نوروز در حالی فرا میرسد که امسال نیم جامعه افغانستان در خانهها زندانیاند و پارکهای تفریحی و فضای عمومی به رویشان بسته است. زنان و دختران کشور بنا بر محدویتهای وضعشده از سوی طالبان امسال جایی برای رفتن ندارند و درب هیچ مکان تفریحی به روی آنان باز نیست. طبق فرامین سختگیرانه طالبان، زنان و دختران از رفتن به مکاتب، دانشگاهها، آموزشگاهها، حمامهای عمومی و پارکهای تفریحی منع شدهاند.
آزیتای ۲۳ ساله، یکی از دانشجویان دانشگاه هرات است. او پس از فرمانهای اخیر طالبان خانهنشینی اختیار کرده است و حتا به مناسبت نوروز نیز هیچ برنامهای ندارد. آزیتا در صحبت با روزنامه 8صبح میگوید که طالبان نهتنها زنان را از حضور در فضای عمومی منع کردهاند، بلکه لایق زندهگی و تفریح نیز نمیپندارند.
آزیتا که همهساله نوروز را با گشتوگذار در پارکهای تفریحی و دیدوبازدید بستهگان سپری میکرد، امسال بنا بر محدودیتهای طالبان هیچ برنامهای به این مناسبت ندارد. این دانشجو علاوه میکند: «طالبان زن را لایق پارک رفتن نمیدانند. همهساله روز اول سال را با همصنفیها به یکی از پارکهای تفریحی یا پارک ترقی و یا باغ ملت میرفتیم، اما امسال هیچ جایی برای رفتن نداریم و حتا برنامهای به خاطر تجلیل از سال نو نداریم. حق ما حالا نشستن در خانه است، از برکت طالبان.»
بیشتر زنان در هرات به این باورند که طالبان بلایی به جان زنان کشور گشتهاند و افراد این گروه در پی بستن هر مکانیاند که در آن زنان به نحوی رفتوآمد میکنند. باشندهگان هرات خاطرنشان میسازند که زنان در این شهر حتا از رفتن به مکانهای سرگرمی کودکان نیز منع شدهاند.
حليمه، باشنده شهر هرات، میگوید که طالبان بهگونه مطلق زنان را از جامعه حذف کردهاند. این خانم میافزاید: «طفلکهای خود را هر دو هفته یک بار میبردم تا چند جایی که وسایل بازی بود، آنجا ساعتتیری کنند، اما چهار هفته پیش مرا اجازه ندادند و گفتند که خانمها اجازه نیست با اطفال بیایند.»
هرچند بازدید از دوستان و وابستهگان یک فرهنگ رایج در هرات است، اما حليمه همانند سایر زنان کشور ناگزیر است جشن نوروز را در خانه سپری کند. بانو حلیمه توضیح میدهد که همهساله نوروز را با سایر بستهگانش در یکی از پارکهای تفریحی در هرات تجلیل میکردند، اما امسال چنین برنامهای روی دست ندارند. او خاطرنشان میسازد که شوهرش برای کار به ایران رفته است و از همین رو کودکانش نیز از میله و تفریح نوروزی محروماند.
این در حالی است که گرامیداشت از نوروز یک فرهنگ جاافتاده در افغانستان است. شهروندان کشور در این روز به میله و دیدوبازدید میپردازند. بیشتر باشندهگان هرات در این روز با خانواده و بستهگان نزدیک در یکی از پارکهای تفریحی جمع میشوند و میله میکنند. طالبان اما به دنبال سختگیریهای خود بر آموزش، کار، گشتوگذار و حتا تفریح زنان، محدودیت وضع کردهاند. محدودیتهای سختگیرانه طالبان، فقر اقتصادی و نبود ثبات سیاسی اما از لذت نوروز بهشدت کاسته است. به دنبال وضع محدودیت بر زنان، شماری از باشندهگان شهر هرات توضیح میدهند که محتسبان ریاست امر به معروف و نهی از منکر طالبان در همین تازهگیها به ریکشاداران دستور دادهاند تا زنان بدون چادری و ماسک را به ریکشاهای خود سوار نکنند.
قابل ذکر است که طالبان پس از رسیدن به قدرت محدودیتهای زیادی علیه زنان در افغانستان وضع کردهاند. این گروه همزمان با تصرف پایتخت، وزارت امور زنان را از تشکیلات اداری حذف و تعمیر آن را به وزارت تازهتاسیس امر به معروف و نهی از منکر واگذار کرد. همچنان همه کارکنان وزارت امور زنان را از وظایفشان برکنار و افراد خود را در این نهاد جابهجا کردهاند. طالبان در یک سال و نُه ماه گذشته محدودیتهای زیادی علیه زنان در افغانستان وضع کردهاند. براساس فرمانهای منسوب به رهبر این گروه ابتدا مکاتب بالاتر از صنف ششم به روی دختران بسته شد و به مرور زمان سیاستهای زنستیزانه این گروه سبب شد که زنان از رفتن به پارکهای تفریحی و حمامهای عمومی زنانه نیز منع شوند. ملا هبتالله آخوندزاده، رهبر طالبان، در آخرین فرمانش درب دانشگاهها را به روی دختران بسته و زنان را از کار در موسسههای داخلی و خارجی منع کرده است. با اینهمه، از دید رهبران طالبان یگانه گزینه برای ادامه زندهگی زنان امروزی افغانستان نشستن در خانه است.