دومین نوروز زیر پرچم سفید؛ طالبان برای جلوگیری از تجلیل سال نو تلاش کردند
شهروندان افغانستان دومین نوروز را زیر حاکمیت دوباره طالبان بر کشور، سپری کردند. از آن‌جایی که رهبران طالبان مخالف گرامی‌داشت نوروز هستند، افراد این گروه در پایتخت و شماری از ولایت‌های کشور تلاش کردند مانع میله‌های نوروزی و برنامه‌های ویژه سال نو خورشیدی شوند. جنگ‌جویان طالبان در بیشتر موارد پارک‌های تفریحی را تنها به روی زنان و خانواده‌ها بسته بودند. اداره‌های دولتی همانند نوروز گذشته، تعطیل نبودند و حاضری کارکنان دولت به‌گونه جدی بررسی می‌شد. بلخ که به‌عنوان خاستگاه نوروز شناخته می‌شود، امسال گواه برگزاری مراسم «جهنده‌بالا» و جنب‌وجوش زایران نبود. مسوولان محلی طالبان قیود بیشتری بر باشنده‌گان این ولایت وضع کرده بودند. افراد طالبان دکان‌های دوروبر زیارتگاه «سخی جان» در شهر مزارشریف را بسته بودند و از گشت‌وگذار افراد در داخل این شهر و مکان‌های تفریحی، جلوگیری می‌کردند. مراسم جهنده‌بالا اما در زیارت سخی و پنجه‌شاه در پایتخت با اشتراک افراد کمتری نسبت به سال‌های گذشته، برگزار شد. بیشتر شهروندان کشور وضعیت حاکم در کشور را مصیبت‌بار توصیف می‌کنند و برای سال پیش‌رو، رهایی از مصیبت‌های موجود، آرزو کردند.
عبدالله، کارمند یکی از اداره‌های دولتی در کابل است. این مامور دولت در صحبت با روزنامه ۸صبح می‌گوید که مسوولان ریاست آنان در شروع هفته روان به همه کارمندان تفهیم کرده بودند که غیابت از وظیفه در نوروز، ممکن به برکنار آنان منجر شود. این مامور دولت می‌افزاید: «در همین نوروز هم بالای ما کار کردند. حاضری را بسیار جدی گرفته بودند. خود رییس عمومی [عضو طالبان] شعبه‌ها را چک می‌کرد که ببیند چند نفر غیرحاضری کرده‌اند.» این مامور دولت نمی‌داند که سرنوشت کارمندان غیرحاضر دولت چه خواهد بود، اما کار در نوروز را ناخوشایند توصیف می‌کند.
افراد طالبان همچنان مانع ورود زنان به پارک‌ها و اماکن تفریحی می‌شدند. محمدنسیم، باشنده ناحیه ۱۳ شهر کابل که قصد داشت با خانواده‌اش به بند تفریحی قرغه برود، می‌گوید: «موتر را کشیدم و کل فامیل را گرفته به قرغه رفتیم. در نزدیکی قرغه در دورخورد متوجه شدم که فامیل‌ها پس دور می‌خوردند، اجازه ندادند. گفتند رفتن فامیلی امروز بند است.» این باشنده کابل می‌افزاید که جرئت نکرده از افراد طالبان بپرسد که علت این محدودیت چه بوده است.
باشنده‌گان کابل اما خاطرنشان می‌سازند که افراد طالبان در هنگام ادای مراسم جهنده‌بالا به کسی مزاحمت نکرده‌اند. مراسم جهنده‌بالا در دو نقطه مختلف پایتخت (زیارت سخی در منطقه کارته سخی و زیارت پنجه‌شاه در بلندی‌های مقبره شهدای صالحین) برگزار شد. شمار اشتراک‌کننده‌گان اما نسبت به سال‌های پیش از روی‌کار‌آمدن رژیم طالبان به‌مراتب کمتر بود.
بلخ که به‌عنوان خاستگاه نوروز شناخته می‌شود، امسال گواه محدودیت بیشتر افراد از سوی طالبان بود. باشنده‌گان شهر مزارشریف، مرکز ولایت بلخ، می‌گویند که طالبان از گشت‌وگذار افراد در داخل شهر، اماکن تفریحی و نزدیکی زیارت سخی جان، جلوگیری می‌کردند. به گفته آنان، طالبان اجازه ندادند که مراسم جهنده‌بالا در بلخ برگزار شود.
در کنار این، ولایت‌های دیگر کشور نیز گواه محدودیت از سوی افراد طالبان بر تجلیل از نوروز و میله‌های نوروزی بوده‌اند. بر‌اساس نوارهای تصویری که مخاطبان به روزنامه ۸صبح فرستاده‌اند، «گذرگاه سخی» در غزنی گواه کاهش حضور زایران بوده است. یکی از باشنده‌گان غزنی به روزنامه ۸صبح گفته است که طالبان راه‌های عمومی منتهی به گذرگاه سخی را بسته بودند و به کسی اجازه نمی‌دادند تا به آن زیارت و محل تفریحی نزدیک شوند. در حالی که باشنده‌گان شهر غزنی در سال‌های گذشته به مناسبت نوروز، عید و در روزهای رخصتی در آن محل حضور می‌یافتند و تفریح می‌کردند.
معترضان زن اما در ادامه اعتراض‌ها بر محدودیت‌های طالبان، برنامه‌های مختلف برگزار کردند و طالبان را گروه تروریستی خواندند. پروانه ابراهیم‌خیل نجرابی، از دختران معترض، در پیامی به مناسبت نوروز می‌گوید: «نوروز را گرامی می‌داریم بابت ارج‌گزاری به فرهنگ و عنعنات خود و میراث نیاکان ما. نوروز را تجلیل می‌کنیم و مشت محکمی می‌کوبیم به دهن تروریست‌ها و گروه‌های افراطی.» همچنان اعضای جنبش خودجوش زنان معترض در اعتراض به محدودیت‌های طالبان، سمنک پختند و ترانه مخصوص این محفل را خواندند. اعضای این جنبش در محلی در کابل گرد آمدند و با پهن کردن سفره هفت‌سین، نوروز را تجلیل کردند.
افراد طالبان در حالی بر تجلیل از برنامه‌های نوروزی محدودیت وضع کرده‌اند که وزارت امر به معروف و نهی از منکر این گروه نوروز را جشن غیراسلامی خوانده و گفته است کسانی که نوروز را جشن می‌گیرند، از دایره اسلام بیرون می‌شوند.
تبریکی نوروز
همزمان با آغاز سال نو خورشیدی، در کنار چهره‌های مطرح سیاسی کشور، مقام‌های بلندپایه کشورها و سازمان‌های بین‌المللی نیز نوروز را تبریک گفته‌اند.
جو بایدن، رییس جمهور ایالات متحده امریکا، در پیامی نوروز را تبریک گفته است. توماس وست، نماینده ویژه امریکا برای افغانستان، نیز در پیامی به مناسبت «جشن نوروز» گفته است که بزرگ‌ترین امیدش برگشت دختران و زنان افغانستان به مکتب و کار می‌باشد.
همچنان نصیراحمد فایق، سرپرست نماینده‌گی دایمی افغانستان در سازمان ملل، در صفحه توییترش نوشته است: «امروز از روز بین‌المللی نوروز در مقر سازمان ملل متحد با اشتراک کشورهای حوزه تمدنی این فرهنگ باستانی تجلیل به عمل آمد.» در کنار این، جست‌وجوگر «گوگل» لوگوی خود را به مناسبت جشن نوروز تغییر داده است. در نخستین لحظات آغاز سال ۱۴۰۲ خورشیدی لوگوی گوگل با گل‌ها و رنگ‌های مخصوص فصل بهار تزیین شد. این تغییرات تنها برای یک روز است و در بیشتر مناسبت‌ها برای ساعاتی تغییر می‌کند.
این‌همه در حالی است که نوروز یکی از کهن‌ترین جشن‌های شادی و یادآور شور و طراوت زنده‌گی است. از نخستین روز سال خورشیدی در حوزه تمدنی فرهنگ نوروز به شیوه‌های مختلف گرامی‌داشت می‌شود. پیشینه نوروز به بیش از سه هزار و ۶۰۰ سال پیش برمی‌گردد. در حال حاضر ۱۲ کشور جهان شامل حوزه نوروز هستند و با شیوه‌های متفاوت این روز را گرامی می‌دارند. افغانستان، ایران، عراق، هند، قزاقستان، پاکستان، قرغیزستان، ترکمنستان، اوزبیکستان، آذر‌بایجان و ترکیه، نوروز را به‌عنوان پرونده مشترک در یونسکو به ثبت رسانده‌اند و از همین رو این کشورها به نام کشورهای حوزه نوروز یاد می‌شوند.
