با وجود سرازیر شدن کمکهای میلیونی جامعه جهانی در دو دهه گذشته به افغانستان، نظام صحی این کشور همچنان فلج باقی مانده است. هماکنون شمار زیادی از شهروندان در بزرگشهرها و روستاهای دوردست به ابتداییترین خدمات صحی دسترسی ندارند. وجود فساد، مداخله زورمندان محلی، جنگهای مسلحانه، ناامنی و عدم نظارت از تطبیق پروژههای عامالمنفعه از دلایل عمده محرومیت شهروندان از خدمات صحی محسوب میشود. با وجود هشدار سازمانهای بینالمللی از افزایش بیماریها، سوءتغذیه کودکان، افزایش مرگومیر زنان در هنگام زایمان و موارد مثبت فلج کودکان، هنوز هم هیچ اعتنایی به روستانشینان کشور نمیشود. براساس اظهارات منابع محلی، حدود ۱۵ هزار خانواده در 130 روستای ولسوالی جوند ولایت بادغیس به خدمات صحی دسترسی ندارند. باشندهگان این روستاها باید چهارونیم ساعت با موتر منزل کنند تا به شفاخانه ولسوالی جوند برسند.
باشندهگان منطقه جلایی از مربوطات ولسوالی جوند میگویند که کودکان و زنان در این ساحه از دسترسی به داکتران باتجربه، خدمات صحی باکیفیت و دارو محروم هستند. به گفته آنان، کودکان در روستاهای ولسوالی جوند در جریان ماههای جدی، دلو و حوت سال گذشته از دریافت واکسین پولیو باز مانده و در این مدت دو زن باردار در هنگام زایمان و چهار کودک به دلیل بیماری جان باختهاند. همچنان یک پسر جوان پس از حادثه ترافیکی به علت خونریزی جان داده است.
احمدشاه، باشنده منطقه «زاوه» از مربوطات روستای جلایی در ولسوالی جوند است. او در صحبت با روزنامه ۸صبح میگوید: «در اوج بیچارهگی و محرومیت زندهگی میکنیم. زن، طفل و جوان ما بهخاطری که داکتر و کلینیک نداریم، از بین میروند. به مثل همین منطقه ما، فکر نکنم محرومتر در جای دیگری پیدا شود.» احمدشاه اضافه میکند: «یک کلینیک در خود جوند است که مریضهای خود را به تداوی میبریم که پنج ساعت فاصله دارد. زیاد وقتها مریضهای ما در وسط راه فوت میشوند. در همین زمستان گذشته که برف بسیار زیاد بود، یک زن از قریه خود ما که راهبندی بود برف هم خیلی بود به سر خشت رفت و فوت شد.» «سر خشت رفت» یک اصطلاح محلی است. این اصطلاح به زنانی اطلاق میشود که در هنگام زایمان جان میبازند و کودکشان را به دنیا آورده نمیتوانند.
این باشنده ولسوالی جوند بیشتر توضیح میدهد: «دو زن یکی از قریه ما زاوه و یکی از قریه کازک خرد که حامله بودند، به سر خشت رفتند. یک طفل از قریه سایه روی، یک طفل از قریه نوپایه و دو طفل دیگر از منطقه کازک کلان بودند که در همین دو سه ماه زمستان بهخاطر نبود داکتر و دارو فوت شدند.»
براساس اظهارات منابع، حدود 15 هزار خانواده در 130 روستای ولسوالی جوند از خدمات صحی محروم هستند. به گفته آنان، حتا تیمهای سیار صحی به این مناطق خدمات عرضه نمیکنند. باشندهگان این روستاها مجبورند ده ساعت پیاده و یا چهارونیم ساعت با موتر منزل کنند تا به یگانه شفاخانه در مرکز ولسوالی جوند برسند. موترهای لینی نیز به علت خرابی جادهها کمتر به این روستاها رفتوآمد میکنند.
فضلالدین، یکی از بزرگان منطقه جلایی، میگوید: «بهخاطری که منطقه ما دورافتاده است، هیچ کسی به آن توجه نمیکند. طفلهای ما طی سه ماه زمستان واکسین پولیو نشدهاند. تنها در ماه حمل اینها [تیمهای سیار] آمدند و یک تعداد طفلها را واکسین کردند و دیگر این که زیادی طفلهای این منطقه واکسین سرخکان نشدهاند؛ چون هیچ مرکز صحی نیست در نزدیکیها که طفلها را برای واکسن ببریم.» این بزرگ قومی میافزاید که یک تیم سیار صحی زیر نام «سازمان خدمات جوانان افغانستان» در ماه حمل تنها هشت قریه از مربوطات ولسوالی جوند را بررسی و کودکان را واکسین کرده است. به گفته او، این تیم سیار صحی به علت خرابی جادهها به روستاهای دیگر این ولسوالی سفر نکرده است.
عبدالغفور، باشنده محل، یکی از بستهگانش را به علت نبود خدمات صحی از دست داده است. او توضیح میدهد: «روز چهارشنبه، ۲۰ ثور، همین نزدیکهای ما دو جوان موترسایکل به زمین زدند، یکی خیلی خونریزی داشت، به نزدیکیهای ما داکتر و کلینیک چیزی هم نبود، به شفاخانه جوند هر چه زنگ زدیم که آمبولانس روان کنید مصرف و کرایهاش را هم میدهیم، اما روان نکردند. این جوان پس از ۴ ساعت خونریزی شدید فوت شد.» او میافزاید: «اگر داکتر میبود، حتماً دوا چیزی میداد، جلو خونریزی را میگرفت و مریض ما خوب میشد. بدبختانه در پیش چشمهای ما بچه جوان فوت شد.»
در همین حال، یک منبع در ریاست صحت عامه ولایت بادغیس تطبیق نشدن واکسین پولیو برای کودکان در ولسوالی جوند و ولسوالیهای دیگر ولایت بادغیس را تایید میکند، اما در مورد علت تطبیق نشدن واکسین پولیو جزییات ارایه نمیکند. کودکان در ولسوالیهای بادغیس بهویژه در روستاهای ولسوالی جوند در حالی از تطبیق واکسین پولیو محروم شدهاند که در تازهترین مورد صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف) گفته است که هزاران کودک در افغانستان واکسینهای لازم را دریافت نکردهاند. معلومات اداری سال گذشته میلادی نشان میدهد که حدود 117 هزار کودک در سراسر افغانستان از دریافت واکسین پولیو محروم ماندهاند. از سوی دیگر، افغانستان در سه سال پسین با موجی از بیماریهای ویروسی مانند فلج کودکان، سرخکان، کرونا و سایر بیماریهای ساری روبهرو بوده است.