نقش اعتماد مردم در موفقیت پولیس

قبل از این‌که در مورد وظایف پولیس امنی و نقش آن در محل واقعه بپردازیم، باید مفهوم محل واقعه را دانسته و پیرامون آن بحث کنیم. محل واقعه را به نام صحنه جرم نیز یاد می‌کنند. صحنه جرم یا محل واقعه عبارت از محل و جایی است که مجرم اقدامات خلاف قانون و شریعت خویش را در آن‌جا انجام می‌دهد و در آن‌جا آثار و مدارک زیادی را از خود برجا می‌گذارد. به عبارت دیگر، محل واقعه جایی است که در آن یک عمل جرمی به وقوع پیوسته و یا عواقب آن به میان آمده باشد. همچنان قابل ذکر است که محل واقعه را به محل دریافت نیز یاد می‌کنند. محل دریافت عبارت از محلی است که جرم در یک محل دیگری واقع گردیده، اما آثار مادی آن از یک محل دیگر دریافت می‌شود؛ یعنی به استثنای محل واقعه، محلی که در آن آثار مادی جرم دریافت می‌شود، به نام محل دریافت یاد می‌شود.

برای این‌که بتوانیم از انجام فعل جرمی در محل واقعه جلوگیری کنیم، یگانه راه رسیدن به این هدف همکاری مردم و اطلاع دادن به ارگان‌های امنیتی مخصوصاً پولیس امنی است؛ زیرا پولیس امنی با مردم بیشتر در ارتباط بوده و روی این اساس اولین اطلاع از وقوع جرم از طرف مردم به پولیس داده می‌شود. معمولاً این اطلاعات وقوع جرایم مربوط به نوعیت جرم بوده که چگونه و به چه شکل اطلاع داده می‌شود؛ یعنی اطلاع به‌شکل تلفنی بوده یا کتبی. بعد از این‌که اطلاع به پولیس داده شد، در قدم نخست پولیس در مورد صحت و عدم صحت واقعه خود را مطمین می‌سازد، از شخص اطلاع‌دهنده هفت سوال طلایی مانند: کی، چه نوع جرم، کجا، چه وقت، چگونه، با چه وسیله و چرا، را می‌پرسد. روی این دلیل شهرت گزارش‌‌دهنده، گزارش‌گیرنده و نوعیت گزارش را که آیا شفاهی است یا کتبی، داخلی است یا خارجی، تاریخ، ساعت و محل واقعه را در یک فورم که به نام اخذ اطلاع یاد می‌شود، ثبت می‌کنند. ثانیاً به شیوه و میتود کاری، ترتیب و تنظیم پلان و سنجش خطر آن پرداخته و به اقدامات می‌پردازند و با تاکتیک‌های متنوع و خبره‌گی‌ای که دارند، خود را از کوتاه‌ترین راه به محل واقعه می‌رسانند. حین رسیدن به محل واقعه، در گام اول زخمیانی که در محل واقعه هستند را به مراکز صحی انتقال می‌دهند و بعداً با در‌نظر‌داشت اساسات علم کریمنالستیک و تیوری‌های تاکتیکی پولیسی، تصمیم به انسداد صحنه جرم، توقف و شناسایی اشخاص حاضر در محل ارتکاب جرم، حفاظت از وضعیت اشیا، اماکن و مدارک مرتبط با صحنه جرم می‌گیرند. به‌صورت قطع محل را تحت نظر عینی قرار می‌دهند و تا رسیدن پولیس جنایی، از آثار و ادله جرمی باقی‌مانده در محل واقعه مواظبت می‌کنند.

در واقعیت امر بانی کشف جرم و جمع‌آوری قراین و آثار جرم، پولیس است. پولیس امنی و جنایی وظیفه ناگسستنی با‌هم دارند و به اصطلاح هر دو در راستای کشف جرم و بازرسی صحنه جرم، لازم و ملزوم هم‌دیگر‌ند. از بدو تشکیل این دو شعبه (پولیس امنی و پولیس جنایی) به روی تجارب عملی استوار می‌باشد. فلهذا موجودیت آن‌ها به اثبات رسانیده که بعد از اطلاع از واقعه جنایی توسط اشخاص، یگانه مرجعی که برای اولین بار به محل واقعه می‌رسد، همانا پولیس یونیفورم‌دار (پولیس امنی) است. پولیس امنی با رسیدن به محل واقعه، آن را انسداد کرده و اقدامات لازمی را مطابق قانون و شریعت اسلامی انجام می‌دهد. مطابق قانون در کنار سایر ارگان‌های کشفی و تفتیشی، اولین کسانی که نقش مامور ضبط قضایی را دارند و آن را انجام می‌دهند، همانا اعضای پولیس‌اند.

اصطلاح پولیس واژه عام بوده و صفت پولیس یونیفورم‌دار (پولیس امنی)، پولیس جنایی و پولیس ترافیک را در راستای وظایف‌شان احتوا می‌کند. به همین ترتیب مطابق قانون و شریعت اسلامی، جلب و احظار افراد، کشف جرم، نظارت مظنون، جمع‌آوری مدارک و سایر اقدامات کشفی را در سیطره صلاحیت‌های پولیس دانسته و طبعاً در خصوص همه اجراآت پولیس جنایی نیاز مبرم به موجودیت پولیس امنی دیده می‌شود.

بنابراین، نهاد پولیس زمانی موفق است که زمینه اعتماد و همکاری متقابل میان پولیس و جامعه را مساعد کرده و همه اقشار جامعه در موجودیت پولیس احساس آرامش و مسوولیت کند. از طرف دیگر، پولیسی موفق است که با داشتن تاکتیک‌های متنوع و خبره‌گی‌هایی بالا، در تامین امنیت، حفظ آثار، علایم و مدارکی که در محل واقعه باقی می‌ماند، به‌شکل مسلکی غرض اثبات جرم بالای مجرمان در ارگان‌های عدلی و قضایی پرداخته و زمینه یک محاکمه عادلانه را فراهم می‌کند. در غیر آن، محاکمه عادلانه ناممکن است؛ زیرا ارگان‌های عدلی و قضایی به رویت دوسیه‌ای که توسط پولیس و سارنوال ترتیب و تنظیم می‌شود، حکم صادر می‌کند.