غم نان و رنج بیماری؛ بی‌بی‌گل برای مبارزه با فقر بوت‌پالشی می‌کند
۸صبح، کابل
کابل که این روزها از دید شهروندان افغانستان و نهادهای بین‌المللی به‌عنوان پایتخت گرسنه جهان شناخته می‌شود، با چالش‌های زیادی روبه‌رو است. سیاست‌های زن‌ستیزیانه طالبان به مشکلات اجتماعی و اقتصادی باشنده‌گان پایتخت افزوده است. نهادهای بین‌المللی از روگردانی کشورهای کمک‌کننده به افغانستان هشدار می‌دهند. افراد بی‌بضات اما سعی می‌کنند از هر طریق ممکن پول به دست بیاورند تا از گرسنه‌گی خود بکاهند. فقر را می‌توان به اشکال مختلف در جاده‌های کابل لمس کرد. از آن‌جایی که تکدی‌گری از دید حاکمان کنونی افغانستان جرم پنداشته می‌شود، زنان و مردان کهن‌سال زیادی به کارهای اقتصادی کوچک از جمله کراچی‌رانی و بوت‌پالشی روی آورده‌اند.
بی‌بی‌گل که حدود ۶۰ سال عمر دارد، یکی از زنانی است که با وجود بیماری قلبی ناچار است برای کار از خانه بیرون شود. او در نزدیکی منطقه «پل سرخ» در شهر کابل مصروف بوت‌پالشی است. این خانم کهن‌سال می‌گوید که شوهرش به اختلال عصبی دچار است و توانایی انجام کار را ندارد. در کنار بی‌بی‌گل کودکان قد و نیم‌قدش نیز حضور دارند. ناداری و فقر او را مجبور ساخته که کار کند تا فرزندانش را از گرسنه‌گی نجات دهد.
بی‌بی‌گل که چهار دهه پیش طعم تلخ مهاجرت را چشیده است، توضیح می‌دهد که تلخی‌های روزگار، آواره‌گی و بی‌وطنی او را به بیماری قلبی و شوهرش را به اختلال عصبی دچار ساخته است. او باشنده اصلی ولایت پروان در شمال افغانستان است. به گفته خودش، چهار دهه پیش به دلیل جنگ‌های خانمان‌سوز داخلی با خانواده‌اش به پاکستان مهاجرت کرد و پس از چندین سال مهاجرت اکنون دوباره به وطن برگشته است.
بی‌بی‌گل در صحبت با روزنامه ۸صبح می‌گوید: «خانه ما در پروان بود. جنگ‌ها بسیار زیاد شد. ما به پاکستان مهاجر شدیم. ۱۵ سال در آن‌جا زنده‌گی کردیم و دوباره به وطن برگشتیم. دوباره به پروان نرفتیم، در کابل زنده‌گی را شروع کردیم. مهاجرت، بی‌وطنی، ناداری و فقر من و شوهرم را مریض کرد. شوهرم تکلیف اعصاب دارد و من مرض قلبی.»
بی‌بی‌گل ناگزیر است برای این‌که اولادش از شدت گرسنه‌گی تلف نشوند، به جاده‌های پایتخت برآید و کار کند. در این سن‌و‌سال کار دیگری از او ساخته نیست، جز بوت‌پالشی. او صاحب شش فرزند است: پنج پسر و یک دختر. پسر هشت‌ساله‌اش نیز با فاصله دورتری در کنار جاده مانند مادرش بوت‌پالشی می‌کند و از همین طریق این پسر و مادر نان‌آوران خانواده هستند.
بی‌بی‌گل که از طریق بوت‌پالشی چرخه اقتصادی خانواده را می‌چرخاند، می‌افزاید: «من به یک‌جا می‌نشینم و پسرم کمی دورتر از من و هر دو کفش رنگ می‌کنیم و از همین طریق روزگار ما به‌سختی پیش می‌رود.»
این خانم مبتلا به بیماری قلبی علاوه می‌کند که روز و شب بسیار دشواری را سپری می‌کند و از مجبوری به این شغل روی آورده‌اند. او اضافه می‌کند: «می‌رفتم خانه‌های همسایه‌ها لباس‌های‌شان را می‌شستم و در منطقه‌های دیگر اگر کسی ضرورت داشت، کار‌های‌شان را انجام می‌دادم. برعلاوه که مزد کار را برایم می‌دادند، کمک هم می‌کردند و روزگارم با اولادهایم خوب سپری می‌شد. از یک سال به این طرف به هر خانه که رفتم، کسی حاضر نشد که لباس‌هایش را به شستن برایم بدهد؛ چون وضعیت اقتصادی مردم خوب نیست.»
بی‌بی‌گل که اکنون در منطقه کوته‌‌سنگی شهر کابل در یک خانه کرایی زنده‌گی می‌کند. کرایه خانه نیز یکی از نگرانی‌های او محسوب می‌شود. او می‌گوید برای این‌که در پایان ماه کرایه خانه را آماده بسازند، ناگزیر‌ند کمتر غذا بخورند: «ماهی سه هزار کرایه خانه می‌دهیم. کرایه را از همین کار که من و پسرم می‌کنیم، پیدا می‌کنیم. خودم نان نمی‌خورم، می‌گویم همین که شکم اولادهایم سیر باشد، برایم بس است.»
این تنها بی‌بی‌گل نیست که در کهولت سن به کاری روی آورده که توانش را ندارد، بلکه صدها پیرمرد و پیرزن دیگر نیز در اطراف پایتخت مصروف بوت‌پالشی، گردآوری آهن‌پاره از زباله‌ها و تکدی‌گری‌اند تا از مرگ ناشی از گرسنه‌گی در امان باشند. بیشتر افرادی که از این پیش از روی مجبوریت به تکدی‌گری روی آورده بودند، اکنون مصروف همین دست کارهایند؛ زیرا طالبان تکدی‌گری را منع قرار داده و هشدار داده‌اند که تکدی‌گران را گردآوری و زندانی می‌کنند.
فقر و ناداری در بیش از یک‌ونیم سال گذشته بر زنده‌گی شهروندان افغانستان سایه افکنده است. نهادهای بین‌المللی نیز افزایش فقر در کشور را تأیید می‌کنند. در تازه‌ترین مورد، دفتر هماهنگ‌کننده امور بشردوستانه سازمان ملل متحد (اوچا) گفته است که خانواده‌های بی‌بضاعت در افغانستان روی تیغ چاقو زنده‌گی می‌کنند.
بربنیاد ارزیابی‌های شاخه افغانستان دفتر هماهنگ‌کننده امور بشردوستانه سازمان ملل، بدهی‌های خانواده‌های نادار در افغانستان در پی تشدید فقر به‌گونه میانگین از سال ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۲ میلادی از ۱۱۴ دالر به ۶۸۷ دالر رسیده است. اوچا تأکید کرده که نمی‌تواند این وضعیت را نادیده بگیرد. این نهاد مربوط به سازمان ملل متحد خواستار حمایت از شهروندان افغانستان شده است. اوچا همچنان اعلام کرده که برای رسیده‌گی به وضعیت نیازمندان در افغانستان، برای سال روان میلادی به حدود ۴٫۶ میلیارد دالر نیاز است.
از سوی دیگر، گروه بحران در گزارش تازه از افغانستان آورده است که با ادامه ممنوعیت کار زنان در سازمان‌های غیردولتی، نهادهای کمک‌رسان از این کشور روگردان می‌شوند. در گزارش گروه بحران که هفته گذشته (۴ حوت) نشر شد، روی دو فرمان اخیر طالبان درباره ممنوعیت تحصیل و کار دختران و زنان تمرکز شده است. طبق این گزارش، سیاست‌مداران بیشتر کشورهای کمک‌کننده هراس دارند که کمک‌های آنان به کشوری فرستاده می‌شود که توسط یک رژیم «منفور» اداره می‌شود.
