پیام عیدی رهبر طالبان؛ تاکید بر اطاعت و غیبت مساله زنان
ملا هبت‌الله آخوندزاده، رهبر طالبان، در پیامش به مناسبت عید فطر، به اعضای این گروه دستور داده تا فرمان‌های وی را عملی و از آن در برابر منتقدان دفاع کنند. او در این پیام به اعضای گروهش توصیه کرده است که مقام‌های طالبان را بهگونه آشکارا و در محضر عام نصیحت نکنند. این در حالی است که قبلاً شماری از مقام‌های طالبان در نشست‌های خبری از تصمیم‌های رهبری این گروه انتقاد کرده‌اند. آخوندزاده در این پیام طولانی توصیههای زیادی به اعضای طالبان کرده، اما هیچ اشاره‌ای به بازگشایی نهادهای آموزشی و تحصیلی به روی دختران، کار زنان و عفو عمومی نکرده است. رهبر طالبان به جنگ‌جویانش امر کرده که با مخالفان رژیم این گروه برخورد قاطعانه کنند. آخوندزاده، جمع‌آوری گداها از خیابان‌ها را «ترحم و شفقت» طالبان توصیف کرده، اما از بحران فقر و گرسنه‌گی و خطر قحطی در کشور یاد نکرده است. مورد دیگری که در پیام عیدی رهبر طالبان برجسته شده «حساب‌دهی» مقام‌های این گروه است، در حالی که مصارف یکساله دفتر خودش چهار میلیارد و ۳۵ میلیون و ۶۰۱ افغانی در سال گذشته مالی بوده که هیچ نوع گزارشی از چگونه‌گی مصرف آن ارایه نشده است. افزون بر این، در پیام عیدی ملا هبت‌الله آمده است که وظیفه طالبان نظارت از «عقل» مردم نیز است.
پیام عیدی منسوب به ملا هبت‌الله، رهبر طالبان، روز سه‌شنبه، ۲۹ حمل، از طریق سخنگویان و بخش‌های رسانه‌ای این گروه منتشر شده است. او در این پیام به اعضای طالبان دستور داده که از «اُمرای» این گروه به‌صورت مطلق اطاعت کنند. آخوندزاده در این پیام از اعضای طالبان خواسته که فرمان‌های وی را عملی و از آن در برابر منتقدان دفاع کنند. رهبر طالبان از اعضای این گروه خواسته که از کارکردهای «بزرگان» بهگونه علنی و آشکارا انتقاد نکنند. به گفته او، انتقاد پنهانی تاثیرگذاری بیشتری دارد. آخوندزاده در این پیام به جای انتقاد از رهبری این گروه، از اصطلاح «نصیحت به یک بزرگ» کار گرفته است. در پیام عیدی رهبر طالبان که ۱۴ بخش دارد، توصیه‌هایی به اعضای طالبان و شهروندان افغانستان نیز صورت گرفته است.
برخورد قاطعانه یا دستور ظالمانه؟
هبت‌الله آخوندزاده در پیام عیدی خود از طالبان خواسته است که در مقابل مخالفان رژیم این گروه قاطعانه عمل کنند. او در این پیام دستور داده که علیه کسانی که او تخریب‌کننده‌گان امنیت خوانده، جنگ‌جویان این گروه قاطعانه عمل کنند. در بخشی از این پیام آمده است: «در برابر دشمنان دین و کشور، تخریب‌کننده‌گان امنیت، دزدان و مجرمین جنایی قاطعانه عمل کنید.» این در حالی است که پیش از این نیز مقام‌های طالبان، مخالفان سیاسی و منتقدان این گروه را «بغاوت‌گر» و «واجب‌القتل» خوانده‌اند.
آخوندزاده در این پیام از اعضای طالبان خواسته که در مقابل مردم رفتار «نرم و مهربان» داشته باشند؛ اما گزارش‌های متعددی از سوی رسانه‌ها به‌ویژه روزنامه ۸صبح به نشر رسیده که نشان می‌دهد نیروهای طالبان در جریان تلاشی خانه‌به‌خانه به حریم خصوصی افراد تجاوز کرده‌اند. جنگ‌جویان این گروه مردم را کوچ اجباری داده و در محضر عام لت‌وکوب کرده‌اند. در تازه‌ترین مورد، ده‌ها تن را به اتهام همکاری با جبهه آزادی، زندانی و شکنجه کرده‌اند و جنازه‌های نیروهای جبهه مخالف خود را اجازه دفن نداده‌اند. پیش از این روزنامه ۸صبح به اسنادی دست یافته بود که یکی از دادگاه‌های طالبان مواد مخدر ضبط‌شده یک قاچاق‌بر را به او برگردانده است. همچنان نوارهای تصویری زیادی در فضای اجتماعی دست‌به‌دست می‌شود که نشان می‌دهد جنگ‌جویان طالبان موهای سر جوانان را در محضر عام می‌تراشند و آنان را مورد بی‌حرمتی قرار می‌دهند.
«نصیحت پنهانی» و اختلاف‌های میان‌گروهی
رهبر طالبان در پیام عیدی خود از اعضای این گروه خواسته که از انتقاد آشکارا به رهبران این گروه، دست بردارند. در پیام عیدی او آمده است: «اگر کسی می‌خواهد که به یک بزرگ نصیحت نماید، نصیحت را به وی بهگونه پنهانی برساند، زیرا نصحیت پنهانی موثر واقع می‌شود. آشکارا آنان را نصحیت نکنید؛ زیرا این کار به جای اثر مثبت، تاثیر منفی می‌گذارد.»
این در حالی است که پیش از این، معاون رییس‌الوزرا و سرپرست‌وزیران دفاع و داخله این گروه از انحصار قدرت و صدور فتواهای رهبرشان در محضر جنگ‌جویان این گروه و دوربین رسانه‌ها انتقاد کرده‌اند. این مقام‌های طالبان در مقابل دوربین رسانه‌ها گفته‌اند که نباید به کسی قدرت بیش از حد داده شود که مردم را نادیده بگیرد. آنان از اعضای این گروه خواسته‌اند که از کسی با چشم‌های بسته اطاعت نکنند.
عبدالسلام حنفی، معاون اوزبیک‌تبار رییس‌الوزرای طالبان، روز یک‌شنبه، ۲۳ دلو، از صدور فتواهای رهبر این گروه انتقاده کرده است. او در یک سخنرانی گفته است: «وظیفه مفتی تنها منع کردن نیست؛ باید راه بدیل را به مردم نشان دهد.» افزون بر او، ملا یعقوب مجاهد، سرپرست وزارت دفاع طالبان، روز جمعه، ۵ حوت ۱۴۰۱، در مراسم فراغت دانشجویان اکادمی افسران این گروه گفته است: «با چشمان بسته از هیچ کسی اطاعت نکنیم. [حتا] از من کورکورانه اطاعت نباید شود. باید دیده شود که این کی است، چه کار کرده و اکنون چه اراده‌ای دارد.»
با این حال سراج‌الدین حقانی، رهبر شبکه حقانی و سرپرست وزارت داخله طالبان، در جریان ماه دلو سال گذشته در ولایت خوست از انحصار قدرت و تصمیم‌گیری‌های ملا هبت‌الله آخوندزاده بهشدت انتقاد کرد. به گفته او، نباید به کسی چنان قدرتی داد شود که حق مردم را پامال کند. به گفته حقانی، رهبر طالبان دیده‌گاه خود را بر دیگران تحمیل می‌کند. او در حضور مردم گفته است: «بگذارید این سخنان را همه بشنوند.»
محاکم طالبان و دادگاه‌های صحرایی این گروه
رهبر طالبان در این پیام گفته است که دادگاه‌های این گروه در همه «ارگان‌ها حیثیت ویژه» دارند. او در این پیام به قاضیان طالبان دستور داده که در قضاوت «میان قوی و ضعیف» تفاوت قایل نشوند و عدالت را رعایت کنند. این در حالی است که آخوندزاده پیش از این، فرمان لغو و بررسی مجدد هزاران پرونده جزایی و حقوقی را صادر کرده است. او گفته است که اگر فیصله‌های محاکم قبلی «شرعی» نباشند، لغو شوند و پرونده‌های نسبتی دوباره تحت دوران قضایی قرار بگیرند. علاوه بر این، دادگاه‌های این گروه در سراسر کشور متهمان را به شیوه محاکمه صحرایی، مجازات می‌کنند. گزارش‌های متعددی وجود دارد که زنان و مردان متهم در محضر عام شلاق زده شده‌اند. طالبان در برخی از ولایت‌ها در دادگاه‌های صحرایی نیروهای امنیتی پیشین را تیرباران کرده‌اند. افزون بر این، دادستانی کل که از نهادهای مهم عدلی و قضایی در روند محاکمه عادلانه شمرده می‌شود، از سوی این گروه لغو شده است. دادستانان و حقوق‌دانان به روزنامه ۸صبح گفته‌اند که تبدیل ماهیت دادستانی کل از یک نهاد عدلی و قضایی به یک نهاد نظارتی برای تطبیق فرمان‌های آخوندزاده، روند محکمه عادلانه را صدمه زده است.
همچنان روزنامه ۸صبح اسنادی را منتشر کرده که نشان می‌دهد اموال قاچاق‌بران مواد مخدر توسط یکی از دادگاه‌های طالبان دوباره به آنان برگردانده شده است. با این حال، براساس دستور رهبر طالبان هزاران زن مطلقه در خطر زندانی شدن و برگشت به خانه شوهران قبلی‌شان هستند.
همچنان در این بخش گفته شده که هدف اساسی طالبان حفاظت از «عقل» است که از طرف خداوند به بنده‌گانش داده شده است. در بخشی از این پیام آمده است: «…اهداف و مقاصد عمده نظام اسلامی حفاظت از سر، مال و عقل و حیثیتی است که از سوی الله به بنده‌گانش داده شده است.»
«همت حساب دادن مصارف»؛ هبت‌الله به کی گزارش می‌دهد؟
ملا هبت‌الله آخوندزاده در حالی در پیام عیدی خود اعضای طالبان را به چالش حساب‌دهی فراخوانده است که مصارف سالانه دفتر او مورد پرسش است. رهبر این گروه خطاب به طالبان گفته است: «همت حساب دادن مصارف خود را پیدا نمایید.» او از طالبان خواسته که محاسبه مالی را با مسوولان مافوق خود انجام دهند. این در حالی است که تنها مصارف یکساله او چهار میلیارد و ۳۵ میلیون و ۶۰۱ افغانی بوده که هیچ نوع گزارشی از چگونه‌گی مصرف آن ارایه نشده است. رهبر طالبان به‌طور مخفیانه زنده‌گی می‌کند. او در این مدت به‌ندرت با فرماندهان این گروه دیدار کرده، اما جدول بودجه سال ۱۴۰۱ طالبان که به بیرون درز کرده، نشان می‌دهد که پول هنگفتی برای مخارج یکساله دفتر او هزینه شده است.
مبارزه با مواد مخدر؛ از پیام تا عمل
آخوندزاده در پیام عیدی خود از فرمانش در مورد منع کشت و قاچاق مواد مخدر به‌عنوان «دستاورد بزرگ» یاد کرده است. او در پیام خود گفته است که عزم این گروه و حمایت مردم از این دستور نشان می‌دهد که افغانستان عاری از مواد مخدر می‌شود. براساس یافته‌های روزنامه ۸صبح، طالبان نه‌تنها در این مدت جلو کشت و قاچاق مواد مخدر را در کشور نگرفته، بلکه این روند را تسهیل بخشیده‌اند. یافته‌های یک گزارش روزنامه ۸صبح نشان می‌دهد که این گروه تنها در هشت روستا در یک ولسوالی ولایت بدخشان بیش از ۵۰ سیر تریاک زیر عنوان «عشر» گردآوری کرده‌اند. بربنیاد این گزارش، افراد طالبان که بازارهای خریدوفروش مواد مخدر را زیر کنترل دارند، در ازای خریدوفروش شیره تریاک نیز مالیه می‌گیرند. علاوه بر این، یافته‌های ۸صبح نشان می‌دهد که دادگاه طالبان حدود ۱۵ کیلوگرام مواد مخدر نوع شیشه را به قاچاق‌بر آن برگردانده است. همچنان یک گزارش دیگر روزنامه ۸صبح نشان می‌دهد که طالبان اموال مصادرشده قاچاق‌بران مواد مخدر به جرم پول‌شویی را دوباره به این افراد مسترد کرده است.
رهبر طالبان در یک بخش از پیام عیدی خود از جمع‌آوری و تداوی معتادان مواد مخدر یاد کرده است. او گفته است که به بخشی از رنج و غم خانواده‌های این معتادان رسیده‌گی شده است. این در حالی است که براساس یافته‌های روزنامه ۸صبح، طالبان افراد مبتلا به مواد مخدر را با قرص خواب و موعظه درمان می‌کنند.
تاکید بر فعالیت‌های وزارت امر به معروف و نهی از منکر
رهبر طالبان در پیام عیدی خود افغانستان را «صاحب امنیت و نظام شرعی» توصیف کرده و بر فعالیت‌های بیشتر وزارت امر به معروف و نهی از منکر این گروه تاکید کرده است. او گفته است که «مسوولین و غیرمسوولین» باید با این وزارت همکاری کنند. این در حالی است که این نهاد در جریان ۲۰ ماه گذشته، محدودیت‌های دست‌وپاگیری بر جامعه وضع کرده است. محتسبان این گروه زنان و مردان را در خیابان‌ها تفتیش عقاید و بازجویی می‌کنند. در تازه‌ترین مورد یک محتسب این گروه در شهر مزارشریف، مرکز ولایت بلخ، یک راننده تاکسی را در خیابان سیل زده است. ماموران این نهاد طالبان، در جریان ماه رمضان شمار زیادی از شهروندان را به دلیل عدم اشتراک در نماز تراویح لت‌وکوب کرده‌اند. علاوه بر این، یک تعداد افراد به دلیل ادای هشت رکعت نماز تراویح لت‌وکوب و زندانی شده‌اند.
ترحم بر گدایان
در پیام عیدی رهبر طالبان آمده است که این گروه در جمع‌آوری گداها و رسیده‌گی به مشکلات آنان «ترحم و شفقت» کرده است. در حالی که همه منابع عایداتی دولت در اختیار طالبان قرار دارد و این گروه مسوولیت دارد تا به مشکلات شهروندان رسیده‌گی کند. از سوی دیگر با تسلط طالبان بر افغانستان، کشور با بحران اقتصادی، فقر و گرسنه‌گی مواجه شده است. به‌تازه‌گی دفتر هماهنگ‌کننده کمک‌های بشری سازمان ملل متحد هشدار داده است که در صورت تامین نشدن بودجه برای کمک به نیازمندان، احتمال دارد «قحطی در افغانستان به بالاترین حد در دوونیم دهه اخیر» برسد.
تاکید بر آموزش و غیابت زنان از این عرصه
آخوندزاده از برنامه‌هایش در مورد گسترش روند «تعلیم و تربیه» در کشور خبر داده است. او بدون این‌که از برنامه خاصی نام ببرد، گفته است که رژیم طالبان مکلفیت دارد به خاطر پیش‌رفت، برنامه‌های موثری را روی دست بگیرد. رهبر طالبان در حالی از رشد آموزش در کشور سخن می‌گوید که حدود ۲۰ ماه از محرومیت کامل زنان و دختران از تمام عرصه‌های زنده‌گی اجتماعی می‌گذرد. به رغم فشارها و تاکیدهای گسترده جهانی، رهبر طالبان هیچ توجهی به مطالبات مردم و جهان در مورد حق آموزش زنان نکرده است. در این پیام او نیز هیچ اشاره‌ای به حق زنان نشده است. طالبان بارها به دنبال محکومیت و واکنش‌های گسترده جهانی به تصمیم منع زنان و دختران از حق آموزش، گفته‌اند که تا مساعد شدن «محیط شرعی و اسلامی» مکتب‌های متوسطه و لیسه دخترانه بسته خواهند ماند. رهبر طالبان اما گفته است که به هیچ عنوانی از اجرای «احکام شرعی» زیر فشارهای خارجی صرف نظر نخواهد کرد.
عدم اشاره به تطبیق فرمان عفو عمومی
رهبر طالبان در پیام عیدی خود توصیههای زیادی به مسوولان این گروه کرده است. او اما هیچ اشاره‌ای به فرمان عفو عمومی نکرده است. این در حالی است که به‌تازه‌گی سه تن از نیروهای امنیتی پیشین در جریان هفته جاری در یک شب در ولایت بدخشان هنگام رفتن به نماز تراویح کشته شد‌ند. در روزهای پسین بازداشت، قتل و شکنجه نیروهای امنیتی پیشین نیز از سوی این گروه بهشدت افزایش یافته است.
ملا هبت‌الله در حالی در پیام عیدی خود طالبان و شهروندان را به اطاعت از اوامر خود مکلف دانسته است که به گفته شهروندان، این گروه پس از برگشت به قدرت، منتقدان و مخالفان سیاسی خود را سرکوب، بازداشت و شکنجه کرده است. به باور شهروندان، این پیام آخوندزاده در راستای سرکوب بیشتر صادر شده و هیچ توجهی به مشکلات اساسی و راه‌‌حل آن در کشور، صورت نگرفته است.
