نویسنده: جیسون کریس هاوک
منبع: Clearance Jobs
هفته گذشته ما چهار نوع از رویکردهای دیپلماتیک متداول در قبال تلاشهای شکستخورده اولیه روند صلح افغانستان را مورد مداقه قرار دادیم. این هفته، رویکردهای اخیر تعامل دیپلماتیک در قبال کشور و مردم افغانستان در داخل و خارج از این کشور را بررسی میکنیم. اکنون در میان افغانها این امید وجود دارد که دیپلماتها صدای کسانی را که در جریان مذاکرات صلح قبلی به حاشیه رانده شدهاند، میشنوند.
از زمان سقوط جمهوری اسلامی افغانستان در آگست 2021، دنیای دیپلماسی در تلاش است تا بهترین رویکرد را در قبال رژیم تروریستی که در حال حاضر کشور را اشغال کرده است، تعیین کند. نگرانی عمده برای دیپلماتهای غربی این بوده است که چگونه به بهترین نحو به مردم افغانستان کمک کنند تا از یک فروپاشی کامل اقتصادی و بحران انسانی نجات پیدا کنند، در حالی که اهرم فشار محدودی را بر رژیم طالبان و [شبکه] حقانی حفظ کنند.
رژیم ترور در اکثر موارد تلاش کرده است تا بدون تغییر هیچ یک از مواضع ایدیولوژیک تندروانهاش که شامل تبانی نزدیک با گروههای تروریستی بینالمللی و منطقهای است، به رسمیت شناخته شود. در همین حال، برخی از دیپلماتهای منطقهای از پاکستان، چین و کشورهای عربی [حوزه] خلیج فارس کمتر نگران مشروعیتیاند که ممکن است به تروریستها در مورد گفتوگوها بدهند. این دیپلماتهای منطقهای همچنین رهبران طالبان و حقانی را برای کاهش نقض حقوق بشر تحت فشار نمیگذارند.
انتقاد از رویکردهای دیپلماتیک گذشته
بسیاری از افغانها و متحدان آنها از رویکردهای دیپلماتیک غربی و منطقهای انتقاد کردهاند؛ زیرا فرستادهها با ملاقاتهای مکرر و در مکانهای عمومی رژیم ترور را به رسمیت میشناسند که به رهبران طالبان و حقانی این امکان را میدهد تا ابزار تبلیغاتی باشند. در همین حال، کشورهای منطقه که از همکاری با یک رژیم تروریستی خوشحالاند، از دیپلماتهای غربی میخواهند که حتا بیشتر روبهرو با رژیم طالبان-حقانی تعامل کنند و در نهایت آنها را بهعنوان یک دولت به رسمیت بشناسند.
رویکرد جدید؟
دو ماه گذشته نشان داده است که دیپلماتها ممکن است به صحبتهای افغانها و متحدان آنها هنگام تغییر رویکردهای دیپلماتیک خود اهمیت بدهند. نشستهای بین دیپلماتهای ایالات متحده، اتحادیه اروپا، سازمان ملل و ناتو با افغانهای به حاشیه رانده شده در داخل افغانستان، با مهاجران جدید افغان و با دیگر افغانهای دیاسپورا، افزایش یافته است. این نشانه خوبی برای کسانی است که به دنبال به حاشیه راندن رژیم ترور و تقویت و متحد کردن افغانها در خارج و داخل افغانستاناند.
توماس نیکلاسون، فرستاده ویژه اتحادیه اروپا برای افغانستان، این هفته در مورد شواهد روشنی مبنی بر نقض حقوق بشر توسط رژیم طالبان-حقانی براساس شلاقهای اخیر افغانها برای به اصطلاح جنایات صحبت کرد. او به رژیم تروریستی یادآوری کرد که روشهای جدید مجازات آنها «طبق کنوانسیون ضدشکنجه» و میثاق بینالمللی حقوق مدنی و سیاسی ICCPR1996 ممنوع است. او در ادامه اظهار داشت که «افغانستان کشوری ملحقشده به هر دو قانون بینالمللی است» و «طالبان بهعنوان رژیم دیفاکتو، موظف به تطبیق آنها هستند.»
نیکلاسون این هفته در نشست امنیتی هرات با بسیاری از اعضای دیاسپورای افغانستان و متحدان آنها در دوشنبه تاجیکستان شرکت کرد. این کنفرانس به میزبانی یکی از مهمترین اتاقهای فکر جامعه مدنی افغانستان، موسسه مطالعات استراتژیک افغانستان (AISS)، برگزار شد.
نیکلاسون در آن کنفرانس اظهار داشت که «اگر طالبان تغییر نکنند»، او میتواند ببیند که اتحادیه اروپا از دادگاه کیفری بینالمللی برای اقدام علیه رژیم استفاده میکند و «اعمال تحریمهای بیشتر علیه این گروه» میتواند به دستور کار اتحادیه اروپا اضافه شود.
کرن دیکر، کاردار مأموریت ایالات متحده در افغانستان، بهتازهگی سفر خود به پاکستان را به پایان رسانده است که در آن «مجموعهای از جلسات با افغانها برای شنیدن ایدههای آنها در مورد آینده» برگزار کرده است. او خاطرنشان کرد که «افغانها مهارتها و استعدادهای لازم را دارند تا برای آنچه میخواهند تلاش کنند» و اگرچه گفتوگوها اغلب دشوار است، «اما ضروری است و من آماده انجام آن باشم.»
درست پس از آن مجموعه دیدارها با افغانهایی که گروگان رژیم طالبان و حقانی نیستند، دیکر همچنین در نشست امنیتی هرات یادآوری کرد تا با نمایندهگان افغانستان، تاجیکستان، کشورهای منطقه و اتحادیه اروپا در مورد وضعیت افغانستان تبادل نظر کند.
او این هفته اظهار داشت که از موضع مشترک جهان که بر طالبان در مورد ایجاد یک دولت فراگیر فشار میآورد، استقبال میکند. این با اظهارات بسیاری از افغانها در نشست امنیتی هرات مطابقت دارد. هر چه افغانها بیشتر سازماندهی شوند تا دیدگاههای خود را با دیپلماتهای غربی مانند دیکر به اشتراک بگذارند، چانس بیشتری برای مقابله با روایتهای رژیم کنونی در کابل دارند که به دنبال دیدگاههای متفاوت در دولت آینده نیستند.
موسسه مطالعات استراتژیک افغانستان در اکتوبر 2012 با هدف ایجاد فضای فکری برای گفتوگو تأسیس شد. این نوع سازمانها فضای مفیدی را برای دیپلماتها فراهم میکنند تا با افغانهایی که به حمایت کامل از حقوق بشر برای همه افغانها اعتقاد دارند، تعامل کنند.
حقوق بشر و آزادیهای [مدنی] افغانستان
یکی از دلایلی که دیپلماتها اکنون با افراد غیرطالبان بیشتری گفتوگو میکنند، ظهور گروههای جامعه مدنی با صدای بلند و متحد است که نمایندهگانی در دیاسپورای افغانستان دارند. همانطور که مینا شریف در این هفته اشاره کرد، «دیاسپورا» بار منفی آن را ندارد. آن دسته از افغانهایی که خارج از کشور هستند، بیشتر از حقوق بشر و شرایط بهتر برای افغانهایی که توسط تروریستهای طالبانـحقانی گروگان گرفته شدهاند، دفاع میکنند. دیاسپورای افغانستان بر کاهش بحران غذا و مسایل مسکن و شغل که مردم به دلیل بلایای طبیعی از دست دادهاند، یا با اخراج و تخلیه خانهها به دلیل خشونت و بدرفتاری طالبان و حقانی با آنها مواجهاند، بیشتر متمرکز است. دیپلماتها به دنبال جایگزینهای بیشتری برای گفتوگو با افغانها در مورد آیندهشان بودهاند. این یک روند مثبت است که ببینیم افغانها گروههایی را سازماندهی میکنند که بتوانند با دیپلماتها صحبت کنند.
رهبری رژیم طالبان و حقانی، که توسط حامیان آنها در پاکستان حمایت میشوند، در تمایل خود برای دیدار دیپلماتها و فقط در کابل اظهار آمادهگی کردهاند. تروریستها و حامیان آنها همچنین از هر گروه افغان در خارج از افغانستان که با دیپلماتها برای گفتوگو در مورد آینده افغانستان و نیازهای افغانهای گرفتار در رژیم تروریسم ملاقات میکنند، انتقاد کردهاند. براساس مطالعه 20 ساله من درباره رهبران طالبان و حقانی، آنها همیشه از کاری که دیپلماتها و دیگر افغانها انجام میدهند، عصبانی میشوند؛ شما شواهدی دارید که نشان میدهد اقدامات شما به پیشرفت حقوق بشر افغانستان و تضعیف مواضع تروریستها کمک میکند. دیپلماتها باید به دیدار با افغانها و متحدانشان ادامه دهند تا راههای خلاقانهتری برای دور زدن رژیم ترور و کمک به افغانها برای یافتن آیندهای بهتر بیابند.