جنگ طالبان علیه آزادی بیان؛ طالبان دامنه انترنتی روزنامه ۸صبح و زاویه میدیا را تعلیق کردند
۸صبح، کابل
طالبان در ادامه فشار بر رسانه‌ها و محدود ساختن آزادی بیان در کشور، دامنه انترنتی روزنامه ۸صبح و زاویه میدیا را به حالت تعلیق درآورده است. روزنامه ۸صبح در واکنش به تعلیق دامنه انترنتی این روزنامه از سوی وزارت مخابرات و تکنالوژی معلوماتی، این اقدام را «بی‌باوری طالبان به آزادی بیان» عنوان کرده است. زاویه میدیا نیز این اقدام را خلاف آزادی بیان توصیف می‌کند. نهادهای حامی رسانه‌های آزاد نیز از طالبان می‌خواهند که در باره تعلیق دامنه انترنتی این دو رسانه تجدید نظر کنند.
وزارت مخابرات و تکنالوژی معلوماتی زیر اداره طالبان یک‌شنبه‌شب، ۱۰ میزان، دامنه انترنتی روزنامه ۸صبح و زاویه‌میدیا را تعلیق کرده است. منابع به روزنامه ۸صبح تأیید کرده‌اند که تعلیق دامنه انترنتی این روزنامه یک اقدام سیاسی می‌باشد و به دستور طالبان صورت گرفته است.
روزنامه ۸صبح این اقدام طالبان را بی‌باوری این گروه به آزادی بیان توصیف کرده است. در اعلامیه این روزنامه که دوشنبه، ۱۱ میزان نشر شد، آمده است: «باور نداشتن طالبان به آزادی بیان و خطر شمردن آن برای حاکمیت خود، سبب گردید تا این گروه رسانه‌ها را زیر فشار گذاشته تا از بازتاب بدون سانسور حقایق کشور جلوگیری کنند. این گروه نمی‌خواهد که مردم و جامعه جهانی از بازداشت‌های غیر‌قانونی، محاکمه‌ها، شکنجه‌ها و حتا ترور شمار زیادی از افسران نظام سابق و مسوولان امنیتی آن مطلع شوند.»
روزنامه ۸صبح تعلیق دامنه انترنتی این رسانه را تلاش طالبان برای دور نگه‌داشتن شهروندان از حقایق جاری در افغانستان عنوان کرده است. در اعلامیه این رسانه افزوده شده: «بی‌خبر نگه‌داشتن مردم کشور از واقعات و رویدادها و ارایه تصویری کاذب از آن‌چه در افغانستان می‌گذرد، به هدف مهندسی افکار عمومی در داخل و فریب جامعه جهانی در خارج، بخشی از استراتژی این گروه در عرصه رسانه و اطلاعات بوده است.»
همچنان زاویه میدیا نیز از بسته شدن سایت انترنتی‌اش خبر داده است. این سایت خبری روز دوشنبه، ۱۱ میزان، با نشر اطلاعیه‌ای از این اقدام طالبان انتقاد کرده و آن را خلاف اصولی آزادی بیان توصیف کرده است. در اطلاعیه این رسانه آنلاین آمده است: «زاویه نیوز به آزادی بیان متعهد است و به عنوان یک رسانه بی‌طرف، همواره تلاش می‌کند صدای مردم افغانستان را از گوشه‌گوشه کشور بلند کند و ظلم جاری بر شهروندان را بازتاب دهد.» این رسانه از تلاش‌هایش برای ادامه اطلاع‌رسانی به مخاطبان خبر داده است.
روزنامه ۸صبح نیز از ادامه اطلاع‌رسانی به مخاطبان اطمینان داده است. در اعلامیه ۸صبح آمده است: «خوش‌بختانه محتویات روزنامه از آسیب طالبان در امان مانده است؛ زیرا سرور انترنتی روزنامه در خارج از کشور قرار دارد و همه مطالب آن از طریق دامنه جدید (۸am.media) در دسترس مخاطبان قرار دارد.» مسوولان این روزنامه توضیح می‌دهند که با تهدیدهایی که از سوی طالبان متوجه کارکنان این رسانه شده، شماری از دست‌اندرکاران روزنامه ۸صبح به بیرون از کشور رفته و شماری دیگر به‌گونه مخفی به اطلاع‌رسانی به شهروندان کشور ادامه داده‌اند.
در اعلامیه روزنامه ۸صبح آمده است: «این تهدیدات به جایی رسید که در برخی از ولایات افغانستان جوایزی از سوی مسوولان طالبان برای معرفی و بازداشت کارکنان این روزنامه تعیین شد و کسانی را که مشکوک به همکاری می‌دانستند، حتا بدون داشتن کدام مدرک در این زمینه مورد شکنجه قرار دادند؛ اما به دلیل خطراتی که متوجه زنده‌گی آن افراد بود، ۸صبح نخواست این موضوع علنی شود.»
مسوولان این روزنامه، حمایت از رسانه‌های آزاد و مستقل را بخشی از مسوولیت‌های اخلاقی و قانونی برای دفاع از مردم‌سالاری، حاکمیت قانون و حقوق بشر می‌دانند و از نهادهای مدافع حقوق بشر و حامی آزادی بیان می‌خواهند که اجازه ندهند تا طالبان با وضع محدودیت بیشتری بر اطلاع‌رسانی، واقعیت‌های جاری در افغانستان را از دید شهروندان این کشور دور نگه دارند.
روزنامه ۸صبح در جوزای سال ۱۳۸۶ خورشیدی با یک رویکرد انتقادی پا به عرصۀ فعالیت گذاشت. این روزنامه در بخش‌های حقوق بشر، عدالت، نهادینه شدن دموکراسی، حاکمیت قانون و آزادی بیان فعالیت می‌کند. این روزنامه در ۱۶ سال گذشته ده‌ها گزارش تحقیقی منتشر کرده است. تا پیش از حاکمیت طالبان بر افغانستان نزدیک به چهار هزار نسخه این روزنامه به چاپ رسیده است. این روزنامه در سال ۱۳۹۱ خورشیدی جایزه جهانی «آزادی اطلاع‌رسانی» را از سوی سازمان گزارش‌گران بدون مرز دریافت کرده است. فعالیت چاپی روزنامه ۸صبح با روی کار آمدن رژیم طالبان متوقف شد. اکنون روزنامه ۸صبح ساختار نسخه چاپی را به شکل (PDF) به مخاطلبان ارایه می‌کند.
طالبان در حالی دامنه انترنتی روزنامه ۸صبح و زاویه میدیا را تعلیق کرده‌اند که در یک سال حاکمیت این گروه بر افغانستان، روزنامه ۸صبح صدها گزارش انتقادی از کارکردهای نادرست رهبران طالبان منتشر کرده است.
واکنش‌ها به تعلیق دامنه روزنامه ۸صبح و زاویه میدیا
تعلیق دامنه روزنامه ۸صبح و زاویه میدیا با واکنش نهادهای حامی رسانه‌ها روبه‌رو شده است. دفتر «نی» حمایت‌کننده رسانه‌های آزاد افغانستان، این اقدام طالبان را وضع محدودیت بر اطلاع‌رسانی خوانده و از طالبان می‌خواهد که درباره تعلیق دامنیه انترنتی این دو رسانه تجدید نظر کنند. دفتر نی روز دوشنبه، ۱۱ میزان، با نشر خبرنامه‌ای گفته است: «براساس قانون رسانه‌های همگانی، چنین رفتاری محدودیت و سانسور بر امور نشراتی رسانه‌ها پنداشته می‌شود.» در این خبرنامه همچنان آمده است: «دفتر نی از حکومت سرپرست می‌خواهد تا در مورد مسدود کردن دامنه‌های انترنتی (سایت‌های) روزنامه‌ی ۸صبح و زاویه مدیا تجدید نظر کند.»
مرکز خبرنگاران افغانستان نیز تعلیق دامنه انترنتی روزنامه ۸صبح و زاویه میدیا را خلاف هدایت قانون رسانه‌های همه‌گانی و نشانه‌ای از تشدید محدودیت علیه رسانه‌های آزاد و منتقد در کشور توصیف کرده است. مسوولان این مرکز در خبرنامه‌ای آورده‌اند: «از مسوولان امارت می‌خواهیم ضمن تجدید نظر در این فیصله، زمینه رسیده‌گی به شکایت از خبرنگاران و یا رسانه‌ها را از طریق کمیسیون بررسی شکایات و تخلفات رسانه‌ای فراهم سازد.»
از سوی دیگر، سازمان عفو بین الملل در رشته توییت‌هایی نوشته است: «مقام‌های طالبان باید فوراً دامین وب‌سایت روزنامه ۸صبح را دوباره فعال و در مورد ارعاب مداوم خبرنگاران تحقیق کنند.» این نهاد با طرح خواسته‌هایی از جمله اجازه دسترسی خبرنگاران به اعتراضات، عدم سرکوب خبرنگاران و نیز احترام به آزادی بیان، دادخواستی ایجاد کرده و از مردم خواسته که آن را امضا کنند.
با این وصف، مسوولان طالبان استدلال می‌کنند که دامنه انترنتی روزنامه ۸صبح و زاویه میدیا را به دلیل «تبلیغات» علیه این گروه تعلیق کرده‌اند. عنایت‌الله الکوزی، سخنگوی وزارت مخابرات و تکنالوژی معلوماتی طالبان، گفته است که این دو رسانه علیه رهبران آنان اتهامات دروغین می‌بستند و خبرها و گزارش‌های غیرمتوازن و کاذب نشر می‌کردند.
با این همه، این نخستین اقدام طالبان برای محدودیت اطلاع‌رسانی در کشور نیست. طالبان از این پیش ده‌ها رسانه محلی را مسدود و کارمندان آن را برکنار کرده‌اند. همچنان محتویات نشراتی رسانه‌های فعال در افغانستان را نیز زیر کنترل دارند.
آمارهای گزارش‌گران بدون مرز نشان می‌دهد که با روی کار آمدن رژیم طالبان در افغانستان، نیمی از رسانه‌های این کشور از اطلاع‌رسانی باز مانده و فعالیت‌شان را متوقف کرده‌اند. در گزارش این نهاد آمده است که در ماه اسد سال ۱۴۰۰ خورشیدی حدود ۵۴۷ رسانه در افغانستان فعالیت داشته، اما یک سال پس از حاکمیت طالبان بر این کشور، ۲۱۹ رسانه فعالیت خود را توقف داده است. این گزارش حدود دو ماه پیش نشر شد.
از سوی دیگر، یک ارزیابی جدید فدراسیون بین‌المللی خبرنگاران و اتحادیه ملی خبرنگاران افغانستان نشان می‌دهد که پس از تسلط طالبان بر این کشور، فعالیت ۳۱۸ رسانه متوقف شده و نزدیک به ۳ هزار خبرنگار شغل‌شان را از دست داده‌اند که بیشتر آن‌ها زنان هستند.
