از تهدید تا کاهش درآمد؛ شماری از آرایشگران زن کشور را ترک کرده‌اند

آرایشگاه‌های زنانه در افغانستان زمانی از رونق خوبی برخوردار بودند، اما اکنون حال و روز خوبی ندارند. آرایشگری در دو دهه گذشته یکی از منابع عایداتی خوبی برای زنان شمرده می‌شد. زنان و دختران زیادی از این طریق مخارج خانواده‌های خود را تأمین می‌کردند و تعدادی از آن‌ها با عواید آرایشگری به تحصیلات عالی خود ادامه می‌دادند. پس از تسلط طالبان بر افغانستان اما این کسب از رونق افتاد و دیگر زرق‌و‌برق گذشته را ندارد. شماری از آرایشگران زن در ولایت‌های مختلف به شمول پایتخت به دلیل تهدیدهای مستقیم از سوی طالبان درب آرایشگاه‌های خود را بسته‌ و شماری دیگر به دلیل بیکاری افغانستان را ترک کرده‌اند. شماری از آرایشگرانی که با وجود هشدارها و تهدیدهای افراد طالبان هنوزهم به این شغل ادامه می‌دهند، از کاهش مشتری و درآمد شکایت دارند. به گفته آن‌ها، در صورتی که محدودیت‌های طالبان به همین شکل ادامه پیدا کند، ممکن است همه آرایشگاه‌های زنانه در کشور بسته شوند.

آرایشگران زن در هرات از آخرین نفس‌های این شغل حکایت می‌کنند. به گفته آنان، طالبان همزمان با ورود به شهر هرات تابلو‌های آرایشگاه‌های زنانه را برداشته و محدودیت‌های زیادی بر کاسبان این مسلک وضع کرده‌اند. این آرایشگران می‌افزایند که پس از سقوط نظام جمهوری در ۲۴ اسد ۱۴۰۰ خورشیدی، بیشتر آرایشگاه‌ها به دلیل ترس از طالبان تا دو ماه بسته بودند. شماری از آرایشگران زن پس از گذشت دو ماه آهسته‌آهسته به کار آرایشگری برگشتند، اما این کسب دیگر رونق گذشته را نداشته است.

لیلا، مالک یکی از آرایشگاه‌های زنانه در هرات است. او در دوره جمهوریت همزمان با آرایشگری در یکی از دانشگاه‌های خصوصی تحصیل می‌کرد. لیلا در صحبت با روزنامه ۸صبح می‌گوید که سقوط نظام جمهوری روی کار او نیز تاثیر منفی گذاشته است. به سخن او، آرایشگری همانند گذشته عاید خوبی ندارد. او که در گذشته از طریق عواید آرایشگری مخارج تحصیل و نفقه خانواده‌اش را تأمین می‌کرد، اضافه می‌کند که زنان به دلیل فقر اقتصادی، محدودیت‌های طالبان و مشکلات اجتماعی کمتر به آرایشگاه‌ها مراجعه می‌کنند.

این آرایشگر زن می‌افزاید: «طالبان که آمدند، از ترس آرایشگاه را بستیم و تا دو ماه این طرف نیامدیم. در آن مدت هر کسی که برای آرایش می‌آمد، فکر می‌کرد که آرایشگاه دیگر‌ باز نمی‌شود. پس از گذشت دو ماه دل و نادل آرایشگاه را باز کردیم. طالبان آمدند و تصاویر و تابلو‌ها را خط‌خط کردند و برداشتند. مردم فقیر شده و چیزی ندارند. روی همین دلیل حالا زنان کمتر به آرایشگاه می‌آیند.» لیلا اضافه می‌کند که در دوره جمهوریت بیشتر مشتریانش کارمندان نهادهای دولتی، زنان مقام‌های بلندپایه دولت و دخترانی بودند که کار می‌کردند و روی پای خود ایستاده بودند. به گفته او، آرایشگران زن در هرات تا ۸۰ درصد مشتریان و عواید خود را از دست داده‌اند. لیلا علاوه می‌کند: «پیش از طالبان روزانه ۲۵ تا ۳۰ مشتری داشتم، اما حالا روزانه به شش تن هم نمی‌رسد.»

تسلط دوباره طالبان بر افغانستان، محدودیت‌های روزافزون این گروه بر زنان و فقر اقتصادی در کشور سبب شده که آرایشگران زیادی ترک پیشه کنند و شماری از روی مجبوری وادار شده‌اند تا کشور را ترک کنند. فاطمه ۲۳ ساله، یکی دیگر از آرایشگران زن در هرات است. او با ۱۱ دختر و زن دیگر در ناحیه هشتم شهر هرات در یک آرایشگاه زنانه کار می‌کرد. فاطمه که دور‌ه کارآموزی را در همان آرایشگاه به پایان رسانده و سپس به درجه استادی رسیده بود، می‌گوید که هر هفته تا شش هزار افغانی عاید داشت، اما تسلط دوباره طالبان و محدودیت‌های این گروه بر زنان سبب شده که شغل‌ خود را از دست بدهد و آرایشگاهی که در آن کار می‌کرد، نیز بسته شده است.

فاطمه از یورش افراد طالبان به داخل آرایشگاه زنانه یاد می‌کند و می‌افزاید که در یکی از روزها رنجر طالبان در نزدیکی آرایشگاه توقف کرد و جنگ‌جویان طالبان نزدیک دروازه آرایشگاه آمدند و تلاش داشتند با زور وارد آرایشگاه شوند، اما زنان مانع ورود آنان شدند و دروازه را از داخل قفل کردند. به روایت فاطمه، زمانی که از افراد طالبان علت آمدن به آرایشگاه را پرسیدند، طالبان گفتند که از آنان شکایت شده است. فاطمه علاوه می‌کند که هیچ شکایتی از آنان نشده بود و افراد طالبان ممکن قصد دیگری داشتند.

این آرایشگر می‌گوید که پس از آن رویداد آرایشگاه بسته شد و مالک آرایشگاه با خانواده‌اش به ایران رفت. فاطمه درباره کارش می‎گوید: «مشتری هم کم شده بود. سابق روزی ۵۰ مشتری داشتیم، اما پس از آمدن طالبان از ۱۰ نفر کمتر شده بود. سابق آرایش یک عروس از ۱۰ هزار پایین‌تر نبود، اما در این اواخر عروس‌ وقتی برای آرایش کردن می‌آمد، می‌گفت همین دو یا سه هزار را هم قرض گرفته‌ایم.»

این در حالی است که طالبان پس از تسلط بر افغانستان محدودیت‌های زیادی بر زنان وضع کرده‌اند. طالبان علاوه بر منع آموزش و تحصیل زنان، حق کار را نیز از آنان گرفته‌اند. رهبران طالبان بر مشاغل خصوصی زنان نیز محدودیت وضع کرده و تلاش دارند زنان را از حوزه عمومی و مشاغل خصوصی به‌صورت کامل حذف کنند. در حال حاضر رفتن زنان به پارک‌های تفریحی و حمام‌های عمومی به‌صورت کامل منع است و زنان نمی‌توانند بدون محرم شرعی خارج از ولایت و یا کشور سفر کنند. در تازه‌ترین مورد، وزارت امر به ‌معروف و نهی از منکر طالبان در پروان به آرایشگاه‌های زنانه دستور داده است تا مشتریان‌ را وادار کنند که پیش از آرایش وضو بگیرند و از استفاده مواد باطل‌کننده وضو نیز خودداری کنند.