براساس تقویم جهانی، بیستوسوم میزان مصادف با 15 اکتوبر، روز جهانی «زنان روستایی» است. از این روز برای همبستهگی و حمایت از زنان روستایی در سراسر جهان بزرگداشت میشود. در دو سال اخیر این روز در حالی در افغانستان فرا میرسد که زنان کشور اعم از شهری و روستایی از سوی طالبان به انزوا کشانده شده و مانند بیستویک سال پیش دوباره تا حدی از ادامه تحصیل و کار در بیرون از خانه محروم شدهاند. هرچند زنان روستایی نیاز جدی به حمایت دولت دارند، اما طالبان با تصرف امور دولتی، جدا از اینکه هیچ حمایتی از زنان نکرده، بلکه آنان را از حقوق اساسیشان محروم نگه داشتهاند.
همزمان با فرارسیدن این روز، شماری از زنان روستایی در ولایتهای پروان و کاپیسا میگویند که با تسلط دوباره طالبان بر کشور، امید آنان برای رسیدن به آزادی و رفاه از بین رفته است. به گفته آنان، تا پیش از تسلط طالبان بر کشور تا اندازهای امید به زندهگی و رشد اقتصادی بهتری داشتند، اما در حال حاضر مشکلات اقتصادی آنان چندبرابر شده است. شماری از فعالان حقوق زن نیز میگویند که با روی کار آمدن رژیم طالبان، همه حقوق و آزادیهای فردی زنان افغانستان از بین رفته است.
شبنم، یکی از زنان روستایی در ولایت پروان است. او که در گوشهای از ولسوالی بگرام ولایت پروان مصروف کشاورزی است، از وضعیت بد اقتصادی و اجتماعی زنان و دختران روستایی نگرانی دارد. شبنم در صحبت با روزنامه ۸صبح میگوید که هرچند در دو دهه اخیر نیز به زنان روستایی توجهی زیادی صورت نگرفته بود، اما با تسلط طالبان بر کشور، مشکلات این زنان چندبرابر افزایش یافته است. شبنم میگوید: «در بیست سال گذشته هم کمکهای هنگفتی به نام زنان روستایی شد، اما در جیب افراد زورمند و واسطهدار واریز شد. با آن هم خوب بود، حداقل برای زنان یگان کارها در قریهها صورت گرفته بود. مثلاً باغچههای خانهگی و برنامههای آموزشی برگزار میشد، اما حالا تمامش از بین رفته و شاید تا آخر عمر ما با فرزندان ما مصروف کارهای شاقه بمانیم.»
زنان روستایی در افغانستان که در گذشته نقش بارزی در توسعه و رشد اقتصاد خانوادههایشان داشتند، حالا از فعالیت باز ماندهاند. مریم (نام مستعار) یکی از زنان صنعتپیشه در ولایت کاپیسا بود. او که مسوول کارخانه تولید محصولات زراعتی بود، میگوید که تا پیش از حاکمیت طالبان بر کشور، حدود بیست زن در کارخانه او مصروف کار بودند، اما اکنون در بیسرنوشتی به سر میبرند. مریم میافزاید: «حدود بیست زن روستایی در کارخانه زراعتی من مصروف کار بودند و از آن طریق میتوانستند بهخوبی مصارف خانوادهشان را تأمین کنند؛ اما با آمدن طالبان، کارخانه من از فعالیت باز ماند و در حال حاضر تمام آن خانمها در وضعیت بد اقتصادی به سر میبرند. طالبان همهروزه بالای ما محدودیت بیشتری وضع میکنند و روزبهروز نگرانیهای ما بیشتر میشود.»
مریم علاوه میکند: «با آنکه طالبان بهگونه رسمی مانع کارم نشدهاند، اما من و دیگر زنان صنعتپیشه در گذشته از سوی نهادها و ریاست زراعت کمک دریافت میکردیم، اما حالا همهاش قطع شده است. در ضمن میترسم که طالبان برایم ضرری برسانند. طالبان به یک زبان نیستند. بارها داد از تطبیق شریعت اسلامی میزنند، اما عمل نمیکنند. اگر عمل میکردند، باز دختران را اجازه رفتن به مکتب و زنان را اجازه کار میدادند.»
همانند شبنم و مریم هزاران زن و دختر روستایی دیگری که تا پیش از روی کار آمدم رژیم طالبان مصروف کارهای اقتصادی و فعالیتهای فرهنگی بودند، اکنون در گوشه خانههای خود نشسته و از همه فعالیتهای اجتماعی و اقتصادی به دور ماندهاند.
با این حال، شماری از فعالان حقوق زن میگویند که با روی کار آمدن رژیم طالبان در کشور، همه حقوق و آزادیهای فردی زنان افغانستان از بین رفته است. ساره سیرت، فعال حقوق زن، در صحبت با روزنامه ۸صبح، میگوید: «زنان روستایی تا قبل از حاکمیت طالبان به هر نحو ممکن در ساحات مختلف کشور در بخشهای اجتماعی، فرهنگی، صنایع دستی و زراعت اشتراک داشتند و حضور آنان در نمایشگاههای تولیدی بیشتر بود. با تناسب به وضعیت کنونی که دیده میشود، آنان امید به زندهگی روشنتر داشتند. اما متأسفانه این خانمها به فرصتهایی که در گذشته به آن دسترسی داشتند، اکنون دسترسی ندارند و فضا برای آنان بهشدت تنگتر شده است. در حال حاضر زنان افغانستان در وضعیت بد روحی و روانی به سر میبرند.»
لینا محمدی، یکی دیگر از فعالان حقوق زن، هشدار میدهد: «اگر جامعه جهانی توجهی به زنان افغانستان نکند، فاجعهای به بار خواهد آمد. خواست ما این است که باید توجه جدی به زنان افغانستان صورت بگیرد تا این قشر جامعه، دوباره به پای خود ایستاد شود.»
گفتنی است که سازمان ملل متحد برای پشتیبانی از زنان روستایی و فعالیتهای آنان، قطعنامهای را در دسامبر ۲۰۰۷ تصویب کرد که براساس آن 15 اکتوبر هر سال به نام روز جهانی زنان روستایی بزرگداشت میشود. از این روز به منظور حمایت از زنان روستایی به دلیل نقش آنان در توسعه روستایی و کشاورزی، بهبود امنیت غذایی و ریشهکن ساختن فقر در جهان گرامیداشت میشود. اما در افغانستان و همزمان با روی کار آمدن رژیم طالبان، خلاف دیگر کشورهای جهان، نهتنها از زنان حمایت نمیشود، بلکه طالبان کار و آموزش را نیز برای آنها محدود کردهاند.