برج کابل یا کابل تاور واقع در حوزه نهم امنیتی شهر کابل پیش از این یکی از معدود ساختمان‌های زیبا بود که باشنده‌گان این منطقه از آن ستایش می‌کردند، اکنون اما از زیبایی آن خبری نیست و آثار سوخته‌گی بلندای قامت این ساختمان را پوشانده است. تکه‌های بزرگ آهن از دل این ساختمان بیرون زده و وضعیت نامطلوبی را به نمایش گذاشته است.
آتش‌سوزی در یک سال گذشته حدود 245 میلیون افغانی خساره به جا گذاشت. عکس: علی آرش – 8صبح
این برج که در یک منطقه مسکونی است، در پی یک آتش‌سوزی مهیب در جدی سال گذشته به این حال و روز افتاده است. با آن‌که حدود هفت ماه از سوختن این ساختمان می‌گذرد، مالکان آن به دلیل مشکلات مالی قادر نشده‌اند دستی به سر و صورت این ساختمان بکشند و آن را به حالت قبل برگردانند.
کمی این طرف‌تر از برج کابل، در منطقه مندوی، ناحیه دوم و در مرکز پایتخت کشور، ساختمان مارکت خیرخواه نیز حال و هوای مشابهی دارد. ماه عقرب سال گذشته بود که این ساختمان تجارتی در آتش سوخت و آتش‌سوزی تا دوازده ساعت دوام کرد. حدود ده ماه که از این آتش‌سوزی می‌گذرد، آثار به جا مانده از این رویداد بر تن ساختمان هم‌چنان پیدا است. پس از آتش‌سوزی، ساختمان مارکت هنوز هم سیاه و دودآلود است. مهم‌ترین موضوع این‌که پس از این آتش‌سوزی تا کنون درب این ساختمان بازگشایی نشده و مغازه‌داران فعالیت‌های‌شان را از سر نگرفته‌اند.
محمدمختار شریفی، رییس شورای تاجران و دکان‌داران جاده نادر پشتون، به 8صبح گفت، ده ماه می‌شود که فعالیت 838 دکان پس از این آتش‌سوزی متوقف شده و مالکان آن‌ها ضررهای هنگفتی را متحمل شده‌اند. او گفت که رهبران حکومت وحدت ملی با آن‌که پس از این آتش‌سوزی وعده سپردند که از متضرران این حادثه حمایت خواهند کرد، اما به گفته وی، تاجران و مغازه‌داران تا کنون هیچ نوع کمکی از سوی حکومت دریافت نکرده‌اند.
مطابق آن‌چه او می‌گوید، در پی آتش‌سوزی در مارکت خیرخواه 51 میلیون دالر به مغازه‌داران خسارت وارد شده است. این مارکت و مغازه‌های اطراف آن محل اصلی عمده‌فروشی وسایل برق بود و انباری شمار زیادی از مغازه‌ها هم در همین محل قرار داشت. در این مارکت لوازم برقی، کمپیوتر، گوشی همراه، یخچال، ماشین لباس‌شویی، کولر و وسایل خانه به فروش می‌رسید.
این دو محل نمونه‌هایی از ده‌ها مورد آتش‌سوزی کوچک و بزرگی است که در یک سال گذشته در سراسر کشور به وقوع پیوست. کابل در یک سال گذشته به لحاظ وقوع آتش‌سوزی در صدر فهرست قرار دارد. آن طوری که ریاست عمومی اطفاییه و حوادث وزارت امور داخله معلومات می‌دهد، در سال گذشته خورشیدی، ده آتش‌سوزی بزرگ تنها در شهر کابل به وقوع پیوسته است. وقوع آتش‌سوزی در مارکت‌های جاده نادر پشتون، کابل تاور، مندوی شهر کابل، مارکت زرنگار، مارکت اتفاق، میلاد مارکت و سرای کشمش، نمونه‌هایی از آتش‌سوزی‌های بزرگ است که خسارات هنگفتی به جا گذاشته است.
آمارهای ضدونقیض خسارات
جان‌آقا نوید، سخنگوی اتاق تجارت و صنایع می‌گوید، بر اساس آمارهایی که نزد این اداره ثبت شده، آتش‌سوزی‌ها در یک سال گذشته در کابل حدود 250 میلیون دالر به سکتور خصوصی خسارات مالی وارد کرده است. او گفت که این آمار تخمینی است و بر اساس یک سروی دقیق به دست نیامده است.
اما بررسی‌هایی که اداره عمومی رسیده‌گی به حوادث و اطفاییه کشور در مورد آتش‌سوزی‌های سال گذشته انجام داده، نشان می‌دهد که حدود 245 میلیون افغانی به سکتور خصوصی در پی آتش‌سوزی‌ها خساره وارد شده است. تحقیقات این اداره نشان می‌دهد که بیش‌تر این آتش‌سوزی‌ها، عمدی بوده است.
یک گزارش ریاست عمومی رسیده‌گی به حوادث و اطفاییه وزارت امور داخله که به تاریخ 29/12/1397 به ریاست عمومی امور بیمه‌های وزارت مالیه فرستاده شده و یک کاپی آن در اختیار روزنامه 8صبح قرار گرفته است، نشان می‌دهد که در سال گذشته خورشیدی به صورت مجموعی 1324 واقعه حریق در سطح کشور رخ داده است. در این گزارش آمده است که در پی این واقعات به صورت مجموعی 244 میلیون و 994هزار و 200 افغانی به سکتور خصوصی خساره وارد شده است. در این گزارش تصریح شده است که کارمندان آتش‌نشانی به ارزش یک میلیارد و 961 میلیون و 886 هزار و 202 افغانی اموال و اجناس مردم را نجات داده‌اند.
این آتش‌سوزی‌ها در کنار خسارات مالی، در یک سال گذشته تلفات جانی نیز در پی داشته است. بر اساس گزارش یاد شده که در اختیار 8صبح قرار گرفته، در همین سال در نتیجه این واقعات 11 تن کشته و 48 تن زخمی شده‌اند.
علل آتش‌سوزی‌ها
آن طوری که سیدنظام‌الدین پادشاه، رییس عمومی اطفاییه و رسیده‌گی به حوادث وزارت امور داخله می‌گوید، دلیل اصلی آتش‌سوزی‌ها سیستم کهنه مارکت‌ها است. بسیاری از این مارکت‌ها به گفته وی سیستم معیاری ایمنی و محافظتی توزیع برق ندارد و علت اکثر آتش‌سوزی‌ها استفاده غیرمعیاری از برق است.
برج کابل که در یک آتش‌سوزی مهیب سوخت و تا کنون به حالت قبلی برنگشته است. عکس: علی آرش – 8صبح
رییس عمومی رسیده‌گی به حوادث و اطفاییه وزارت امور داخله می‌گوید، در برخی از آتش‌سوزی‌ها، مالکان مارکت‌ها نیز دست دارند. او توضیح داد که در گذشته برخی از مالکان‌ها مارکت‌ها دکان‌های مارکت‌شان را به کرایه و اجاره داده‌اند و حالا سعی در بازسازی آن دارند، ولی دکان‌داران اجازه نمی‌دهند. روی همین دلیل، به گفته وی، مالکان مارکت‌ها به چنین شیوه‌ای متوسل می‌شوند.
آقای پادشاه افزود، تحقیقات نشان می‌دهد که آتش‌سوزی در مارکت خیرخواه عمدی بوده و به همین دلیل تا کنون اجازه فعالیت دوباره به مالک این ساختمان داده نشده است.
از سویی هم آتش‌سوزی‌های سرای کشمش و میلاد مارکت در مندوی کابل که در سال گذشته صورت گرفت، بر اساس تحقیقات اداره رسیده‌گی به حوادث و اطفاییه، عمدی بوده است.
در کنار این‌ها به گفته رییس عمومی رسیده‌گی به حوادث، برخی از مالکان ساختمان‌ها به دلیل کهنه بودن ساختمان‌های‌شان سعی می‌کنند آن‌ها را دوباره‌سازی کنند، اما از آن‌جایی که چنین ساختمان‌ها در ساحات غیرپلانی موقعیت دارند و اجازه ساخت‌و‌ساز از سوی شهرداری دریافت نمی‌کنند، مالکان آن‌ها به حریق ساختمان‌های‌شان دست می‌زنند.
سرمایه دکان‌داران که دود شد
آن‌چه اما از این بازی پیچیده‌ی مالکان ساختمان‌ها و مشکلات ناشی از عمل‌کرد نیروهای آتش‌نشانی به جا می‌ماند، ضررهای هنگفت اقتصادی بر شانه‌های دکان‌داران است. بسیاری از این دکان‌داران کسانی‌اند که با سرمایه نه چندان درشت، سعی دارند روزگار بگذرانند، اما وقوع آتش‌سوزی‌ها ظاهراً فرصت این کار را از برخی از آن‌ها می‌گیرد.
برخی از این دکان‌داران می‌گویند که دار و ندارشان در آتش‌سوزی‌ها سوخته و دیگر توان ندارند روی پای خود بایستند. ضیاالرحمان، یکی از دکان‌داران می‌گوید که او در دکانش در مندوی کابل مواد خوراکی می‌فروخت و در حادثه آتش‌سوزی که سال گذشته در این محل صورت گرفت، بیش از ۱۳ هزار دالر، زیان دیده است. او پس از وقوع این حادثه تا کنون موفق نشده که ضررهای ناشی از این حادثه را جبران کند. این دکان‌دار گفت که ناگزیر شده تا مبلغ مشابهی را به سود بگیرد و برای احیای دکانش آستین بر زند. او می‌گوید که هم اکنون فایده ناشی از کارش را به صاحب اصلی پول بر‌می‌گرداند و به سختی این روزها می‌تواند مخارج خانواده‌اش را تامین کند.
هارون یکی دیگر از دکان‌داران اما پس از آتش‌سوزی در مارکت خیرخواه، تا کنون موفق نشده است درب دکانش را بگشاید. وضعیت مالی‌اش بدتر از آن است که به گفته خودش بازهم دست به کاروبار بزند.
چندین تن از دکان‌داران دیگر نیز قصه‌های مشابهی دارند و هر یک مالکان مارکت‌ها و بخش آتش‌نشانی را در حریق اموال‌شان مقصر می‌دانند.
اجباری شدن بیمه
مسوولان در اداره رسیده‌گی به حوادث و اطفاییه با اعتراف به وجود مشکلات در این اداره، می‌گویند که پس از وقوع نزدیک به ده آتش‌سوزی بزرگ در سال گذشته در کابل، این اداره تصمیم گرفته است که به خاطر جبران خسارات مارکت‌ها و دکان‌داران، پس از این بیمه را اجباری بسازد.
این در حالی است که هم اکنون مارکت‌ها و مراکز تجاری بیمه نیستند و پس از رویدادهای آتش‌سوزی، تاجرانی و دکان‌دارانی که ضرر دیده‌اند، سرمایه کافی برای آغاز دوباره تجارت‌شان ندارند و نمی‌توانند کارشان را از سر بگیرند.
اکنون اما اداره رسیده‌گی به حوادث و اطفاییه می‌گوید که قرار است به زودی روند اجباری شدن بیمه برای همه مارکت‌ها و دیگر ساحات تجارتی آغاز شود. رییس این اداره گفت که در صورت اجباری شدن بیمه، رقم آتش‌سوزی‌ها نیز کاهش خواهد یافت.
خریداری وسایط تازه
سیدنظام‌الدین پادشاه، رییس اداره رسیده‌گی به حوادث و اطفاییه می‌گوید، ساختمان‌های غیرمعیاری در شهر کابل و کوچه‌های تنگ و باریک پایتخت و برخی دیگر از بزرگ‌شهرهای کشور، ایجاب می‌کند که وسایط آتش‌نشانی نیز برای چنین محیط‌ها آماده شود، اما به گفته وی، در حال حاضر امکانات این اداره با توجه به مواردی که یاد شد، اصلاً قابل مقایسه و سنجش نیست. در حال حاضر این اداره با وسایط مدرن آتش‌سوزی مجهز نیست و قرار است در جریان امسال برخی از این وسایط خریداری شود.
همین اکنون مجموع وسایط مختلف‌النوع اداره رسیده‌گی به حوادث و اطفاییه به حدود 230 عراده می‌رسد. عکس: علی آرش – 8صبح
سیدنظام‌الدین پادشاه گفت که 500 میلیون افغانی برای خریداری وسایط تازه آتش‌نشانی در نظر گرفته شده و قرار است در سال پیش رو نُه عراده وسایط جدید که شش عراده آن لیفت و زینه‌های برقی برای مهار آتش در بلندمنزل‌ها است، نیز خریداری شود.
رییس اداره رسیده‌گی به حوادث و اطفاییه می‌گوید که این وسایل یکی از ضرورت‌های اساسی این اداره است و پس از خریداری آن‌ها، امدادگران آتش‌نشانی قادر خواهند بود که آتش‌سوزی‌های احتمالی در بلندمنزل‌ها را به راحتی مهار کنند.
همین اکنون مجموع وسایط مختلف‌النوع اداره رسیده‌گی به حوادث و اطفاییه، به حدود 230 عراده می‌رسد.
کمبود ایستگاه‌های آتش‌نشانی
مطابق آن‌چه دکان‌دارن و مالکان مارکت‌ها ادعا می‌کنند، هم‌اکنون ایستگاه‌ها و نیروهای آتش‌نشانی به قدر کافی وجود ندارد و پس از اتفاق افتادن حوادث، این نیروها با تأخیر بسیار به محل مورد نظر می‌رسند. همین عامل است که به گفته آن‌ها آتش‌سوزی گسترش می‌یابد و باعث خسارات بیش‌تر می‌شود.
یکی از دکان‌داران مارکت خیرخواه گفت که نیروهای آتش‌نشانی پس از نیم ساعت تأخیر به این محل رسید و به همین دلیل آتش‌سوزی مارکت‌های همجوار را نیز در کام خود فرو برد.
ریاست عمومی اطفاییه و حوادث وزارت امور داخله نیز به این موضوع معترف است و می‌گوید که ایستگاه‌های کنونی آتش‌نشانی کابل و ولایت‌های کشور از سال‌های دور که بر اساس نیاز همان زمان سنجش شده، ایجاد شده و تا کنون به‌روز‌رسانی نشده است، در حالی که روند رو به رشد نفوس در کابل و دیگر بزرگ‌شهرها، اعمار بلندمنزل‌های غیرقانونی و خودسر و گسترش شهرک‌ها ایجاب می‌کند که به گفته رییس این اداره، بر تشکیلات ریاست آتش‌نشانی افزوده شود و تعداد ایستگاه‌های آتش‌نشانی افزایش یابد.
هم اکنون در شهر کابل 7 ایستگاه آتش‌نشانی وجود دارد. استیشن‌های کنونی در ناحیه‌های اول، دوم، سوم، چهارم، دوازدهم، هشتم و هفدهم شهر کابل موقعیت دارند. سیدنظام‌الدین پادشاه، رییس عمومی آتش‌نشانی و حوادث وزارت امور داخله می‌گوید، بر اساس نیازسنجی‌ای که این اداره در حال حاضر انجام داده، شهر کابل حداقل نیاز به 18 ایستگاه آتش‌نشانی دارد.
به دلیل کمبود امکانات تا کنون این ایستگاه‌ها ایجاد نشده است. راه حل موقتی که اداره رسیده‌گی به حوادث و اطفاییه برای مهار آتش‌سوزی احتمالی در پایتخت سنجیده، فعال‌سازی سرویس‌های فوری آتش‌نشانی در کابل است. عمل‌کرد این بخش طوری است که برخی از نیروها به همراه وسایط‌شان به شکل سیار از آغاز تا پایان روز در 11 نقطه مزدحم شهر کابل جا‌به‌جا می‌شوند تا بتوانند در صورت بروز حوادث به صورت فوری وارد عمل شوند.
دو هزار نفر تشکیل کنونی اداره رسیده‌گی به حوادث و اطفاییه است، اما نیاز است که این رقم به شش هزار نفر برسد. عکس: علی آرش – 8صبح
مجموع کارمندان اداره رسیده‌گی به حوادث و اطفاییه در سراسر کشور حدود دو هزار نفر است. بیش‌ترین رقم این تشکیل را کارمندان تأمیناتی و اداری این اداره تشکیل می‌دهند و به گفته آقای پادشاه، در بخش «مجادله و نجات» نیروی انسانی این اداره بسیار اندک است. نیروی مورد نیاز این اداره به منظور رسیده‌گی و پوشش همه نقاط آسیب‌پذیر، حداقل 6 هزار نفر برآورد شده است.
با این حال اداره آتش‌نشانی می‌گوید که این اداره بررسی‌هایش را در مورد بلندمنزل‌ها، فروشگاه‌‍‌ها، تانک‌های تیل و دیگر ساحات تجاری انجام داده و میزان آسیب‌پذیری‌های این ساحات را مشخص کرده است. به گفته رییس عمومی آتش‌نشانی و حوادث وزارت امور داخله، اکثر ساحات یاد شده فاقد سیستم ایمنی هستند و هشدارهای آتش‌نشانی را نادیده می‌گیرند. او گفت که برخی از مالکان مارکت‌های تجارتی هم اکنون به خاطر درآمدزایی بیش‌تر، به نصب آنتن‌های شبکه‌های مخابراتی در پشت بام ساختمان‌های‌شان پرداخته و 15هزار لیتر تیل برای فعال نگه‌داشتن این آنتن‌ها جا‌به‌جا کرده‌اند که یک خطر بالقوه را به وجود آورده است.
مجموع مارکت‌های تجارتی در شهر کابل حدود یک هزار باب برآورد شده است. به گفته رییس عمومی اطفاییه و حوادث وزارت امور داخله، هیچ یک از مارکت‌های یاد شده راه‌های خروجی اضطراری و وسایل ایمنی و پیش‌گیری در اختیار ندارد. این اداره هم‌چنان دریافته است که 96 درصد تانک‌های تیل موجود در شهر کابل غیرمعیاری هستند. هم اکنون حدود 200 باب تانک تیل در شهر کابل وجود دارد.
رییس عمومی اطفاییه و حوادث وزارت امور داخله می‌گوید که با توجه به اصدار مکتوب هشداریه به مالکان مارکت‌ها و تانک‌های تیل، آن‌ها بازهم مسایل ایمنی و برنامه‌های جلوگیری از آتش‌سوزی را رعایت نمی‌کنند. او در ادامه گفت که به همین دلیل این اداره ناگزیر شده که جریمه‌های نقدی را بر افراد خاطی اعمال کند. در یک سال گذشته، بیش از 200 هزار افغانی افراد یاد شده جریمه شده‌اند.
شاهراه‌های فاقد نیروی آتش‌نشانی
سیدنظام‌الدین پادشاه، رییس عمومی آتش‌نشانی و حوادث وزارت امور داخله، می‌گوید که در حال حاضر هیچ یک از شاهراه‌های کشور از پوشش نیروهای آتش‌نشانی برخودار نیست. همین‌طور در حال حاضر هیچ یک از ولسوالی‌های کشور، با سیستم آتش‌نشانی و حوادث مجهز نمی‌باشد.
با این وجود، برنامه اداره رسیده‌گی به حوادث و اطفاییه این است که در جریان سه ماه پیش رو، در ولسوالی‌هایی که در مسیر شاهراه‌ها قرار دارند، سیستم آتش‌نشانی را فعال بسازند. اولویت دیگر این اداره این است که بنادر، گمرکات و شاهراه‌ها را نیز جهت مهار آتش‌سوزی‌های احتمالی، با سیستم آتش‌نشانی مجهز بسازند.
همین اکنون بر اساس اطلاعات این اداره، از مجموع 16 بندر کشور، تنها در شش بندر اطفاییه موجود است.
قرار است شاهراه‌ها نیز با سیستم آتش‌نشانی مجهز شوند. عکس: علی آرش – 8صبح
