تعلیق کار زنان؛ دانشگاه‌های دولتی با معضل کمبود استاد چگونه کنار می‌آیند؟
با سقوط نظام جمهوری و روی‌کار‌آمدن رژیم طالبان، صد‌ها استاد مسلکی و باتجربه دانشگاه‌ها، افغانستان را ترک کردند. در کنار این، تعلیق کار زنان از سوی طالبان سبب شد که صد‌ها کادر زن از ادامه تدریس در دانشگاه‌های دولتی محروم شوند. این دو مورد اکنون معضل کمبود استاد در دانشگاه‌های دولتی را به میان آورده است. بیشتر دانشکده‌های دانشگاه کابل و نهادهای تحصیلات عالی دولتی در سطح ولایت‌ها با کمبود آموزگار مواجهاند. دانشگاه‌های دولتی برای کنار آمدن با این وضعیت، روی آموزگاران مرد فشار وارد می‌کنند تا ساعت‌های بیشتر درسی را پوشش دهند. استادان دانشگاه‌ها اما این شیوه مدیریتی را نادرست توصیف می‌کنند و خاطرنشان می‌سازند که تدریس بیش از حد آنان را خسته می‌سازد و روی کیفیت تدریس نیز تاثیر منفی برجا می‌گذارد.
یکی از استادان دانشگاه دولتی در کندز به شرط حفظ هویتش به روزنامه ۸صبح می‌گوید که دانشگاه دولتی این ولایت به‌تازه‌گی مکتوبی را به همه دانشکده‌ها فرستاده که طبق آن هر استاد مکلف است در جریان یک هفته حدود ۳۰ کریدت تدریس کند. این استاد دانشگاه می‌افزاید: «مطابق این مکتوب یک استاد مکلف است ۱۵ مضمون را تدریس کند، در حالی که قانون تحصیلات عالی مکلفیت یک استاد را سه مضمون یا هشت کردیت دانسته است.»
مکتوب دانشگاه مرکزی کندز که به دانشکده‌ها فرستاده شده و یک نقل آن در اختیار روزنامه ۸صبح قرار گرفته، نیز تأیید می‌کند که تعلیق کار زنان از سوی طالبان سبب شده که این دانشگاه با کمبود استاد مواجه شود. در این مکتوب آمده است: «قسمی که در جریان قرار دارید، فعالیت‌های اداری و کار زنان در ادارات امارتی الی امر ثانی معطل قرار داده شده است که بی‌تردید استادان اناث این نهاد علمی نیز مشمول این امر می‌باشند. بدین ملحوظ موضوع فوق سبب افزایش حجم ساعات درسی در زمره‌بندی مضامین به استادان ذکور گردیده است.» در این مکتوب همچنان آمده است: «مطابق هدایت مقام محترم وزارت تحصیلات عالی ا.ا.ا، در صورتی که دانشکده‌های محترم با کمبود استاد مواجه شوند، الی تکمیل بست‌های کمبود، مکلفیت درسی هر یک از استادان محترم (۳۰) کریدت در هفته در نظر گرفته شود.»
طبق اظهارات استادان دانشگاه‌ها و مکتوبی که از سوی دانشگاه کندز صادر شده است، وزارت تحصیلات عالی طالبان نیز در جریان قرار دارد که تعلیق کار زنان سبب کاهش تعداد استادان در نهادهای تحصیلی شده است. در حال حاضر استادان زن ماهی یک بار برای امضای حاضری به دانشگاه‌ها می‌روند و معاش خود را بدون امتیاز «مأکولات» در پایان ماه به دست می‌آورند. این استادان اما در قسمت تدریس هیچ مکلفیتی ندارند.
یکی از استادان زن در دانشگاه کابل می‌گوید که در هفته چهارم هر ماه تنها در روزهای پنج‌شنبه که دانشگاه‌ها تعطیل‌اند، برای امضای حاضری خواسته می‌شوند و در روزهای دیگر اجازه ورود به دانشگاه را ندارند. او می‌افزاید که در مواردی نگهبانان دانشگاه که طالب هستند، بالای لباس آنان انتقاد می‌کنند و یا به بهانه‌های مختلف آنان را توهین می‌کنند.
از سوی دیگر، تدریس تا ۳۰ کریدت در یک هفته برای یک استاد کار ساده‌ای نیست. یکی از استادان بازنشسته دانشگاه به روزنامه ۸صبح می‌گوید: «تدریس ۳۰ کریدت در یک هفته، کار آسانی نیست. هر استاد نیاز دارد به هر مضمون جدا آماده‌گی بگیرد. موضوع را پیش خود حل کند، محصل را بفماند و مطمین شود که محصل درس را فهمیده است.» این استاد دانشگاه توضیح می‌دهد: «هر مضمون درسی در دانشگاه‌های دولتی بین یک تا چهار کریدت است. بنابراین یک استاد مجبور می‌شود در یک هفته بیش از ۱۰ مضمون را تدریس کند تا ۳۰ کریدت تکمیل شود.» این استاد بازنشسته علاوه می‌کند که تدریس بیشتر از آن‌چه در قانون تحصیلات عالی کشور درج است، از یک سو استاد را خسته می‌سازد و از سوی دیگر کیفیت تدریس را پایین می‌آورد و در نهایت دانشجویان از تدریس معیاری محروم می‌شوند.
در همین حال، استادان دانشگاه کابل چگونه‌گی کنار آمدن با کمبود استادان را بیشتر شرح می‌دهند و می‌گویند که شماری از استادانی که مکلف به تدریس ساعت‌های بیشتر شده‌اند، دانشجویان چندین صنف را در یک تالار جمع می‌کنند و همزمان به تدریس چند کریدت می‌پردازند. به گفته آنان، این شیوه تدریس چالش‌آفرین است و استادان به مشکل صنف را کنترل می‌کنند.
دانشگاه‌های دولتی در پایتخت و ولایت‌ها در حالی با کمبود استاد مواجهاند که سقوط نظام جمهوری سبب شد صد‌ها استاد دانشگاه کشور را ترک کنند. بر‌اساس معلومات تأیید‌ناشده تنها در ماه اسد سال ۱۴۰۰ خورشیدی همزمان با روی‌کار‌آمدن رژیم طالبان در افغانستان، حدود ۲۲۹ استاد دانشگاه از ولایت‌های کابل، هرات و بلخ به خارج از کشور رفتند. افزون بر این، وزارت تحصیلات عالی زیر اداره طالبان در پایان سمستر خزانی سال گذشته خورشیدی (۱۴۰۱) تحصیل دختران را به حالت تعلیق درآورد. همزمان با اعلام این تصمیم، استادان زن نیز خانه‌نشین شده‌اند. اکنون هزاران دانشجوی پسر در ۳۲ دانشگاه دولتی کشور تقریباً با وضعیت مشابهی روبه‌رویند.
