انتخابات ریاست جمهوری؛ ۴۰ هزار دستگاه بیومتریک بسنده است؟
آن‌چنانی که کمیسیون مستقل انتخابات اعلام کرده، قرار است انتخابات ریاست جمهوری با استفاده از دستگاه‌های انگشت‌نگاری برگزار شود. بررسی‌های تخنیکی این کمیسیون هم‌چنان نشان می‌دهد که برای ثبت مشخصات حدود نُه میلیون رای‌دهنده، به ۴۰ هزار دستگاه انگشت‌نگاری نیاز است.
نهادهای ناظر بر روند انتخابات اما می‌گویند، با توجه به تعداد رای‌دهنده‌گان و عنصر زمانی، شمار دستگاه‌های انگشت‌نگاری برای ثبت مشخصات رای‌دهنده‌گان در انتخابات ریاست جمهوری، بسنده نیست؛ زیرا به سخن آنان، قرار است در هر محل رای‌دهی بیش از سه‌صد رای‌دهنده حضور یابند، اما کمیسیون مستقل انتخابات برای هر محل رای‌دهی تنها یک دستگاه انگشت‌نگاری در نظر گرفته است.
یوسف رشید، رییس اجرایی بنیاد انتخابات آزاد و عادلانه افغانستان (فیفا) روز دوشنبه، چهاردهم اسد، در صحبت با روزنامه ۸صبح گفت که برای ثبت مشخصات هر رای‌دهنده در دستگاه انگشت‌نگاری، چهار تا شش دقیقه زمان نیاز است. آقای رشید می‌گوید، با تجربه از انتخابات پارلمانی سال گذشته، عنصر زمانی برای درج مشخصات هر رای‌دهنده در نوسان بوده است؛ زیرا شماری از کارمندانی که در مرکز با استفاده این دستگاه‌ها آشنایی داشته‌اند، بین سه تا پنج دقیقه مشخصات رأی‌دهنده‌گان را ثبت می‌کردند، اما در برخی از محلات دیگر برای این کار تا ۱۰ دقیقه زمان نیاز بوده است. رییس اجرایی فیفا افزود: «با توجه به تجربه‌های گذشته، برای ثبت مشخصات هر فرد رای‌دهنده در دستگاه‌های بیومتریک، حد اوسط بین چهار تا شش دقیقه نیاز است.»
این در حالی است که کمیسیون مستقل انتخابات تا کنون فهرست رای‌دهنده‌گان را نهایی نساخته است، اما اداره ملی احصاییه و معلومات، به تازه‌گی مشخصات شناس‌نامه‌های رای‌دهنده‌گان را تصفیه کرده و گفته است که در انتخابات ریاست جمهوری پیش رو، نُه میلیون و ۶۴۵ هزار و ۲۸۳ رای‌دهنده واجد شرایط رای‌دهی شناخته شده‌اند. از این پیش، کمیسیون مستقل انتخابات حدود بیش از نه‌ونیم میلیون جلد شناس‌نامه را برای تصفیه به این اداره فرستاده بود. اداره ملی احصاییه و معلومات در آغاز هفته جاری اعلام کرد که بیش از ۲۷ هزار شناس‌نامه تزویری را از میان این ارقام جدا ساخته است و گفته است شهروندانی که شناس‌نامه‌های‌شان درج شامل فهرست میباشد، واجد شرایط رای‌دهی هستند.
از سویی هم، آمار‌های کمیسیون مستقل انتخابات نشان می‌دهد که برای برگزاری انتخابات ششم میزان حدود ۳۰ هزار محل در ۵ هزار و ۳۸۸ مرکز در سراسر کشور در نظر گرفته شده است. هم‌چنان قرار است در ششم میزان، در هر محل رای‌دهی، ۳۲۱ شهروند از حق رای‌دهی‌شان استفاده کنند. با این حال، در صورتی که دوام کار مراکز رای‌دهی را در ششم میزان نُه ساعت محاسبه کنیم، آن‌چنانی که کمیسیون مستقل انتخابات پیش‌بینی کرده است، هر رای‌دهنده تنها یک‌و‌نیم دقیقه فرصت دارد تا مشخصاتش درج دستگاه‌های انگشت‌نگاری شود. نهادهای ناظر بر روند انتخابات اما می‌گویند، حد اوسط زمانی که برای درج مشخصات یک رای‌دهنده در این دستگاه‌ها نیاز است، بین چهار تا شش دقیقه است.
مشخصات رای‌دهنده‌گانی که قرار است در روز رای‌دهی درج دستگاه‌های انگشت‌نگاری شود، شامل شناسایی شخص رای‌دهنده توسط دستگاه است که آیا رای‌دهنده برای رای‌دهی در همین مرکز ثبت نام کرده است و یا خیر. افزون بر این، قرار است عکس چهره رای‌دهنده، عکس شناس‌نامه و عکس برچسب (استیکر) نصب شده روی شناس‌نامه رای‌دهنده نیز وارد سیستم شود و به گونه آنلاین این مشخصات به سیستم مرکزی (سرور) انتقال یابد.
مسوولان کمیسیون مستقل انتخابات، اما تعداد دستگاه‌های انگشت‌نگاری برای ثبت مشخصات رای‌دهندگان انتخابات ریاست جمهوری را بسنده عنوان می‌کنند و می‌گویند که کارمندان کمیسیون مستقل انتخابات مشخصات هر رای‌دهنده را در مدت زمان یک دقیقه توسط دستگاه‌های انگشت‌نگاری، ثبت خواهند کرد. عبدالعزیز ابراهیمی، از سخنگویان این کمیسیون به روزنامه ۸صبح، گفت: «پس از بررسی‌های تخنیکی، کمیسیون مستقل انتخابات تصمیم گرفت که بیش از ۳۹ هزار دستگاه انگشت‌نگاری برای انتخابات ریاست جمهوری خریداری شود و این تعداد به نظر ما برای ششم میزان کافی است.» آقای ابراهیمی هم‌چنان از قرار دادن یک دستگاه اضافی در هر مرکز رای‌دهی خبر داد و افزود، کارمندان این کمیسیون می‌توانند در مدت زمان یک دقیقه معلومات یک رای‌دهنده را وارد دستگاه انگشت‌نگاری کنند. به سخن مسوولان این کمیسیون، امکان تمدید زمان رای‌دهی نیز برای ساعاتی وجود دارد.
نهادهای ناظر بر انتخابات، اما با انتقاد از وعده‌های پیشین کمیسیون مستقل انتخابات می‌گویند، این کمیسیون در انتخابات پارلمانی سال گذشته نیز وعده سپرده بود که در مدت کم‌تر از یک دقیقه مشخصات رای‌دهنده‌گان را درج دستگاه‌های انگشت‌نگاری خواهند کرد؛ وعده‌ای که به سخن این نهادها، تحقق نیافت و حتا آرای بدون بیومتریک نیز مدار اعتبار پنداشته شد.
حبیب‌الله شینواری، مسوول برنامه‌های دیدبان انتخابات افغانستان (ایتوا) در این باره گفت، کمیسیون مستقل انتخابات نباید شد محاسبات را بر اساس توانایی‌های کارمندانش در مرکز انجام دهد؛ زیرا توانایی کارمندان در مرکز و ولایات و در سطح روستا‌ها متفاوت است. آقای شینواری از کمیسیون مستقل انتخابات خواست که در محاسبه‌اش تجدید نظر کند و پیش از روز رای‌دهی، روند ثبت مشخصات رای‌دهنده‌گان را در حضور رسانه‌ها و نهادهای ناظر، در نقاط مختلف کشور آزمایش کند تا از دقت محاسبه شده برای استفاده از این دستگاه‌ها اطمینان حاصل شود. هم‌چنان یوسف رشید، رییس اجرایی فیفا درباره تمدید زمان رای‌دهی گفت، تمدید زمان شفافیت انتخابات را زیر پرسش قرار خواهد داد؛ زیرا به گفته او، در صورتی که زمان رای‌دهی در ششم میزان برای ساعاتی تمدید شود، ممکن تاریکی هوا سبب شود بیش‌تر ناظران زن ساحه را ترک کنند و نظارت بر صندوق‌های رای‌دهی آن‌چنانی که لازم است، صورت نگیرد.
نهادهای ناظر بر روند انتخابات در حالی از بسنده نبودن تعداد دستگاه‌های انگشت‌نگاری نگران اند که قرار است انتخابات ریاست جمهوری در ششم میزان با استفاده از دستگاه‌های انگشت‌نگاری برگزار شود. این دستگاه‌ها بر اساس اصرار و راهپیمایی‌های گسترده هواداران احزاب سیاسی در مرکز و ولایات کشور درج ماده نودهم قانون تعدیل شده انتخابات شده است. هدف استفاده از دستگاه‌های انگشت‌نگاری در انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی، پیش‌گیری از تقلب و تضمین شفافیت انتخابات عنوان شده است. اما استفاد از این دستگاه‌ها در انتخابات پارلمانی ۲۸ و ۲۹ میزان با مشکلاتی همراه بود. فعال نبودن برخی از دستگاه‌ها و عدم آشنایی کارمندان کمیسیون مستقل انتخابات با چگونه‌گی استفاده از دستگاه‌های انگشت‌نگاری از مشکلاتی بود که در پی آن کمیسیون مستقل انتخابات اعلام کرد که شماری از آرایی که با فهرست رای‌دهنده‌گان مطابقت دارد و درج دستگاه‌ها نیست، نیز مدار اعتبار پنداشته شود. این تصمیم کمیسیون مستقل انتخابات اما در نهایت با اعتراضات گسترده نامزدان انتخابات پارلمانی همراه شد. از سوی دیگر، کمیسیون مستقل انتخابات تا کنون کارشیوه استفاده از دستگاه‌های انگشت‌نگاری را نهایی نساخته است و روشن نیست که از این دستگاه‌ها در ششم میزان چگونه استفاده خواهد شد.
