خانواده‌ای که «مهر» تقسیم می‌کند
محمدحسین نیک‌خواه
زیر سقف خانه‌ای در هرات، خانواده‌ای گرد آمدند که زنده‌گی‌شان با خانواده‌های معمولی متفاوت است. در این خانه ۴۰ نفر زنده‌گی می‌کنند، ۳۵ پسر، سه دختر و پدر و مادرشان.
داستان زنده‌گی پسرهای خانواده اما غم‌انگیز و تلخ است. اعضای قدیمی این خانواده، عبدالقدیر صالحی، همسرش نجیبه صالحی و سه دختر شان هستند. عبدالقدیر و نجیبه، تا همین چند سال پیش، هیچ فرزند پسری نداشتند، اما آن‌ها محبت پدرانه و مادرانه‌شان را با حدود ۳۵ پسری تقسیم کرده‌اند که حالا زیر یک سقف به سر می‌برند. زن و شوهری که بی‌هیچ پروژه داخلی و خارجی، مسوولیت خطیر و دشوار بزرگ کردن ۳۵ پسر را بر عهده گرفته‌اند تا شاید آینده این فرزندان، زیر سقف خانه مهر، از سیاهی و تاریکی به روشنایی و امید مبدل شود. خانه مهر یکی از معدود نهادهایی است که بی‌هیچ و بودجه دولتی و غیر دولتی ولی با کرم و محبت حامیانش به پیش می‌رود.
این خانه، روزی با حضور و ایده‌ی مردی ایجاد شد که نزدیک یک‌سال است در دل خاک آرمیده است.
محمد شفیق بهروزیان که به داشتن روحیه عاطفی شهرت داشت، یکی از موسسان خانه مهر بود.
زندگی این پسرها تا چندی پیش، به دست‌فروشی، رنگ‌کردن کفش، کار شاق و جمع کردن زباله و ضایعات در خیابان‌ها خلاصه می‌شد، اما با آمدن به خانه‌ی مهر وضع‌شان دگرگون شده است.
عبدالقدیر صالحی، پدر خانواده، پنج سال پیش به فکر افتاد تا برای کودکان خیابانی کاری کند. او خانه‌ی مهر را تاسیس کرد تا درآن، جای خالی حمایت و محبت خانواده را برای کودکان پر کند.
پسران خانه‌ی مهر به‌جای سرگردانی در خیابان‌ها در صنف‌های درسی نشستند و با یاد گرفتن حرفه‌های مختلف در کنار درس مشغول کار شدند. خانه‌ی مهر در کنار کمک به کودکان برای ادامه تحصیل به خانواده‌ی آنان هم زمینه اشتغال و خودکفایی مالی را فراهم می‌کند.
مدتی می‌شود خانه با مشکلات مالی دست به گریبان شده و اعضای خانواده تلاش دارند دروازه‌ی آن را باز نگه دارند. در نبود چهار کارمند خدماتی همسر و دو دختر آقای صالحی وارد میدان شده تا جای خالی کارمندان را پر کنند.
براساس آمارهای موجود در هرات ۹ هزار کودک خیابانی وجود دارد که شمار اندکی از آن‌ها زیر پوشش نهادهای خیریه هستند.
دست‌های یخ‌زده و کار شاق
چندین جفت کفش پشت دروازه‌ی طبقه‌ای که پسران در آن بودند کنار هم قطار شده بود. در یکی از اتاق‌ها با پدر خانواده صحبت کردم و به اتاق دیگر که صنف درسی بچه‌ها بود رفتم. وارد صنف که شدم پسرها از جای بلند شدند و یک‌صدا سلام کردند.
در عصر روز پنج‌شنبه بعد از رخصتی مکتب بچه‌های قدونیم قد به خانه آمده و منظم سر جای خود نشسته بودند و صمیمیت در اتاق کوچک‌شان حاکم بود.
خواستم با چندنفرشان صحبت کنم ابتدا نصیراحمد، کتاب داستان زنده‌گی‌اش را برایم ورق زد. او پیش از عضویت در خانه‌ی مهر ساعت چهار صبح از خواب بیدار می‌شد و با چند کودک دیگر برای جا به جا کردن میوه به میدان ترکاری‌فروشی می‌رفت.
از روزهای دشواری گفت که در هوای سرد زمستان بدون کفش و لباس گرم با دست و پای یخ‌زده جعبه‌های میوه را انتقال می‌داد، از محیط نامناسب میدان‌بار برای کودکی ۱۰ – ۱۲ ساله و مزاحمت و آزارواذیت‌های دیگران، اما برای آوردن نان به خانواده‌ی ۱۰ نفره‌اش این کار هر روز او بود.
سید حامد، دیگر عضو خانه در خیابان‌ها زباله و ضایعات جمع می‌کرد و حاصل یک روز کارش بیش‌تر از ۳۰ افغانی نمی‌شد. او حالا در خانه‌ی مهر برای خود آینده‌ای را ترسیم کرده که روزی بتواند برای خود کسی شود و به‌خاطر نجات کودکان کار تلاش کند.
پسران خانه‌ی مهر می‌گویند حضور در این خانه زنده‌گی‌شان را تغییر داده و حالا به جای ترس از آینده تاریک و مبهم به روزهای خوش پیش رو فکر می‌کنند.
خانه‌ی مهر چگونه بنا شد؟
ایده ایجاد خانه‌ی مهر پنج سال پیش وقتی به فکر عبدالقدیر صالحی، رسید که او در ریاست معارف هرات با بنیادی که از کودکان خیابانی پشتی‌بانی می‌کند همکار بود. هدف اصلی این بود که بدون گرفتن پروژه از نهادهای کمک‌رسان خارجی با کمک‌های مردمی برای کودکان کار زمینه‌ی ادامه تحصیل فراهم شود.
آقای صالحی وابسته‌گی مالی برخی نهادهای مدنی به مؤسسه‌های خارجی و فعالیت پروژه‌ای آن‌ها را روی‌کردی نامناسب می‌داند. به باور او نهادهای مردمی با پول خارجی نه، بلکه با حمایت‌های مردمی باید فعالیت کنند.
این نهاد کمک‌های مردمی را ماهانه از ۲۰ تا ۲۰۰ افغانی گردآوری می‌کند. روش گردآوری کمک به گونه‌ای است که برای هر نفر ۱۵ فورم داده می‌شود تا او ۱۵ نفر از دوستانش را برای کمک مالی تشویق کند.
از دید بنیان‌گذار خانه‌ی مهر، سخت‌ترین بخش فعالیت او جمع‌آوری پول برای کودکان است و حتا چندی پیش به دلیل مشکلات مالی دروازه‌ی خانه یک‌ماه بسته شد، ولی با همت خیرخواهان دوباره فعالیتش آغاز شد.
صالحی از طریق شبکه‌های اجتماعی افراد بی‌بضاعت و مریضانی که نیاز به کمک فوری داشته باشند را حمایت می‌کند و تا کنون از این طریق جان چندین نفر را نجات داده است.
مادری با ۳۵ پسر و سه دختر
داستان از آن‌جا شروع شد که نصیراحمد، در میدان بار کیسه‌های میوه را با دستان کوچک و کم‌توانش نزدیک موتر آورد. زنی که داخل موتر نشسته بود با دیدن وضعیت بد او زیر تأثیر رفت و از نصیر خواست عضو خانه‌ی مهر شود.
نجیبه صالحی، همسر بنیان‌گذار خانه مهر، آموزگار است و پس از آشنایی با نصیراحمد در اوضاعی که وضعیت مالی خانه‌ی مهر رو به راه نبود مدیریت آن را بر عهده گرفت. وقتی با او در مورد نصیراحمد و دیداری که باعث همکاری او با خانه‌ی مهر شد صحبت کردم با جاری شدن اشک در چشمانش گفت‌وگوی‌مان برای چند دقیقه متوقف شد.
رابطه خانم صالحی با پسرهای خانه‌ی مهر چنان صمیمانه است که بچه‌ها به او مادر می‌گویند و او محبت مادرانه خود را میان پسران خانه‌ی مهر و دخترانش تقسیم کرده است.
مدتی بعد حسنا و مهسا، دختران او هم برای ادامه فعالیت خانه‌ی مهر با مادر همکاری کردند. اعضای خانه از ساختمانی مستقل به طبقه‌ی بالا خانه‌ی خانم صالحی آمدند تا او وقتی بیش‌تری برای رسیده‌گی به آنان داشته باشد.
حسنا صالحی، دختر بزرگ خانواده دانش‌آموز صنف یازدهم مکتب است و برای بچه‌ها در کنار کمک به درس‌های مکتب زبان انگلیسی تدریس می‌کند. با رفتن پنج کارمند خدماتی خانه‌ی مهر این نهاد را اکنون خانواده‌ی صالحی مدیریت می‌کند.
همین اکنون ۳۵ کودک زیر پوشش خانه‌ی مهر هستند و تلاش می‌شود با حمایت خیران شمار آن‌ها زیادتر شود. اعضای خانواده‌ی صالحی می‌گویند رقم زدن آینده‌ای بهتر و سهیم شدن در شادی کودکان کار لذتی دارد که وصف آن با زبان ممکن نیست و آنان تلاش دارند فرهنگ نیکوکاری را در جامعه تقویت کنند.
