منع آموزش دختران؛ بازار مدارس دینی در پروان گرمتر شده است
۸صبح، پروان
بسته ماندن دروازه مکاتب متوسطه و لیسه دخترانه، بازار مدارس دینی خصوصی در ولایت پروان را گرمتر ساخته است. شماری از مسوولان مدارس دینی در این ولایت با ابراز خرسندی از افزایش دانش‌آموزان، خاطرنشان می‌سازند که در آستانه فرارسیدن بهار، تعداد دانش‌آموزان دختر در این مدارس بین سه تا پنج درصد نسبت به بهار گذشته بیشتر شده است. باشنده‌گان پروان بسته ماندن دروازه‌های مکاتب دخترانه، تفسیر سخت‌گیرانه طالبان از دین و ترغیب و تشویق دختران به آموزش‌های اسلامی از سوی امامان مساجد را از عوامل مهم روی آوردن دختران به مدارس دینی عنوان می‌کنند. شماری از خانواده‌هایی که دختران خود را به این مدارس می‌فرستند، توضیح می‌دهند که از روی ناگزیری و ترس از آینده تاریک دختران، به این گزینه روی آورده‌اند. بازار مدارس دینی خصوصی در پروان در حالی گرم شده که بربنیاد یافته‌های روزنامه ۸صبح، بیشتر این مدارس، از گذشته‌ها تاکنون ثبت وزارت معارف کشور نیستند.
عایشه (نام مستعار) یکی از مسوولان مدارس دینی خصوصی در ولایت پروان است. مدرسه او، از چهار سال به این سو در گوشه‌ای از شهر چاریکار فعالیت دارد. عایشه در صحبت با روزنامه ۸صبح می‌گوید که پس از مسدود شدن مکاتب بالاتر از صنف ششم به روی دختران، شمار دانش‌آموزان مدارس دینی در بخش‌های مختلف کشور به‌ویژه در پروان افزایش یافته است. به گفته او، تا پیش از روی‌کارآمدن رژیم طالبان شمار شاگردان دختر در مدرسه او حدود ۱۰۰ تن بود، اما در حال حاضر این رقم به ۵۰۰ تن افزایش یافته است.
عایشه می‌افزاید: «از زمان تسلط طالبان به این سو، میزان علاقه‌مندی شاگردان دختر به مدارس بیشتر شده است. شاید دلیلش بسته ماندن مکاتب باشد. مثلاً در گذشته تعداد شاگردان ما اگر ۱۰۰ تن بود، حالا به ۳۵۰ تا ۵۰۰ تن رسیده است.» به گفته او، در یک سال گذشته ده‌ها مدرسه دینی خصوصی دیگر از سوی ساکنان محل در مناطق مختلف ولایت پروان ایجاد شده‌اند. این مسوول مدرسه دینی علاوه می‌کند: «زمانی که متوجه شدم بیشتر دختران به مدارس دینی مراجعه می‌کنند، من دو مدرسه دینی دیگر در کابل نیز ایجاد کردم و در آن صدها دختر در حال حاضر مصروف آموزش هستند.»
شماری از خانواده‌ها به‌ویژه باشنده‌گان محلی پروان اما بسته ماندن دروازه‌های مکاتب دخترانه، تفسیر سخت‌گیرانه طالبان از دین و ترغیب و تشویق دختران به آموزش‌های اسلامی از سوی امامان مساجد به دستور طالبان را از عوامل مهم رجوع دختران به مدارس دینی عنوان می‌کنند.
منیراحمد، یکی از باشنده‌گان شهر چاریکار، مرکز ولایت پروان است که سه دختر ۱۴ تا ۱۸ ساله‌اش را به مدرسههای دینی خصوصی می‌فرستد. او می‌گوید: «دخترانم هر کدام از صنف هشت مکاتب به بالاتر است، اما از روی مجبوریت که از آموزش پس نمانند، شامل مدارس دینی کرده‌ام؛ چون هراس داشتم همان‌قدری که در مکاتب درس خوانده‌اند را هم فراموش کنند. اگر نه با توجه به تجارب گذشته از آموزش افراطی‌گرایی، چندان علاقه‌ای به مدارس دینی نداشتیم.» این باشنده پروان می‌افزاید: «من دکان‌دار هستم و شاید هزینه مدارس دخترانم را پرداخت کنم، اما در شرایط حاضر مردم توان سیر کردن شکم فرزندان‌شان را ندارند، باز چگونه می‌توانند دختران‌شان را به مدارس دینی شامل کنند.»
نصرت خان، یکی دیگر از ساکنان ولایت پروان، می‌گوید: «از زمانی که طالبان حاکم شده‌اند، حتا بیشتر امامان مساجد برای مردم فراخوان شامل ساختن فرزندان‌شان به مدارس دینی را می‌دهند. دید این گروه نسبت به مکاتب طوری است که فکر می‌کنند هر فردی که در مکاتب درس خوانده، از شریعت اسلامی خارج شده است.»
در همین حال، شاگرد یکی از مدرسههای خصوصی که پیش از تسلط طالبان بر کشور دانش‌آموز صنف دهم مکتب بود، می‌گوید که با تداوم حاکمیت گروه طالبان امیدی به رفتن دوباره به مکتب برایش باقی نمانده و به همین دلیل به مدرسه دینی مراجعه کرده است. آمنه که حدود ۱۶ سال سن دارد، به روزنامه ۸صبح می‌گوید: «من فکر نمی‌کنم که طالبان دیگر اجازه مکتب رفتن دختران بالاتر از صنف ششم را بدهند؛ چون در حالی که چند روز به آغاز بهار مانده، اما طالبان در مورد مکتب‌ها چیزی نگفته‌اند.»
از سویی هم، بازار مدارس دینی خصوصی در پروان در حالی گرم شده که بربنیاد یافته‌های روزنامه ۸صبح، بیشتر این مدارس از گذشته‌ها تاکنون ثبت وزارت معارف نیستند. یک منبع در ریاست معارف ولایت پروان که از ذکر نامش در این گزارش خوداری می‌شود، به روزنامه ۸صبح می‌گوید: «در حال حاضر ده‌ها مدرسه دینی بدون ثبت و راجستر در پروان فعالیت دارند. هر کسی دلش خواست، در خانه‌اش یک مدرسه دینی ایجاد می‌کند. برخی مدارس پسرانه بدون راجستر در حکومت قبلی در پروان فعالیت داشتند که زور ریاست معارف هم به آن‌ها نمی‌رسید تا فعالیت‌شان را متوقف کند، در حالی که می‌دانست آن مدارس افراط‌‌گرایی را ترویج می‌کنند. امروز بیشتر طالبان بومی پروان حاصل همان مدارس دینی هستند.»
گفتنی است که طالبان با تسلط دوباره بر کشور، همانند دوره نخست حاکمیت خود، دروازه‌های مکاتب متوسطه و لیسه را به روی دختران بسته‌اند. با وجود تعهدات مکرر مقام‌های این گروه برای بازگشایی مکاتب، یک‌ونیم سال است که دختران از فراگیری آموزش محروم نگه داشته شده‌اند. طالبان در جریان حکمرانی دوره قبلی بین سال‌های ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ میلادی نیز به دختران اجازه نمی‌دادند که بالاتر از صنف ششم درس بخوانند.
هرچند انتظار می‌رفت که این تصمیم طالبان کوتاه‌مدت باشد؛ زیرا حدود یک‌ونیم سال پیش وزارت معارف طالبان در مورد «ایجاد فضای امن برای آموزش دختران طبق شریعت اسلامی» سخن گفته بود، اما در اواخر سال ۲۰۲۲ میلادی فرمان تعلیق تحصیل دختران، ناامیدی دختران افغانستان را بیشتر ساخت. بسته ماندن مکاتب و دانشگاه‌ها به روی دختران، واکنش‌های ملی و بین‌المللی را همواره در قبال داشته است، اما هیچ‌یک از این واکنش‌ها تاکنون نتیجه مثبت در پی نداشته است.
دانش‌آموزان دختر در حالی از خاموشی طالبان مبنی بر بازگشایی مکاتب متوسطه و لیسه دخترانه ابراز نگرانی می‌کنند که روز دوشنبه، ۱۵ حوت، دروس حضوری دانشگاه‌ها در ولایت‌های سردسیر بدون حضور دانشجویان دختر آغاز شده است. انتظار می‌رفت با پایان تعطیلات زمستانی، دروازه دانشگاه‌ها به روی دختران نیز باز شود، اما طالبان در این مورد معلومات نداده‌اند. در اعلامیه وزارت تحصیلات عالی زیر اداره طالبان تنها از آغاز درس‌های دانشگاهی به روی «طبقه ذکور» تذکر رفته است.
