ضامن طالبان از طالبان ناراضی است

با سقوط حکومت افغانستان در ۱۵ آگست ۲۰۲۱‌، خیلی از چهره‌های سیاسی، سران احزاب و متنفذان قومی افغانستان را ترک کردند. در این میان تعداد معدودی از سیاست‌مداران دوره قبل تا هنوز در کابل‌اند. دکتر عبدالله عبدالله، حامد کرزی، فضل‌هادی مسلم‌یار، گلبدین حکمتیار و سید‌اسحاق گیلانی از جمله افرادی‌اند که تا اکنون در افغانستان باقی مانده‌اند. در تازه‌ترین مورد سید‌اسحاق گیلانی با شبکه آریانا نیوز مصاحبه‌ و در مورد وضعیت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی افغانستان صحبت کرده است.

آقای گیلانی در آغاز مصاحبه می‌گوید که در دوران جمهوریت او ضامن خیلی از زندانیان طالبان بوده و آن‌ها را بند حکومت رها کرده است، در حالی که هیچ شناختی از آن‌ها نداشته و با وساطت بزرگان قومی ضامن آن‌ها شده است. آقای گیلانی می‌گوید که او مخالف حضور امریکا در افغانستان بود. او همچنان می‌افزاید که با شیوه حکومت‌داری اشرف غنی نیز مخالف بود و وقتی‌ آقای غنی افغانستان را ترک کرد، انتظار داشت وضعیت بهتر شود؛ اما حالا با گذشت ۱۷ ماه از حکومت‌داری طالبان او از این وضعیت سرخورده است و می‌گوید این گروه تا هنوز هیچ کار مهم و عملی‌ای برای پیش‌رفت و توسعه افغانستان نکرده‌ است.

وضعیت اجتماعی

آقای گیلانی وضعیت اجتماعی افغانستان را اسف‌بار توصیف می‌کند و از وضعیت جاری راضی نیست. او می‌گوید که افغانستان تنها به کابل ختم نمی‌شود و باید به ولایات، ولسوالی‌ها و قریه‌ها نیز توجه صورت بگیرد.

«ساختن چهارراهی‌ها و مکان‌های تزیینی، شکم مردمان گرسنه را سیر نمی‌کند. باید برای اشتغال و کار اقدام لازم صورت بگیرد.»

به عقیده او این وظیفه حکومت مرکزی است که برای شهروندان آرامش و امنیت به ارمغان بیاورد، اما بسیاری از مردم شب‌ها به دلیل بیکاری، بی‌روزگاری و ناامنی خواب ندارند. از سویی، بسیاری نگران آینده فرزندان‌شان هستند. بسته شدن مکاتب و دانشگاه‌ها به روی دانش‌‌آموزان، آسیب‌های فراوانی به آینده افغانستان خواهد زد. آقای گیلانی در مورد بسته شدن مکاتب می‌گوید که مساله حجاب نیست و در طول سال‌های گذشته او هرگز دانش‌آموزش بی‌حجاب ندیده است. آقای گیلانی جمله‌ای از عبدالکلام آزاد، رییس جمهور پیشین هند را نقل می‌کند که گفته بود بعد از مرگم هیچ روزی را رخصتی عمومی اعلام نکنید، چون یک روز بسته بودن مکاتب زیان جبران‌ناپذیر برای آینده هند خواهد داشت. آقای گیلانی می‌گوید، حالا تصور کنید که ۱۷ ماه است مکاتب به روی دختران بسته است. به عقیده او، این زیان جبران‌ناپذیر است و او امید دارد که در ماه حمل دوباره درب مکاتب باز شود.

آقای گیلانی از وضعیت شاکی است و می‌گوید که بسیاری از کدرهای جوان و تحصیل‌یافته در ۱۷ ماه گذشته افغانستان را ترک کرده و راهی دیار مهاجرت شده‌اند. به عقیده او، این مهاجرت گسترده سه علت عمده داشته است.

۱- عفو عمومی طالبان دروغ بوده است. او می‌گوید که طالبان عفو عمومی اعلام کردند، ولی هنوز سربازان و صاحب‌منصبان ارتش کشته می‌شوند و از بازداشت شدن قاتل آن‌ها خبری نیست.

۲- آن‌هایی که دنبال درس و تعلیم بودند، به دلیل مسدود بودن دانشگاه‌ها و مکتب‌ها افغانستان را ترک کرده‌اند تا در کشورهای دیگر برای خود و فرزاندان‌شان آینده بهتری رقم بزنند.

۳- تعداد زیادی هم به دلیل نیافتن شغل مناسب افغانستان را ترک کرده‌اند.

در این میان آقای گیلانی در مورد خروج نیروی جوان و تحصیل‌یافته به طالبان گوش‌زد می‌کند که خروج این‌همه نیرو از افغانستان تبعات زیان‌باری خواهد داشت.

وضعیت سیاسی

او به‌شدت از وضعیت سیاسی فعلی ناراضی است و می‌گوید شش ماه است که هیچ‌یک از مقام‌های طالبان را ندیده است و وقتی‌ درخواست ملاقات کرده، به او جواب رد داده و گفته‌اند که مصروف هستند. او می‌گوید که چندین بار از وزیران کابینه گروه طالبان درخواست ملاقات کرده‌ و همواره جواب منفی دریافت کرده است. او می‌گوید که طالبان باید برای اداره و حکومت بهتر با سیاسیون صحبت کنند و از کسانی که در این عرصه مهارت دارند، مشورت بگیرند.

به باور آقای گیلانی طالبان زمینه گفت‌وگوهای بین‌الافغانی را فراهم نساخته‌اند و بسیاری از رهبران جهادی و سران احزاب در بیرون از کشور هستند و هنوز در مورد امنیت‌شان در افغانستان مطمین نیستند. تعدادی از افرادی که برگشته بودند، نیز افغانستان را دوباره با سرخورده‌گی ترک کرده‌اند.

روابط با جهان

آقای گیلانی می‌گوید که افغانستان با جهان خارج هیچ‌گونه رابطه ندارد و باید طالبان با منطقه و جهان ارتباط برقرار کنند و وضعیت کنونی را تغییر بدهند. طالبان هیچ نوع نرمشی در مورد روابط با خارج نشان نمی‌دهند و تمام نهادها و کشورهای خارجی از این گروه ناامید شده‌اند. به باور آقای گیلانی، طالبان هنوز زبان دیپلماتیک را یاد نگرفته‌اند و باید در مقابل کمک‌های خارجی به خواسته‌های آن‌ها نیز گوش فرا بدهند. به‌طور نمونه سید‌اسحاق گیلانی در مورد معاش معلمان می‌گوید که معاش تمام معلمان از طرف جامعه جهانی پرداخته می‌شود و باید طالبان به درخواست جامعه حهانی مبنی بر گشایش دروازه مکتب‌های دخترانه گوش بدهند. از سوی دیگر آقای گیلانی از طالبان می‌خواهد که باید زمینه سرمایه‌گذاری و حضور خارجی‌ها در افغانستان را فراهم کنند.

روابط با پاکستان

آقای گیلانی می‌گوید که افغانستان با پاکستان زبان، مرز و دین مشترک دارد و از همه مهم‌تر پاکستان میزبان چندین میلیون مهاجر افغانستانی است و باید روابط‌مان را با این کشور بهبود ببخشیم. گیلانی در مورد این‌که پاکستان در استیج‌های بین‌المللی از جانب افغانستان حرف می‌زند، می‌گوید که این از ناتوانی و ضعف رژیم طالبان و وزارت خارجه این گروه است که پاکستان وکیل مدافع افغانستان در صحنه بین‌المللی شده است. به نظر آقای گیلانی، هیچ کشوری نباید به نماینده‌گی از افغانستان در استیج‌های بین‌المللی صحبت کند. از طرفی، او به داشتن روابط نزدیک با پاکستان شهرت دارد و همواره از وی به‌عنوان یکی از طرف‌داران پاکستان یاد می‌شود. در مصاحبه خود نیز می‌گوید که مردم پاکستان، مردم خوب و شریف هستند و حساب آن‌ها از دولت این کشور جدا است.

داعش

گیلانی می‌گوید که داعش در جای‌جای افغانستان حضور دارد و گاهی هم بر طالبان حمله می‌کند. او از مردم افغانستان می‌خواهد که در راستای مبارزه با داعش به طالبان کمک کنند. او همچنان در مورد حضور جنگ‌جویان خارجی به طالبان اخطار می‌دهد که حضور این نیروها یکی از عوامل عدم شناسایی طالبان از سوی جامعه بین‌المللی است.

این لحن تند سیداسحاق گیلانی نشان می‌دهد که طالبان حتا با افرادی که میانه‌رو هستند و در گذشته ضامن جنگ‌جویان این گروه بوده‌اند، هم کنار نمی‌آیند و تلاش دارند این افراد را حذف کنند و یا نادیده بگیرند. مصاحبه گیلانی بیانگر اختناق و سخت‌گیری طالبان در افغانستان است. در قسمتی از مصاحبه گیلانی، او می‌گوید که می‌ترسد مبادا فردا نیروهای طالبان بیایند و به او بگویند که چرا چنین مصاحبه‌ای کرده است. این حرف گیلانی نشان می‌دهد که طالبان برعکس گفتارشان که می‌گویند نقد را می‌پذیرند، اصلا نقد‌پذیر نیستند و به حرف مخالفان خود گوش نمی‌دهند. از سویی، برگشت چهره‌های سیاسی هم سرابی بیش نبوده است. برخورد طالبان با افراد برگشته، خشک و سرد بوده است.

این بیان صریح آقای گیلانی چند موضوع را می‌رساند. اول: او و پیروان طریقتش از دست طالبان به تنگ آمده‌اند. خانواده گیلانی خودش را میراث‌دار طریقت قادریه می‌داند. به لحاظ ایدیولوژیکی، طالبان با صوفی‌گری از نوع این طریقت مخالف‌اند. آقای گیلانی در جریان مصاحبه از رفتار ناشایست افراد طالبان شکایت می‌کند و می‌گوید که آن‌ها رفتار و رویه‌ مناسب با شهروندان ندارند. دوم: گیلانی‌ها و سایر پیران طریقت توقع داشتند که با روی‌کار‌آمدن طالبان، بازار مرید و مرشدی آن‌ها گرم‌تر شود؛ ولی شواهد حاکی از آن است که آمدن طالبان به کسادی بیشتر این بازار منتج شده است. سوم: منافع اقتصادی سید‌اسحاق گیلانی در خطر است. یکی از عواملی که او چنین بی‌پرده سخن گفته، این است که طالبان به تاریخ ۲۲ جدی سال جاری اعلام کردند که شهرک «سید‌اسحاق گیلانی» در ولایت ننگرهار غیر‌قانونی است و آقای گیلانی زمین این شهرک را که پنج هزار و ۶۴۰ جریب است، غضب کرده است. در نهایت انتقادات گیلانی بی‌ربط به جو فعلی نیست. پیش از او نیز سراج‌الدین حقانی و ملا یعقوب از وضعیت ابراز نارضایتی کرده‌اند.