با گذشت نزدیک به پنج روز از زمان ارایه گزارش مصارف مالی نامزدان، تا هنوز نامزدان متخلف به کمیسیون شکایات انتخاباتی معرفی نشده‌اند.
براساس کارشیوه داخلی تنظیم امور مالی مبارزات انتخاباتی نامزدان ریاست جمهوری، دسته‌های انتخاباتی مکلف‌اند که از مصارف مالی کمپین‌های انتخاباتی‌شان را در جریان دو ماه کارزارهای انتخاباتی در دو نوبت به کمیسیون مستقل انتخابات گزارش دهند. طبق ماده هفتم کارشیوه داخلی بخش تنظیم امور مالی مبارزات انتخاباتی نامزدان، نامزدان باید گزارش نخست مصارف مالی کمپین‌های انتخاباتی‌شان را در روزهای 30 تا 35 دوره‌ی مبارزات انتخاباتی (چهارم تا هشتم سنبله سال جاری) در اختیار کمیسیون مستقل انتخابات قرار می‌دادند. کمیسیون مستقل انتخابات اما می‌گوید که از میان 17 نامزد انتخابات ریاست جمهوری، تنها یازده تن از این نامزدان گزارش ابتدایی مالی‌شان را به کمیسیون مستقل انتخابات ارایه کرده و سایر نامزدان از ارایه گزارش به این کمیسیون ابا ورزیده‌اند.
این در حالی است که به لحاظ قانون انتخابات، نامزدانی که گزارش مالی‌شان را در وقت معین به کمیسیون مستقل انتخابات ارایه نکنند، این کار تخطی محسوب می‌شود و این نامزدان به کمیسیون شکایات انتخاباتی معرفی می‌شوند. موارد تأدیبی که قانون انتخابات برای این مورد در نظر گرفته، جریمه نقدی است که از 10 الی 30 هزار افغانی در نظر گرفته شده است.
شیما علم سروش، معاون سخنگوی کمیسیون مستقل انتخابات، روز سه‌شنبه، دوازدهم سنبله، در صحبت با روزنامه 8صبح گفت که عدم ارایه گزارش از سوی نامزدان، بی‌اعتنایی به قانون است. او گفت که نامزدان مکلف بودند تا گزارش نخست مصارف مالی‌شان را تا هشتم ماه سنبله به کمیسیون ارایه کنند، اما از میان 17 کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری تنها یازده تن گزارش نخست مالی‌شان را ارایه کرده و سایر نامزدان تاهنوز گزارش‌شان را به کمیسیون مستقل انتخابات ارایه نکرده‌اند.
خانم سروش عدم ارایه گزارش به این کمیسیون را تخطی از قانون می‌داند و می‌گوید که این نامزدان به زودی از سوی کمیسیون مستقل انتخابات به کمیسیون شکایات انتخاباتی معرفی می‌شوند. او زمان معرفی این نامزدان به کمیسیون شکایات انتخاباتی را مشخص نکرد.
خانم سروش گفت که یازده نامزد از جمله حکیم تورسن، شهاب حکیمی، محمداشرف غنی، زلمی رسول، غلام‌فاروق نجرابی، عبدالله عبدالله، نورالحق علومی، عنایت‌الله حفیظ، گلبدین حکمتیار، عبداللطیف پدرام و سید‌نورالله جلیلی، یازده نامزدی‌اند که گزارش ابتدایی مصارف مالی‌شان را به کمیسیون مستقل انتخابات ارایه کرده‌اند. حنیف اتمر، رحمت‌الله نبیل، احمدولی مسعود، فرامرز تمنا، شیدا‌محمد ابدالی، محمد‌ابراهیم الکوزی و نوررحمان لیوال هم نامزدانی‌اند که تا اکنون گزارش نخست مصارف مالی کمپین‌شان را به کمیسیون مستقل انتخابات ارایه نکرده‌اند.
معاون سخنگوی کمیسیون مستقل انتخابات تصریح کرد، کسانی که گزارش نخست مالی‌شان را به کمیسیون مستقل انتخابات ارایه نکرده‌اند، مطابق لوایح و طرزالعمل انتخاباتی، متخلف حساب می‌شوند و قانون برای متخلفان جریمه نقدی در نظر گرفته است. به گفته خانم سروش، قانون انتخابات برای متخلفان انتخاباتی که گزارش خود را ارایه نمی‌کنند، از 10 الی 30 هزار افغانی جریمه نقدی در نظر گرفته است. به این ترتیب نامزدانی که بیش از حد تعیین شده در کمپین‌های انتخاباتی‌شان پول مصرف می‌کنند، به پرداخت بیش از 10 درصد پول مصرف شده تأدیب می‌شوند. هم‌چنان جریمه نقدی که برای سوء‌استفاده از منابع دولتی در نظر گرفته شده است، از 50 الی 80 هزار افغانی است.
این در حالی است که کمیسیون مستقل انتخابات، سقف هزینه دو ماه کارزارهای انتخاباتی برای هر نامزد انتخابات ریاست جمهوری را حدود 442 میلیون افغانی تعیین کرده است. براساس طرزالعمل انتخاباتی، مصرف بیش از سقف تعیین شده، تخطی شمرده می‌شود.
در همین حال کمیسیون شکایات انتخاباتی می‌گوید که تا اکنون کمیسیون مستقل انتخابات فهرست نامزدانی را که از سپردن گزارش مالی‌شان به کمیسیون مستقل انتخابات غفلت کرده‌اند، به این کمیسیون نفرستاده است. محمدقاسم الیاسی، دبیر و سخنگوی کمیسیون شکایات انتخابات به روزنامه 8صبح گفت که در انتخابات پارلمانی روند ارایه گزارش طوری بود که نامزدان در پایان دوره کمپین‌های انتخاباتی گزارش جامع از مصارف مالی‌شان را به کمیسیون می‌دادند، اما در انتخابات ریاست جمهوری فاصله زمانی 60 روز است و این یک فاصله طولانی است. اکنون کمیسیون مستقل انتخابات باید فهرست نامزدان متخلف را به کمیسیون شکایات انتخاباتی بفرستد تا کمیسیون شکایات این تخطی‌ها را بررسی و نهایی کند.
این در حالی است که گزارش مالی شامل شش کتگوری ثبت دارایی‌ها، گزارش یک ماهه، چه مقدار کمک اشخاص حقیقی کرده‌اند، چه مقدار کمک اشخاص حقوقی کرده‌اند و کلیه میزان مصارف چه‌قدر است، می‌شود. به گفته آقای الیاسی اگر در این موارد نقصی وجود داشته باشد، تخلف انتخاباتی محسوب می‌شود و قانون برای این موارد جریمه نقدی در نظر گرفته است.
در همین حال شماری از نهادهای ناظر بر روند انتخابات از نفرستادن فهرست نامزدان خاطی به کمیسیون شکایات انتخاباتی انتقاد می‌کنند. یوسف رشید، رییس اجرایی بنیاد انتخابات آزاد و عادلانه افغانستان یا «فیفا» به 8صبح گفت که در این دور انتخابات هر دو کمیسیون سیاست محافظه‌کارانه را به پیش گرفته‌اند. او کمیسیون‌های انتخاباتی را متهم کرد که نسبت به نامزدان انتخابات ریاست جمهوری مدارا دارند و نمی‌خواهند که با نامزدان مقابل شوند. او گفت: «رأیی که به این کمیشنران از سوی تکت‌ها داده شده، نمی‌خواهند با تکت‌ها مواجه شوند و با آن‌ها مدارا می‌کنند.»
آقای رشید کُند‌کاری در کمیسیون انتخابات را قابل قبول ندانست و گفت که این باعث می‌شود تا قانون در معرض خطر قرار بگیرد. او تصریح کرد که اگر کمیسیون‌های انتخاباتی به شکل جدی قوانین و لوایح انتخاباتی را تطبیق کنند، مسایل زیادی براساس قانون حل‌و‌فصل می‌شود. به باور او، جدیت در امر تطبیق قانون یک چشم‌انداز روشن را نسبت به انتخابات آینده ترسیم می‌کند.
قرار است انتخابات ریاست جمهوری در ششم میزان سال جاری برگزار شود. در این دور انتخابات ریاست جمهوری به شمول داکتر عبدالله عبدالله و محمداشرف غنی، 18 نفر برای احراز کرسی ریاست جمهوری نامزد بودند. با پیوستن زلمی رسول به دسته انتخاباتی «دولت‌ساز» به رهبری محمداشرف غنی، شمار این نامزدان به 17 نفر کاهش یافت.
