محمد امینی
هفتمین نشست نمایندهگان امریکا و طالبان قرار است امروز شنبه، هشتم سرطان، در دوحه قطر برگزار شود. هرچند خوشبینیهای زیادی در پیوند به نتیجهبخش بودن این دور از گفتوگوها وجود دارد، اما نقاط اختلافی میان نمایندهگان امریکا و گروه طالبان هنوز هم لاینحل باقی مانده است.
پیشرفت شش دور از مذاکرات نمایندهگان امریکا و گروه طالبان این است که به گفته وزیر خارجه امریکا، مذاکرات بر سر «مبارزه با تروریسم» با گروه طالبان به مرحله نهایی رسیده و دو طرف در آستانه توافق بر سر آن هستند. مایک پومپیو در جریان سفرش به کابل گفت که امریکا به گروه طالبان گفته که حاضر است نیروهای خود را از افغانستان خارج کند، اما این تصمیم مشروط است و هنوز جدول زمانی برای آن تعیین نشده است.
اما مهمترین موضوعاتی که دو طرف مورد مذاکره تا کنون نتوانستهاند در مورد آن به توافق برسند، بحث خروج نیروهای خارجی از افغانستان و گفتوگوهای بینالافغانی است. انتظار میرود که با توجه به حمایتهای شماری از کشورها از روند صلح افغانستان، پیشرفتهایی در این دور از گفتوگوها در این مورد به دست آید.
در پایان دور ششم از مذاکرات، هم طالبان و هم امریکا بر سازنده و مثبت بودن مذاکرات تأکید کردهاند، و نیز در گفتوگوهایی با رسانهها، اظهار داشتهاند که دیدگاههایشان به هم نزدیک شده است.
در تازهترین مورد زلمی خلیلزاد، نماینده ویژه امریکا برای صلح افغانستان، در جریان ماه جاری به هدف تقویت اجماع جهانی برای روند صلح افغانستان به کشورهای بلجیم، آلمان، پاکستان، افغانستان، تاجیکستان و برخی دیگر از کشورها سفر کرد و سعی نمود که حمایت رهبران این کشورها را در پیوند به صلح افغانستان به دست آورد.
خلیلزاد در توییتر خود نتایج این سلسله از سفرهایش را مثبت ارزیابی کرده است. او همچنان در جریان سفرش به افغانستان گفت که تمام طرفها در افغانستان خواستار پیشرفت سریع روند صلح این کشور هستند. نماینده ویژه امریکا در امور صلح افغانستان در یک رشته توییت گفته است که در این دور از سفرهایش تلاش میکند تا موضوعاتی شامل مباحث مربوط به خروج نیروهای خارجی و مبارزه با تروریسم نهایی شود.
در عین حال خلیلزاد گفته است که در دور هفتم مذاکرات، توافق جامع شامل چهار بخش تضمین مبارزه با «تروریسم»، خروج نیروها از افغانستان، مذاکرات بینالافغانی که منجر به ثبات سیاسی شود و آتشبس دایمی و جامع است. خلیلزاد افزوده است، تا زمانی که بر سر همه اینها توافق نشده باشد، بر سر هیچ یک از موارد آن به طور جداگانه توافق نخواهد شد.
این در حالی است که پیش از این سهیل شاهین، سخنگوی دفتر قطر طالبان در صفحه توییترش نوشته بود که امریکا خروج کامل نیروهایش از افغانستان را پذیرفته و وعده داده است که در آینده هیچ نوع دخالتی در افغانستان نخواهد کرد. اما بعدتر زلمی خلیلزاد در پاسخ به این اظهارات سخنگوی طالبان در توییترش نوشت که درباره خروج نیروهای خارجی از افغانستان توافقی صورت نگرفته است. او گفت که امریکا در پی موافقتنامه جامع صلح است، نه خروج نیروهایش از افغانستان.
اکنون با توجه به مواضع دو طرف، شماری از کشورها نسبت به این دور از گفتوگوهای صلح افغانستان ابراز خوشبینی کردها و از سویی هم برخی از کشورها آمادهگیشان را برای میزبانی از گفتوگوهای صلح افغانستان اعلام کردهاند.
به تازهگی ینس استولتنبرگ، دبیر کل ناتو، در پایان نشست وزیران دفاع ناتو در بروکسل در مورد روند صلح افغانستان گفت که اکنون فرصت خوبی برای صلح در افغانستان به میان آمده است و ناتو از تلاشها برای رسیدن به توافق صلح میان طالبان و حکومت افغانستان پشتیبانی میکند: «ما در تلاش توافق برای خروج نیستیم، بلکه میخواهیم توافق صلح به دست آید؛ توافقی که در آن حقوق بشر، حقوق زنان و آزادی بیان تضمین شوند.»
دبیر کل ناتو به طالبان هشدار داد که از راه جنگ برنده نخواهند شد: «هیچکسی پیشبینی کرده نمیتواند که چه زمانی توافق صلح میان حکومت افغانستان و طالبان امضا خواهد شد، اما طالبان این را باید بدانند که از راه جنگ موفق نخواهند شد. نیروهای افغان اکنون قدرتمند شدهاند و در این اواخر توانستهاند که بخشهایی را از طالبان پس بگیرند. تنها راهی که اکنون طالبان در پیش دارند، نشستن پشت میز گفتوگوها است.»
از سویی هم نیکولاس کی، نماینده غیرنظامی ارشد ناتو در افغانستان، نیز با اشاره به آغاز دور هفتم گفتوگوهای زلمی خلیلزاد با طالبان، گفته است که «این دور از گفتوگوها حساس است.» این دیپلمات ارشد ناتو به این باور است که برای رسیدن به صلح پایدار در افغانستان، نیاز است تا طالبان آمادهی گفتوگوهای بینالافغانی باشند.
از سوی دیگر مایک پومپیو، وزیر خارجه امریکا، در سفر اخیرش به کابل از گفتوگوهای صلح افغانستان حمایت کرد و گفت که امریکا «به نمایندهگی از دولت و مردم افغانستان» با گروه طالبان مذاکره نمیکند، بلکه تلاش دارد تا زمینه مذاکره را بین افغانها فراهم سازد. او یکبار دیگر تأکید کرد که مذاکرات میان گروه طالبان و امریکا روی چهار مسأله «مبارزه با تروریسم، حضور نیروهای خارجی، مذاکرات بینالافغانی و آتشبس دایمی» جریان دارد و به گفته او این مسایل با هم مرتبط هستند.
وزیر خارجه امریکا خبر داد که قرار است در ماه آینده با ابتکار دولت آلمان نشست بینالافغانی برگزار شود و همچنین گفت که امریکا هم تلاشهای خود را برای برگزاری یک نشست بینالافغانی دیگر ادامه میدهد.
در کنار تمایل آلمان و اوزبیکستان برای میزبانی از گفتوگوهای صلح افغانستان، چین نیز برای میزبانی از این گفتوگوها ابراز علاقهمندی کرده است. دینگ زیجون، نماینده ویژه چین در امور افغانستان، در دیداری با حمدالله محب، مشاور امنیت ملی، گفته است که کشورش از پروسه صلح به رهبری و مالکیت افغانها حمایت میکند. زیجون در این دیدار که روز چهارشنبه، پنجم سرطان، در کابل انجام شد، همچنان آمادهگی چین را برای تضمین توافقنامه احتمالی صلح در افغانستان اعلام کرده است. نماینده ویژه چین افزوده است که کشورش به همین شکل آماده است تا زمینه گفتوگوهای صلح افغانستان را تسهیل و از آن میزبانی کند.
وزارت خارجه کشور از تمایل این کشورها برای میزبانی از گفتوگوهای صلح افغانستان، استقبال کرده است.
پیشینه گفتوگوهای نمایندهگان امریکا و طالبان
نمایندهگان طالبان و امریکا تاکنون شش بار با هم گفتوگو کردهاند. در ششمین دور که هفت روز به طول انجامید، دو طرف اعلام کردند که به پیشرفتهایی دست یافتهاند.
زلمی خلیلزاد در ماه سنبله پارسال به عنوان نماینده ویژه امریکا در امور صلح افغانستان تعیین شد. او تا کنون هشت بار به منظور تسهیل زمینههای صلح، به افغانستان، منطقه و جهان با همین هدف سفر کرده است. خلیلزاد تا کنون شش بار به صورت مستقیم با نمایندهگان گروه طالبان دیده است. حاصل این دیدارها، تعیین چهارچوب ابتدایی برای خروج نیروهای خارجی و تعهد دو طرف برای مبارزه با تروریسم در افغانستان است. اما نماینده امریکا تا هنوز نتوانسته است طرف طالبان را به توافق بر سر آتشبس سراسری و شروع مستقیم گفتوگوها با دولت و دیگر جناحهای داخلی افغانستان متقاعد کند.
اکنون باید منتظر ماند و دید که دور هفتم مذاکرات چه پیشرفتهایی در پی میآورد.