از یک ماه دو ماه به این طرف یک بوجی آرد هم پیدا نمیشد. ما هم مجبور شدیم دختر خود را بفروشیم و نکاح کردیم.»
در این شهرک تنها عزیزگل مجبور به فروش کودکش نشده است. آنگونه که این خانوادهها بیان میکنند، شدت فقر و فشار بیش از حد بیکاری سبب شده تا بیشتر خانوادهها اقدام به فروش دخترانشان کنند. عبدالله، یکی دیگر از بیجا شدهگان در این شهرک، میگوید که پس از سقوط حکومت و بیکار شدن، ناچار شده است برای زنده نگهداشتن دیگر اعضای خانواده دست به فروش فرزندانشان بزند. وی با بغض گرفته در گلونش میگوید: «هیچ کس حاضر نیست دخترش را برای پول بفروشد. حالا دخترم نکاح شده و دو سال یا چیزی بیشتر سن دارد. تا یک ماه دیگر او را میبرند.»
برای اثبات ادعای فروش کودکان، خانوادههای زیادی را دنبال کردم. در گوشهای از این شهرک، نازیه، دختری خردسال را دیدم که قربانی بحران فقر شده است. حضرت، پدر نازیه، قرار است در بدل فروش این دختر خردسال یکصد هزار افغانی دریافت کند. حضرت میگوید: «کار نیست، ایران رفته نمیشود، مجبور هستیم برای زنده ماندن دیگران، این دختر را بفروشیم و خرج دیگر دختران و خانواده را پیدا کنیم.» نازیه دو سال سن دارد و بیخبر از همه حقوقش است. وی در عقد یک پسر قندهاری درآمده و قرار است پس از ده سال دیگر، در کنار شوهرش زندهگی مشترک را آغاز کند. در این ده سال، سالیانه حضرت از خانه خسر وی ده هزار افغانی دریافت میکند.
در همین حال خلیلاحمد توخی، فعال مدنی در هرات، تداوم این وضعیت را نگرانکننده میداند و میگوید که اگر حکومت سرپرست طالبان چارهای برای بهبود وضعیت اقتصادی مردم پیدا نکند، وضعیت شکنندهتر از این خواهد شد. وی از مقامهای طالبان میخواهد تا هرچه زودتر قبل از فرا رسیدن فصل زمستان کمکهای داخلی و خارجی را برای این خانوادهها فراهم کنند تا در کنار بهبود وضعیت دسترخوان مردم، جلو فروش کودکان نیز گرفته شود.
این در حالی است که بهتازهگی سازمان ملل از افزایش هفتاد درصدی فقر در کشور هشدار داده است. براساس گزارش این سازمان، احتمال دارد شمار افراد نیازمند به کمکهای فوری تا پایان سال روان میلادی به 18 میلیون تن افزایش یابد. گزارش تازه یونیسف یا صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل نیز نشان میدهد که رد و بدل شدن دختران خردسال در بدل پول، برای رفع احتیاجات اولیه، در برخی از ولایتها وجود دارد.
چرا دختران قربانیان اصلی هر بحران هستند؟
فاطمه کریمی، فعال حقوق بشر، میگوید که او از سالها به این طرف برای بهبود وضعیت کودکان و دختران در هرات کار کرده است. به باور خانم کریمی، دختران همیشه در کشور بهویژه در ولایت هرات قربانی دادهاند. وی تصریح میکند: «دختران در هر سنوسال اگر در حکومت قبلی بوده و یا در این حکومت سرپرست طالبان، همیشه قربانی دادهاند. از نبود کار، بازماندن از درس و این چیزها گرفته تا بحران فقر و گرسنهگی سبب شده که حالا دختران در کودکی به فروش برسند. اینکه فردا زندهگی این دختران چه میشود، کسی نمیداند.» به گفته فاطمه کریمی، باید حکومت سرپرست طالبان در کنار ایجاد اشتغالزایی و توزیع کمک، جلو فروش دختران در این ولایت را بگیرد.
فریبا کبرزانی، یکی دیگر از فعالان مدنی در هرات، میگوید که فقر و نبود زمینههای کار سبب شده تا بسیاری از خانوادهها مواد اولیه غذایی نداشته باشند. خانم کبرزانی میافزاید که پس از حاکمیت طالبان بر شهرها، قیمت همه چیز بهگونه بیسابقه افزایش یافته و کاروبار بهشدت کاهش یافته است.
در همین حال مقامهای حکومت سرپرست طالبان در ولایت هرات، برخی از ادعاهای خریدوفروش اطفال در این ولایت را شایعه میدانند و میگویند که بیشتر این کارها برای جلب کمک از سوی خانوادهها انجام میشود. نعیمالحق حقانی، رییس اطلاعات و فرهنگ هرات، با آنکه وضعیت اقتصادی مردم پس از تحولات اخیر کشور را نگرانکننده میداند، اما تاکید میکند که بیشتر افرادی که ادعای فروش فرزندانشان را دارند، برای جلب کمک چنین اظهاراتی را به رسانهها بیان میکنند. حقانی میافزاید که تحقیقاتی را نیز برای مشخص کردن درستی و نادرستی سرنوشت این خانوادهها راهاندازی کردهاند و پس از بررسی دقیق مطابق به یک برنامه، کمکهای مردمی در میان این خانوادهها توزیع میشود.
رییس اطلاعات و فرهنگ هرات، فروش کودکان بهویژه دختران خردسال را دسیسه مخالفان برای بزرگنمایی مشکلات داخلی کشور، بهویژه هرات میداند و تاکید میکند که به هیچ عنوان فروش دختران خردسال حتا برای نکاح جواز ندارد و اگر چنین مواردی وجود داشته باشد، مسوولان جلو این روند را خواهند گرفت. آقای حقانی افزود: «اینگونه کارها در اسلام جواز ندارد و هر عقد و نکاح باید بر اصول اسلامی استوار باشد. ما اگر چنین موردی را موثق ببینیم، با آنان برخورد نموده و مانع این کار میشویم.»
حکومت سرپرست طالبان بارها به مردم وعده داده که برای بهبود وضعیت اقتصادی برنامههای منسجم روی دست دارد و بهزودی با جلب کمکهای جهانی و آغاز دوباره پروژههای انکشافی وضعیت کاروبار مردم رونق خواهد یافت؛ اما دیده میشود که با گذشت هر روز دامنه فقر در کشور گستردهتر میشود.