ملا اختر منصور، رهبر پیشین طالبان، در اول جوزای سال ۱۳۹۵ در حمله هوایی نیروهای امریکایی در حالی که از ایران با پاسپورت پاکستانی برمیگشت، در پاکستان کشته شد. طالبان امسال در مراسمی در کابل از ششمین سال کشته شدن او در مراسم شأنداری یادبود کردند.
ملا منصور پس از مرگ ملا عمر، به جانشینی او رسید. مرگ ملا عمر برای دو سال مخفی نگهداشته شده بود و در این مدت نیز امور رهبری طالبان از سوی منصور مدیریت میشد. در واقع پس از حمله امریکا بر افغانستان و مخفی شدن ملا عمر، ملا منصور نقش برجستهای در رهبری طالبان در کنار ملا عبدالغنی برادر داشته است. همانند سایر اعضای طالبان، درباره زندهگی منصور معلومات جامعی در دست نیست. از محل حمله امریکا پاسپورت پاکستانی به نام «ولیمحمد» یافت شده بود. پولیس پاکستان پس از بررسی این پاسپورت به سرنخهایی درباره سرمایه و تجارت ملا منصور دست یافته بود. درباره ملا منصور گفته شده است که با استفاده از پول فروش مواد مخدر و تجارتی که در پاکستان به راه انداخته بود، سرمایه هنگفتی به هم زده و در کشورهای خلیج از جمله امارات متحده عربی سرمایهگذاری کرده بود.
ملا منصور صدها میلیون دالر سرمایه داشت
قمر جاوید باجوا، رییس ستاد ارتش پاکستان، در جولای ۲۰۲۱ میلادی و پیش از سقوط دولت پیشین افغانستان، در راولپندی در ملاقاتی با جمعی از خبرنگاران افغانستان گفته بود که ملا منصور صدها میلیون دالر را در دبی سرمایهگذاری کرده بود و بیش از ۲۵۰ میلیون دالر سرمایه داشت. باجوا میگفت که بسیاری از رهبران طالبان مصروف تجارت و سرمایهگذاری هستند و زندهگی لوکس دارند. او برای توجیه میزبانی پاکستان از رهبران طالبان، میگفت که که همه به شمول امریکا از سرمایهگذاری هنگفت منصور مطلع بوده، اما اقدامی نکردهاند. البته قمر جاوید باجوا که ارتش تحت رهبری او متهم به حمایت از طالبان توسط دولت سابق بود، میگفت هیچگاهی با رهبران طالبان دیدار نکرده و آنها را ندیده است و علاقهای نیز به دیدار با آنها ندارد. درباره زندهگی لوکس رهبری طالبان که فاصلهای عمیق با سطوح میانه این گروه را نشان میدهد، پیش از این نیز بسیار گفته شده است.
آژانس تحقیقاتی فدرال پاکستان در سال ۱۳۹۸ گزارش داده بود که ملا منصور در شهر پشاور پاکستان مصروف خرید و فروش خانه بوده است. او پس از مرگ، متهم شد که دو شناسنامه «جعلی» پاکستانی و چند حساب بانکی داشته است. طبق گزارش آژانس تحقیقاتی فدرال پاکستان، ملا منصور راهنمای معاملات داشت و صاحب چندین آپارتمان، زمین و شهرک بوده است. این آژانس داراییهای ملا منصور را ضبط کرده بود. طالبان در آن زمان ادعای آژانس تحقیقاتی فدرال پاکستان را رد کردند. گزارشهای متعددی درباره سرمایه هنگفت رهبر پیشین طالبان در رسانهها نشر شده بود. آنچه قابل توجه بوده، منبع این سرمایه هنگفت است. گفته شده است که پولهای به دست آمده از تجارت مواد مخدر، یکی از منابع این سرمایه عظیم بوده است. درباره محمدادریس، رییس فعلی بانک مرکزی طالبان، نیز گفته شده است که او از معتمدان مالی ملا منصور بوده است.
ملا منصور مخالف صلح و طرفدار جنگ بود
ملا اختر منصور که دو سال پس از مرگ ملا عمر به جای او نشست، مخالف صلح بود. این موضوع را امریکا و دولت پیشین افغانستان بهصورت مکرر یادآوری کرده بودند. ذبیحالله مجاهد، سخنگوی عمومی طالبان، نیز در مصاحبهای با رادیو تلویزیون ملی که تحت کنترل طالبان است، به این موضوع اشاره میکند. هرچند او نمیگوید که ملا منصور مخالف صلح بود، اما خاطرنشان میکند که ملا منصور همواره تأکید داشت که صلح در حضور امریکا ممکن نیست و از همین رو بر جنگ اصرار داشت. ملا منصور به تلاشهای صلح در دوران رهبری خود پاسخ مثبت نداد. پس از افشای مرگ ملا محمدعمر، ملا منصور که عضو شورای کویته بود و جانشین او اعلام شد، حمایت برخی از فرماندهان طالبان را از دست داد و شاخه ملا رسول از این گروه انشعاب کرد. با آن هم سقوط ولایت کندز به دست طالبان در دوران رهبری او اتفاق افتاد. طالبان در اوایل میزان سال ۱۳۹۴ برای سه روز کنترل شهر کندز را به دست گرفتند که برای این گروه نیز پر تلفات بود. ذبیحالله مجاهد، سخنگوی طالبان، میگوید که وقتی این خبر را به ملا منصور داده، او «سخت خوشحال» شده است و میخواسته بیانیهای را نیز در این مورد بدهد. در این نبرد، شهر کندز ویران شد و صدها خانواده به غم نشستند و آواره شدند. در مدت 10 ماه رهبری ملا منصور که طالبان او را «امیرالمومنین» میخوانند، چندین حمله مرگبار انتحاری نیز در کابل رخ داد که دهها کشته و صدها زخمی برجای گذاشت.
ارتش امریکا که به دستور بارک اوباما، رییس جمهور پیشین این کشور، ملا منصور را با اجرای یک عملیات پهپادی در پاکستان از میان برداشت، نیز او را مخالف و مانع صلح معرفی کرده بود. در بیانیه ارتش امریکا که خبر کشتن ملا منصور را اعلام کرد، آمده بود که او مانع صلح بود. دولت پیشین افغانستان نیز او را مخالف صلح معرفی کرده بود. ملا منصور درخواستها برای برگزاری مذاکرات صلح را رد کرده بود.
برخی از فرماندهان طالبان از جمله ملا عبدالقیوم ذاکر که از فرماندهان مشهور این گروه در میدان جنگ در آن زمان بود و اکنون به معاونت وزارت دفاع طالبان رسیده است، ملا اختر منصور را از مظنونان مرگ ملا عمر میدانستند و با رهبری او مخالف بودند. او اما بعدها بهصورت رسمی با اختر منصور «بیعت» کرد. ملا عبدالمنان نیازی، ملا محمدرسول و دیگران، از مخالفان ملا اختر منصور بودند. همینطور در آن زمان گزارش شده بود که خانواد ملا محمدعمر نیز با رهبری ملا اختر منصور مخالفت نشان دادهاند.
بنا بر اعلام طالبان، ملا اختر منصور در سال ۱۳۴۷ در روستای بند تیمور ولسوالی میوند ولایت کندهار به دنیا آمده بود. او سابقه عضویت در حزب حرکت انقلاب اسلامی و حزب اسلامی محمدیونس خالص را داشت. منصور در سال ۱۳۷۴ به عضویت طالبان درامد و بهعنوان رییس شرکت آریانا و در وزارت هوانوردی این گروه در دوران اول حاکمیتشان کار کرده بود. در همین دوران گفته شده است که او به سرمایهگذاری در کشورهای خلیج پرداخت و در دبی و امارات صاحب خانه و تجارت شد. پس از سقوط حاکمیت قبلی طالبان، ملا اختر منصور بهعنوان والی نامنهاد طالبان تعیین شد. پس از زندانی شدن ملا عبدالغنی، برادر به سمت معاونت رهبری طالبان رسید. به علت نزدیکی ملا اختر منصور به پاکستان، زندانی شدن عبدالغنی برادر نیز اتهامی است که به منصور زده شده است. ذبیحالله مجاهد، سخنگوی طالبان، از ملا اختر منصور، ملا عبدالغنی برادر و ملا عبیدالله بهعنوان سه چهره تاثیرگذار این گروه یاد میکند که در انسجام صفوف طالبان نقش برجسته داشتهاند.