سفرهای بی‌برگشت؛ ماهانه تا ۲۰۰ جسد کارگران افغان از ایران وارد کشور می‌شوند
۸صبح، نیمروز
مهاجرت و آواره‌گی با زنده‌گی شهروندان افغانستان گره خورده است. نبود زمینه‌های کاری، گسترش دامنه فقر، مشکلات اقتصادی و رسوم ناپسند در جامعه همواره سبب می‌شود که جوانان راه مهاجرت را در پیش گیرند. ایران که در مجاورت افغانستان قرار دارد، از چهار دهه به این سو میزبان صدها هزار پناهنده افغانستان است که به‌گونه قانونی یا غیرقانونی وارد این کشور شدهاند. با روی‌کار‌آمدن رژیم طالبان اما ناامنی و تهدیدهای جانی در کنار چالش‌های اقتصادی، نظامیان پیشین و جوانان زیادی را واداشته تا به‌گونه قاچاقی وارد این کشور شوند. کارگران افغانستان در ایران و ترکیه اما مصونیت جانی ندارند. بیشتر آنان در هنگام عبور از مرز به ایران و یا از ایران به ترکیه زخمی می‌شوند و یا جان می‌بازند. در کنار خطرهای عبور از مرز، رویدادهای ترافیکی، سقوط از بلندمنزل‌ها و مجازات از سوی دولت ایران، موارد دیگری‌اند که جان ده‌ها شهروند کشور را در ایران تهدید می‌کند.
یافته‌های روزنامه ۸صبح نشان می‌دهد که تلفات جانی شهروندان افغانستان در ایران و ترکیه در این اواخر به‌گونه نگران‌کننده‌ای افزایش یافته است. طبق آماری که با روزنامه ۸صبح در میان گذاشته شده، گذرگاه‌های مرزی افغانستان با ایران ماهانه گواه انتقال ده‌ها جسد مربوط به شهروندان افغانستان است که در ایران جان باخته و یا کشته شدهاند. تنها در ماه دلو سال گذشته خورشیدی حدود ۲۰۰ جسد از دو گذرگاه مرزی به افغانستان منتقل شدهاند.
منابع در ولایت نیمروز به شرط فاش نشدن هویت‌شان به روزنامه ۸صبح می‌گویند که در ماه دلو سال ۱۴۰۱ خورشیدی اجساد ۵۵ مهاجر افغانستان که در ایران کشته شده بودند، از مرز پل ابریشم به ولایت نیمروز منتقل شدند. منابع اضافه می‌کنند که این اجساد مشخص می‌سازد که شماری از آنان با شلیک مستقیم گلوله به قتل رسیده و شماری دیگر از سوی دولت ایران اعدام شده و اجساد آنان به افغانستان فرستاده شدهاند. یک عضو طالبان نیز به شرط فاش نشدن هویتش تایید می‌کند که شماری از این افراد در پی سقوط از ساختمان‌ها یا دراثر رویدادهای ترافیکی و حوادث گوناگون جان داده‌اند.
از سوی دیگر، منابع در گذرگاه اسلام‌قلعه نیز می‌گویند که هر ماه جسدهای زیادی از مهاجران افغانستان که در پی رویدادهای گوناگون در ایران کشته می‌شوند، از طریق این گذرگاه به آنان تحویل داده می‌شوند. این منابع می‌افزایند که در ماه گذشته بیش از ۱۳۰ جسد تنها از مرز اسلام‌قلعه به آنان تحویل داده شده است. مرزبانان گذرگاه اسلام‌قلعه این روند را عادی توصیف می‌کنند و می‌گوید که ماهانه تا ۱۵۰ جسد از ایران از طریق گذرگاه اسلام‌قلعه به افغانستان منتقل می‌شوند.
تسلط دوباره طالبان بر افغانستان، گسترش دامنه فقر، تهدیدات امنیتی و بیکاری در این اواخر سبب شده که بیشتر شهروندان کشور از راه‌های قاچاقی به ایران بروند. در تازه‌ترین مورد، منابع به روزنامه ۸صبح گفته‌اند که ۱۱ شهروند افغانستان در پی گلوله‌باری مرزبانان ایرانی در شهر سیستان و بلوچستان آن کشور کشته شدهاند.
کلیم‌الله، باشنده نیمروز، در صحبت با روزنامه ۸صبح توضیح می‌دهد که این جوانان به دلیل فقر و بیکاری از راه قاچاقی قصد داشتند وارد ایران شوند، اما کشته شدند. او می‌افزاید که قرار بود این جوانان از طریق ولسوالی کنگ خود را به مرز ایران برسانند، اما به دلیل طولانی بودن این مسیر از طریق پاکستان راهی کشور ایران شدند. به گفته کلیم‌الله، هنگامی که این جوانان وارد شهر سراوان سیستان و بلوچستان ایران شدند، با گلوله‌باری مرزبانان ایرانی مواجه شده و جان باخته‌اند.
اجساد این جوانان روز چهارشنبه، ۲۴ حوت، از طریق مرز پل ابریشم به نیمروز منتقل شدهاند. بر‌اساس گفته‌های منابع در نیمروز، همه کشته‌‌‌گان پسران جوان بوده‌اند و هیچ‌کدام آنان بیش از ۳۵ سال عمر نداشته است.
عبور از راه‌های قاچاقی به ایران تنها دلیل کشته شدن جوانان افغانستان نیست. یافته‌های روزنامه ۸صبح نشان می‌دهد که پس از آغاز راه‌پیمایی‌ها در ایران، پولیس این کشور ده‌ها پناهنده افغانستان را کشته و اجساد آنان را پس از کالبدشکافی به افغانستان تحویل داده‌اند.
احمدشعیب حیدر، دانشجوی سال سوم دانشکده استوماتولوژی دانشگاه خصوصی غالب که در عین حال ورزشکار و قهرمان مبارزات آزاد نیز بود، به دلیل این‌که کماندوهای اردوی ملی حکومت پیشین را تمرین می‌داد، زیر تهدید طالبان قرار داشت و ناگزیر شد کشور را ترک کند و به ایران مهاجر شود. سفر او بی‌برگشت بود و پایان غم‌انگیز داشت. به گفته یکی از هم‌صنفان احمدشعیب، او علاقه زیادی به ورزش و زنده‌گی در افغانستان داشت، اما ناگزیر شده بود هرات را ترک کند.
این هم‌صنفی احمدشعیب حیدر علاوه می‌کند: «کمتر کسی را دیدم که مثل شعیب به ورزش علاقه‌مند و پای‌بند باشد. او عاشق ورزش بود و در کنار ورزش به درس‌های دانشگاه هم به‌خوبی رسیده‌گی می‌کرد. در روزهای آخر که مجبور شد کشور را ترک کند، بنا بر تهدیدات امنیتی احساس خطر می‌کرد. می‌گفت حتا تصور این‌که در زندان طالبان باشم، برایم کشنده است. این مردم رحم ندارند. کاش وقتی می‌گیرند، به‌ساده‌گی بکشند، ولی این‌ها زجرکُش می‌کنند. نمی‌توانم ریسک را قبول کنم، می‌روم.»
احمدشعیب که از زیر تهدید طالبان به امید رسیدن به مکان امن فرار کرده بود، شانس یاری‌اش نکرد و به در ۱۴ عقرب سال گذشته خورشیدی از سوی پولیس ایران کشته شد. خبر کشته شدن او در ۱۹ عقرب رسید و در ۲۵ عقرب جسد کالبدشکافی‌شده این ورزشکار به هرات منتقل شد. او فرزند بزرگ خانواده بود که تازه نامزد شده بود.
یکی از نزدیکان احمدشعیب حیدری نیز به روزنامه ۸صبح گفت: «احمدشعیب توسط پولیس ایران در شهر مشهد بدون هیچ دلیلی کشته شده است. بعد از کشته شدنش نزدیک به یک هفته پولیس ایران به خانوادهاش اطلاع نداد. وقتی جسد او را از ایران آوردیم، کالبدشکافی شده بود و همه اعضای بدنش را برداشته بودند. حتا جمجمه سرش را باز کرده بودند تا مغز سرش را بردارند. این حالت جسدش درد و رنج خانوادهاش را چندین برابر ساخت.» او افزود: «با گذشت چند ماه از کشته شدن او تا امروز وقتی وارد خانه‌شان می‌شوم، فکر می‌کنم امروز کشته شده است. هنوز هم فغان و فریاد خانوادهاش بدون توقف شب و روز بلند است. ای کاش یک حکومت قانونی و عادل می‌داشتم تا جوانان ما به ایران فرار نمی‌کردند و این‌گونه ظالمانه تکه‌‌تکه نمی‌شدند.»
