۸صبح، بامیان: نزدیک به ۱۰ روز از آغاز جنگ میان طالبان و افراد مولوی مهدی در ولسوالی بلخاب ولایت سرپل میگذرد. همزمان با این درگیری، هزاران خانواده از دستکم ۳۵ روستا از مربوطات مرکز این ولسوالی به کوهها و درهها پناه بردهاند تا از انتقام و جنایت احتمالی بیشتر جنگجویان طالبان در امان بمانند.
یافتههای این گزارش که با استناد به اطلاعات منابع محلی در بلخاب تهیه شده، نشان میدهد که از روستاهای «شگی»، «تگابتخت»، «تلعاشقان»، «ورزیخ»، «دهن الکه»، «دهن گورد»، «پای میرسیدمراد»، «دوشاخ»، «چوب حسینی»، «گلورز»، «جهزو»، «للندر»، «سرخک بلاق»، «لرکرد»، «هوش»، «پروشان»، «دهنه ترخوج»، «بازار قدیم»، «چنارک»، «قلعهگک»، «خوال سیاگک»، «تخشار»، «گیرو»، «ایل ترکک»، «باجگا»، «وحشت»، «کرسنگ»، «الکه زوج»، «تیخوج»، «مرغوج»، «پیرغوله»، «میرسیدعلی»، «شاخدار» و دیگر روستاهای ولسوالی بلخاب از 10 روز به این سو در حدود پنج هزار خانواده به کوهها و درههای سرد مناطق مرزی میان ولسوالی یکاولنگ بامیان و درهصوف سمنگان و شماری هم به مناطق مرزی ولایت بلخ آواره شدهاند.
طبق اطلاعات منابع، بیشتر این آوارهگان را کودکان، زنان، کهنسالان و مادران باردار تشکیل میدهند.
محمد (مستعار) از باشندهگان بلخاب که فعلاً خارج از این ولسوالی به سر میبرد، میگوید که خانواده و پدر ۷۳ سالهاش که شدیداً بیمار است، از ترس انتقامگیری طالبان به کوهها آواره شدهاند. به گفته او، اکنون چهار شبانهروز است که وی از خانواده و پدر بیمارش خبری ندارد.
به گفته محمد، براساس معلوماتی که او از برخی نزدیکانش در بلخاب دارد، شماری از خانوادههای آواره دختران جوانشان را از ترس اینکه از سوی جنگجویان طالبان «بیعفت» شوند، بدون رضایت آنها به نکاح برخی جوانان و مردان درآوردهاند. محمد میافزاید که تاکنون هیچ سازمان امدادرسان به آوارهگان جنگ بلخاب کمکرسانی نکرده است، در حالی که هزاران خانواده در نبود غذا و سرپناه در کوهها و درهها شب و روز را بهسختی میگذرانند. او از سازمانهای امدادرسان میخواهد که به دور از هرگونه تبعیض و سهلانگاری و برای پیشگیری از وقوع فاجعه انسانی دیگر در میان آوارهگان جنگ بلخاب، به داد آوارهگان برسند.
در همین حال در یک نوار ویدیویی که از آوارهگان بلخاب در ساحه «دزدانچشمه» ولسوالی یکاولنگ بامیان در اختیار روزنامه 8صبح قرار گرفته، دیده میشود که شماری از خانوادههای آواره بلخابی در این ساحه در نبود غذا و سرپناه در وضعیتی بسیار دشوار به سر میبرند. در این ویدیوی آوارهگان بیپناه برای نجات جان کودکان، زنان و کهنسالان، از سازمانهای امدادرسان خواهان کمکهای فوری بشردوستانه شدهاند.
در این نوار ویدیویی، گروهی از زنان آواره نیز دیده میشوند که میگویند به دلیل دشوار گذر بودن راهها، پاهای آنها و کودکانشان آبله زده است و دیگر توان راه رفتن ندارند.
یک گروه چهارنفری از امدادگران که خواست نامهایشان در گزارش ذکر نشود، به مناطق مرزی یکاولنگ بامیان و درهصوف سمنگان برای بررسی وضعیت و سرشماری آوارهگان بلخاب رفته بود. اعضای این گروه چشمدید خود را با روزنامه 8صبح در میان گذاشتهاند: «به تاریخ ۷ سرطان پس از ۱۱ ساعت پیادهروی در دل سنگ و صخره، سرانجام از مناطق «هزارچشمه»، «سوخته»، «بند پیتاب»، «گندهجی»، «سرسلاخ» و «سفیدچشمه» ولسوالی یکاولنگ بامیان دیدن کردیم که در این مناطق بیش از یک هزار خانواده آواره بلخابی در دل صخرههای سرد و در نبود آب و غذا شب و روز میگذرانند که بیشتر این آوارهگان کودک، زن و کهنسال هستند.»
به گفته این امدادگران یک شب پیش از رفتن آنها به این مناطق، یک زن باردارِ آواره هنگام زایمان نوزادش به دلیل سرما و نبود امکانات بهداشتی تلف شده و وضعیت صحی خود او نیز وخیم است. براساس چشمدید امدادگران، زندهگی کودکان بسیاری در این کوهها و بیابانها به دلیل سرما و نبود آب، غذا و سرپناه، در خطر است.
به گفته این امدادگران، بسیاری از خانوادههای آواره میگویند که هنگام فرار شماری از کودکان خردسال و دیگر اعضایشان را جا گذاشته و یا هم در مسیر راه به دلیل دشوارگذر بودن از آنها جدا شدهاند؛ اما اکنون هیچکدام از سرنوشت دیگری اطلاعی ندارد.
هرچند چهار روز پیش شماری از سازمانهای امدادرسان بشردوستانه، از جمله UNHCR، IOM، یونیسف و… در یک نشست اضطراری در بامیان، اعلام آمادهگی کردند که برای آوارهگان جنگ بلخاب کمکرسانی خواهند کرد، اما تا اکنون که چهار روز از آن نشست میگذرد، براساس معلومات منابع هیچکدام از این سازمانها کمک نکرده است. برخی گمانهزنیها وجود دارد که طالبان مانع کمکرسانی این سازمانها به بیجا شدهگان جنگ بلخاب شدهاند.
جدا از این گمانهزنیها، آوارهگان جنگ بلخاب به کمکهای فوری بشردوستانه ضرورت دارند. برخی از شهروندان کشور اما میگویند که سازمانهای امدادرسان نباید از رویکرد انتقامجویانه طالبان در برابر آوارهگان جنگ بلخاب متاثر باشند.
نیروهای طالبان ۱۰ روز پیش، به تاریخ ۱ سرطان، به هدف سرکوب مولوی مهدی و افراد وفادار به او، با هزاران نیروی مسلح با تجهیزات نظامی سبک و سنگین به ولسوالی بلخاب ولایت سرپل لشکرکشی کردند. سرانجام این گروه پس از چاشت پنجشنبه، ۱ سرطان، حملاتش را بر مواضع مولوی مهدی در بلخاب آغاز کرد. مولوی مهدی و افرادش نیز از مواضعشان دفاع کردند. این درگیری چهار روز طول کشید و طالبان با تصرف خطوط دفاعی افراد وفادار به مولوی مهدی، مرکز ولسوالی بلخاب را تصرف کردند. همزمان با آغاز حمله طالبان بر بلخاب و قطع مسیرهای مواصلاتی و شبکههای مخابراتی از سوی این گروه در این ولسوالی، هزاران خانواده از دهها روستا از مربوطات مرکز و اطراف بلخاب، از ترس جنایت احتمالی طالبان به کوهها و درهها آواره شدهاند. افزون بر این، طالبان در بلخاب دهها غیرنظامی را تیرباران کرده و با راهاندازی تلاشی خانهبهخانه شماری را مورد ضربوشتم قرار دادهاند.
یک منبع از مرکز بلخاب که نخواست از او نام برده شود، میگوید که نیروهای طالبان دو روز پیش در نشستی در مرکز این ولسوالی از ساکنان هر روستا در بلخاب ۲۰ میل سلاح خواستهاند.