به‌تازه‌گی تام وست، نماینده ویژه ایالات متحده امریکا در امور افغانستان، در اندیشکده استیمسون این کشور سخنرانی کرده و چون برخی مقام‌های دیگر دولت جو بایدن، تلاش کرده تا سلطه طالبان بر افغانستان را ناگوار جلوه ندهد. موصوف برای اثبات ادعایش از مبارزه به اصطلاح موثر طالبان علیه داعش و القاعده سخن گفته است: «طالبان در دو سال گذشته دست‌کم هشت فرمانده داعش را از بین برده‌اند و حملات این گروه بر افراد ملکی به‌خصوص هزاره‌ها کم شده است. همچنان، تهدید القاعده از افغانستان و پاکستان در برابر ایالات متحده به پایین‌ترین سطح خود کاهش یافته است.»
پرسش این است که به رغم نگرانی بسیاری از کشورها، چرا دولت جو بایدن به‌ویژه مقام‌های ملکی آن، تلاش می‌ورزند وضعیت جاری در افغانستان را آرام و عادی جلوه دهند؟
انتخابات
برای دولت جو بایدن، انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۴ مهم و سرنوشت‌ساز است. مهم‌ترین عاملی که جو بایدن را به خروج شتاب‌زده از افغانستان واداشت، انتخابات بود؛ چون نامزدان ریاست جمهوری در امریکا عمدتاً با شعار پایان دادن به جنگ‌های طولانی و هزینه‌بر وارد کارزار انتخاباتی می‌شوند و از این طریق افکار عامه را به حمایت از خود معطوف می‌کنند. باراک اوباما، رییس جمهور پیشین امریکا که بار دوم وارد کارزار انتخابات می‌شد، برنامه خروج تدریجی نظامیان امریکایی از افغانستان را روی دست گرفت و همین‌طور به حضور نظامیان امریکایی در عراق پایان داد. پس از او، دونالد ترمپ با شعار پایان دادن به جنگ افغانستان و این‌که نیروهای امریکایی پولیس بین‌المللی نیستند، وارد میدان شد و توانست رای کامیابی را از آن خود کند. یا هم موصوف به‌تازه‌گی مدعی شده که در صورت پیروزی در انتخابات ۲۰۲۴، اولین ماموریتش پایان دادن به جنگ اوکراین است. به این معنا که از حمایت دولت جو بایدن از طولانی شدن جنگ اوکراین می‌خواهد به سود خود و ضرر بایدن استفاده کند. هدف جو بایدن از خروج شتاب‌زده از افغانستان، نیز کسب دستاورد برای ورود قدرت‌مندانه به کارزار انتخابات بود که نتیجه خلاف انتظار از آب در‌آمد.
مقام‌های دولت جو بایدن به نیکی می‌دانند که خروج شتاب‌زده از افغانستان اشتباه بود و به هیمنه امریکا در دنیا لطمه وارد کرد، ولی نمی‌توانند به این موضوع اعتراف کنند؛ چون برگ برنده‌ای را که با آن می‌خواهند وارد کارزار انتخابات شوند، از دست می‌دهند. از این رو، حتا از گفتن این‌که افغانستان به پناه‌گاه تروریسم تبدیل شده است، ابا می‌ورزند.
تام وست در حالی از موثریت مبارزه طالبان علیه داعش سخن می‌گوید که جنرال مایکل کوریلا، رییس ستاد فرماندهی مرکزی امریکا (سنتکام) در نیمه مارچ سال روان، مدعی شد که داعش تا شش ماه دیگر قادر خواهد بود تا علیه منافع امریکا حمله خارجی سازمان‌دهی کند. در باب خطر فعالیت گروه‌های تروریستی بیش از سخن مقام‌های ملکی، سخن مقام‌های نظامی می‌تواند ملاک قرار گیرد. همچنان، جنرال مارک میلی، رییس ستاد مشترک ارتش امریکا، در ماه روان میلادی مدعی شد که جنگ امریکا در افغانستان پس از بیست سال شکست خورده است. همین‌طور، جنرال فرانک مکنزی، رییس پیشین فرماندهی مرکزی ارتش امریکا، در ماه روان میلادی اظهار داشت که تاخیر در خروج از افغانستان، نشانه غرور امریکا بود؛ به این معنا که امریکا با خروج عجولانه از افغانستان، غرورش را شکست.
به رغم اظهارات روشن مقام‌های پیشین و فعلی نظامی امریکا، مقام‌های ملکی دولت جو بایدن از خروج نیروهای امریکایی از افغانستان دفاع کرده و آن را به صلاح مردم امریکا عنوان می‌کنند. برای نمونه، آنتونی بلینکن، وزیر خارجه امریکا، به مناسبت سال‌گرد حادثه ۱۱ سپتامبر، از تصمیم جو بایدن مبنی بر خروج نیروهای امریکایی از افغانستان دفاع کرد: «می‌دانم که رییس جمهور جو بایدن به طولانی‌ترین جنگ امریکا پایان داد. در گذشته گفته بودم که ما نسل دیگری را نمی‌فرستیم تا در آن‌جا بجنگند و بمیرند.»
همین‌طور، مخالفت جمهوری‌خواهان با دولت جو بایدن، رنگ و بوی انتخاباتی دارد، نه این‌که خالصانه در دفاع از منافع مردم افغانستان علیه سلطه طالبان باشد. جمهوری‌خواهان می‌دانند که خروج امریکا از افغانستان فاجعه‌بار بوده و با پر‌و‌بال دادن به این موضوع می‌خواهند جو بایدن را از میدان انتخابات دور کنند که نمونه روشن آن، تلاش‌ها برای کشاندن پای برخی اعضای تیم بایدن در مجلس نماینده‌گان به منظور پاسخگویی است. این در حالی است که خروج فاجعه‌بار از افغانستان را همین جمهوری‌خواهان با امضای توافق‌نامه با طالبان کلید زدند؛ توافق‌نامه‌ای که فروپاشی جمهوریت و برگشت امارت طالب را در پی داشت. جو بایدن هم در برابر فشار جمهوری‌خواهان، چاره‌ای ندارد جز توجیه تصمیم خود حتا به قیمت آرام نشان دادن وضعیت جاری در افغانستان.
تروریسم
برای دنیا روشن است که دو سال و چند ماه سلطه طالبان بر افغانستان حاصلی نداشته جز فقر، توقف آموزش، رشد تروریسم، مهاجرت فزاینده و… امارت طالبان در هیچ زمینه‌ای نه‌تنها دستاور نداشته، که عقب‌گرد ویران‌گر داشته است. طالبان نتوانسته‌اند خود را یک دولت مسوول به دنیا معرفی کنند. سلطه طالبان بر افغانستان، حتا کام پاکستان را که هوادار این گروه است، تلخ کرده است. شرق و غرب اگر در سایر زمینه‌ها در افغانستان اختلاف نظر داشته باشند، در زمینه ضرورت نابودی تروریسم اتفاق نظر دارند. برای نمونه، همه کشورها نسبت به تامین حقوق بشر در افغانستان رویکرد واحد ندارند، ولی همه می‌خواهند از خاک افغانستان علیه منافع‌شان استفاده صورت نگیرد.
خواست امریکا چون سایر کشورها از طالبان این است که از افغانستان منافعش تهدید نشود که تا این‌دم نشده است. لذا مقام‌های دولت جو بایدن، عامدانه و آگاهانه روی این نقطه حساس انگشت می‌گذارند؛ چون دیگر دستاویزی ندارند که به آن تمسک جویند. برای همین است که جو بایدن، کشتن رهبر القاعده را محصول همکاری استخباراتی طالبان اعلام کرد و از قاطعیت این گروه در امر مبارزه با تروریسم سخن گفت. پهلوهای پنهان قتل رهبر القاعده هنوز ناروشن است. این امر به جای آن‌که پاشنه آشیل طالبان شود، دولت جو بایدن آن را به دستاورد برای این گروه تبدیل کرد. طالبان در نظر دولت جو بایدن، از آن رو شایسته حمایت‌اند که ۱۱ سپتامبر دیگری را تا هنوز رقم نزده‌اند. همچنان، کاهش یافتن رقم حمله‌های انتحاری و جنگ سنگر‌به‌سنگر جبهه مقاومت ملی علیه طالبان، دستاویزی برای مقام‌های دولت جو بایدن شده تا وضعیت جاری در افغانستان را آرام بخوانند. برای نمونه، زلمی خلیل‌زاد به مناسبت دو‌ساله‌گی سلطه طالبان، در گفت‌وگو با رسانه‌ها، مدعی شد که از خوبی‌های امارت طالب این است که افغان‌ها نسبت به گذشته کم‌تر کشته می‌شوند.
حالا، تام وست به نماینده‌گی از دولت جو بایدن، با کم‌رنگ خواندن فعالیت داعش در افغانستان می‌خواهد نشان دهد که خروج امریکا از افغانستان، این کشور را نه‌تنها تبدیل به پناه‌گاه تروریسم نکرده، بل مبارزه علیه داعش نسبت به دولت پیشین شدت بیشتر پیدا کرده و موثریت هم داشته است. برای نمونه، موصوف مدعی شده است: «نمی‌خواهد در مورد تاثیر مبارزه طالبان بر فعالیت‌های داعش اغراق کند، اما حملات داعش بر افراد ملکی به اندازه سابق نیست.» به این معنا که طالبان حتا نسبت به دولت پیشین در مبارزه علیه داعش موفق بوده‌اند.
این در حالی است که کشورهای منطقه به‌ویژه روسیه، جمهوری‌های آسیای میانه، ایران، پاکستان و… به‌شدت از وضع جاری در افغانستان شکایت دارند و حضور و فعالیت گروه‌های تروریستی را بیش از گذشته برجسته می‌خوانند. برای نمونه، آناتولی سیدوروف، رییس ستاد مشترک سازمان پیمان امنیت جمعی، در نیمه فبروری سال روان، مدعی شد که رقم جنگ‌جویان داعش در افغانستان به شش هزار و ۵۰۰ تن رسیده و از این میان، چهار هزار تن در نقاط مشترک مرزی میان تاجیکستان و افغانستان مستقر شده‌اند. همین‌طور، حسین امیر‌عبداللهیان، وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران، چندی قبل مدعی شد که جنگ‌جویان و فرماندهان کارکشته داعش از سوریه و عراق به افغانستان منتقل شده‌اند.
دولت جو بایدن، پروای نگرانی کشورهای منطقه از ناحیه گسترش تروریسم در افغانستان را ندارد؛ چون بیش از آن‌که به زیان امریکا باشد، به زیان منطقه است. برای نمونه، زلمی خلیل‌زاد که روز سه‌شنبه، ۱۹ سپتامبر، در دانشگاه نظامی ایالات متحده سخنرانی می‌کرد، اظهار داشت که معضل تروریسم برای امریکا اهمیت دارد، ولی در مرکز توجه آن قرار ندارد؛ چون به باور او، در شرایط حاضر، ضرورت مهار چین و سایر قدرت‌های بزرگ بیشتر از مهار تروریسم محسوس است. همچنان مدعی شد که امریکا تکنولوژی پیش‌رفته در اختیار دارد و تروریسم را می‌تواند از راه دور مهار کند. به این حساب، تبدیل شدن افغانستان به پناه‌گاه تروریسم، ممکن است دولت جو بایدن را به هدف بزرگش که مهار قدرت‌های بزرگی چون چین و روسیه است، کمک کند. لذا، خیال دولت جو بایدن از ناحیه افغانستان تحت سلطه طالبان برای فعلاً آسوده است.
