کارگاه سحر روشن؛ شمع امید زنان افغانستان
حمیدی
پس از فروپاشی نظام جمهوری و حاکم شدن دوباره طالبان بر افغانستان، بسیاری از زنان مشاغل خود را در اداره‌های دولتی و خصوصی از دست دادند. به دلیل عدم دسترسی به بازار و تجربه تلخی که از دوره اول حاکمیت طالبان وجود داشت، بیشتر زنان تجارت‌پیشه و صنعت‌کار فعالیت‌‌های خود را در افغانستان توقف دادند. شماری از آنان کشور را به قصد کشورهای امن‌‌تر ترک کردند و شماری دیگر روز خود را در خانه‌ها به‌مثابه زندانی، شب میکنند. در شرایط کنونی که زنان نمی‌توانند در اداره‌های دولتی، خصوصی و بازار آزاد کار کنند، با شرایط بد اقتصادی روبه‌رو شده‌اند. آنان از خانه‌نشینی مداوم نیز خسته شده و به دنبال راه‌های فرار از حبس خانه‌گی‌اند.
در چنین شرایطی، سحر روشن، بانویی است که برای حمایت از زنان آستین بر زده و برای شماری از آنان زمینه کار را فراهم کرده است. او کارگاهی را زیر نام «سحر روشن» راه‌اندازی کرده است. این کارگاه شمع امیدی در تاریکی روزگار برای زنان بیوه و دختران محروم از آموزش و تحصیل شده است. در این کارگاه بانوان زیورآلات را با دست و یا با استفاده از ماشین‌آلات تولید میکنند. بانو روشن دو سال پیش کار خود را با سرمایه شخصی و اندک راه‌اندازی کرده است.
این کارگاه ۷۵ کارمند دارد که شامل زنان بی‌سرپرست و بیوه و دخترانی است که روی جاده‌ها کار می‌‌کردند. همچنان دخترانی که به خاطر مشکلات اقتصادی ترک تحصیل کرده و یا از سوی طالبان اجازه رفتن به مکتب و دانشگاه را ندارند، در این کارگاه صاحب کار شده‌اند. سحر روشن در صحبت با روزنامه ۸صبح می‌گوید: «برعلاوه کارگاه چندین فروشگاه تحت نام‌های تخفیف، سحر و انترنتی دارم که محصولات تولیدی بانوان را در آن‌‌جا به فروش می‌رسانم.»
این بانوی کارآفرین همچنان می‌افزاید که ۹۵ درصد مواد خام را از خارج وارد می‌کند. بانو روشن علاوه می‌کند: «بعد از این‌که کارمندان محصولات را آماده ساختند، در بازار می‌فروشم. حتا اگر در فروش محصول پنج افغانی مفاد باشد، به فروش می‌رسانم.» بانو روشن اضافه می‌کند که هیچ نهاد، موسسه یا خانواده‌ای حامی مالی او نبوده است. به گفته این بانوی تجارت‌پیشه، وقتی مفکوره آغاز تجارت در ذهنش خطور کرد، خودش با پول دست‌فروشی سرمایه را فراهم نمود. او در مورد چگونه‌گی گردآوری سرمایه می‌گوید: «اول قلم‌دانی می‌فروختم. بعد از چند مدت تکه را از بازار می‌خریدم، شب کیف دستی می‌دوختم و روز در سرک‌ها به فروش می‌رساندم. وقتی یک اندازه پول جمع کردم، کانتین برگر جور کردم و دو سال قبل تجارت خود را در بخش صنعت آغاز کرده‌ام.»
به گفته این زن کارآفرین، در هر کارش روز ۲، ۱۰ و حتا ۲۰ افغانی مفاد می‌کرد و همین قطره‌ها دریای سرمایه را برایش به وجود آورد. بانو روشن همچنان می‌گوید، وقتی دختران و زنان را برای کار استخدام می‌کند، در نخست به‌‌طور رایگان آنان را آموزش می‌دهد و پس از آن، مواد خام از طرف کارگاه در اختیارشان قرار می‌گیرد تا بتوانند زیورآلات تولید کنند. انگشتر، لاکت، میخک بینی و غیره از زیورآلاتی است که در کارگاه سحر روشن آماده می‌شود. پس از آماده شدن این زیورآلات، خانم روشن آن‌ها را در فروشگاه‌های «تخفیف»، «سحر» و «انترنتی» که مربوط به خودش است، به فروش می‌رساند.
آرزوی بزرگ این کارآفرین جوان، پیدا کردن حامی مالی برای گسترش تجارتش و ایجاد زمینه کار بیشتر و بهتر برای بانوان بی‌بضاعت است. بر‌اساس اطلاعات اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری زنان افغانستان، پیش از حاکمیت طالبان بر کشور حدود دو هزار و ۳۷۱ زن تجارت رسمی و پنج هزار و ۶۰۰ زن تجارت غیررسمی داشتند. این بانوان در بخش‌های خدمات تولیدی (صنایع دستی و ماشینی)، فروشات سنگ‌های قیمتی، مواد غذایی، محصولات زراعتی و مالداری مصروف کار بودند.
به گفته مسوولان اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری زنان افغانستان، زنان بازرگان با استفاده از تجارت‌شان زمینه کار را برای حدود ۷۵ هزار تن فراهم کرده بودند. پس از آغاز حاکمیت طالبان، این‌که چه تعداد از زنان صنعت‌کار و بازرگان به کار خود ادامه داده‌اند، اطلاعاتی در دست نیست؛ اما این زنان همواره از سخت‌گیری‌های طالبان شکایت داشته‌اند.
طالبان با تسلط بر افغانستان، قوانین سخت‌گیرانه‌ای را در قبال زنان در پیش گرفته‌اند. رفتن زنان به پارک‌های تفریحی، حمام‌های عمومی، سفر بدون محرم و کار در موسسه‌های داخلی و خارجی ممنوع شده است. زمینه کار برای زنان صنعت‌پیشه نیز تنگ‌تر شده است. از این پیش طالبان به زنان بازرگان و صنعت‌پیشه اجازه نداده‌اند تا محصولات خود را در نمایشگاه «بلخ زیبا» در روضه سخی شهر مزارشریف به نمایش بگذارند.
از سوی دیگر، فقر و بیکاری سبب شده که بازار صنایع دستی زنان در سراسر کشور کم‌رنگ شود. از این پیش زنان صنعت‌پیشه در غور شکایت کرده‌اند که بازار فروش محصولات دستی آنان از جمله لباس‌های مردانه و زنانه خامک‌دوزی، رونق گذشته را ندارد. زنانی که در بلخ مصروف تولید ترشی خانه‌گی و لبنیات هستند، نیز از کاهش میزان فروشات خود شکایت کرده‌اند.
