مهاجران افغانستان در پاکستان: وحشت و ناامیدی سرنوشت ماست
مهاجران افغانستان در پاکستان با ناامیدی و زندانی شدن دست‌وپنجه نرم می‌کنند. هزاران شهروندی که افغانستان را پس از سقوط به‌دست طالبان ترک کرده‌اند، اکنون علاوه بر تحمل مشکلات اقتصادی و بی‌سرنوشتی، با بازداشت و آزارواذیت پولیس این کشور نیز روبه‌رو هستند. پولیس پاکستان در جریان هفته گذشته‌ها ده‌ها تن را در شهرهای راولپندی و اسلام‌آباد زندانی کرده‌اند. مهاجران افغانستان در این کشور می‌گویند که بررسی و تحقیق حق قانونی پولیس است، اما شیوه بازجویی و بررسی آنان را وحشت‌زده کرده است. همچنان زنان وکودکان از بازداشت و عمل‌کرد پولیس پاکستان شوکه شده‌اند. سفارت طالبان در اسلام‌آباد اعلام کرده که ۲۵۰ تن از شهروندان افغانستان توسط پولیس پاکستان بازداشت شده‌اند. آمارهای منابع اما نشان می‌دهد که از هر ساختمان رهایشی در نواحی مختلف این دو شهر، ده‌ها تن بازداشت شده‌اند. این در حالی است که پولیس اسلام‌آباد آماری دقیق از بازداشتشدهگان ارایه نکرده است.
پولیس پاکستان پس از اعتراض‌های سراسری ضد دولتی در این کشور، روند بررسی مدارک قانونی مهاجران افغانستان را آغاز کرده است. براساس اعلان سال گذشته این کشور، کسانی که اسناد قانونی اقامت نداشته باشند، زندانی و اخراج می‌شوند. این در حالی است که بیشتر مهاجران افغانستان به دلایل مشکلات اقتصادی و کاغذپرانی اداره‌های دولتی آن کشور، نتوانسته‌اند که ویزای اقامت‌شان را تمدید کنند و اکنون با خطر زندانی شدن و اخراج اجباری روبه‌رو هستند. ده‌ها شهروند مهاجر افغانستان در تماس با روزنامه ۸صبح از شیوه‌بازجویی و بررسی مدارک قانونی‌شان توسط پولیس پاکستان شکایت دارند. آنان ادعا می‌کنند که پولیس پاکستان خلاف ارزش‌های حقوق بشری و ویژه‌گی‌های تنفید قانون، با آن‌ها مانند اعضای گروه‌های تروریستی رفتار کرده‌اند. شاهدان عنیی ادعا می‌کنند که زمان بررسی مدارک، پولیس ساختمان‌ها را محاصر کرده و بعد روند بازجویی را آغاز کرده است. براساس ادعای آنان، زنان، کودکان و مردان بازداشت و به شکل نامناسبی برده شده‌اند که از سرنوشت ده‌ها تن آنان جزییاتی در دست نیست. این در حال است که سه‌روز قبل نیروهای امنیتی پاکستان حدود ۵۰۰ شهروند مهاجر را که از دوسال به این سو در منطقه «F-6» اسلام‌آباد در خیمه زنده‌گی می‌کردند، از آن‌جا اخراج کرده‌اند. براساس گزارش تلویزیون جیونیوز پاکستان، پولیس به این افراد گفته است که اجازه ندارند در اسلام‌آباد باشند.
فیضله شیرزی یکی از مهاجران افغانستان در اسلام‌آباد پاکستان است و در ساحه «F-17» اسلام‌آباد زنده‌گی می‌کند. او که خبرنگار رادیو تلویزیون شهروند در شهر سمنگان بود، گفت: «ساعت۶:۳۰ شام پولیس آمده بود. وظیفه بودم. آمدم که پولیس خانه‌ها را می‌پالد. دیدم که داخل اتاق خودم شدند. دختر و بچه‌ام همان‌جا بود. یک بچه‌ام در فوتبال بود. وقتی رفتم، خانه را تلاشی کرده بودند. از دختر و بچه‌ام پرسیده بودند که برادرکلان‌تان کجاست؟ در همین وقت داخل اتاق شدم/ برای‌شان گفتم، بچه‌ام نیست. آن‌ها گفتند ویزای شما تاریخش ختم شده است. من گفتم که طفل‌هایم را رها کنید، من می‌روم. برایم گفتند که ویزه همه‌تان ختم شده، همه‌تان را می‌بریم. رفتیم، در موتر بالا شدیم، تا ساعت ۱۰:۳۰ در داخل شهرک منتظر بودیم. وقتی به حوزه ترنول رفتیم، بعد از ۳۵ دقیقه از ما اظهارات گرفتند که در افغانستان چه وظیفه داشتید، در این‌جا چه وظیفه دارید، در کدام ولایت و منطقه زنده‌گی می‌کردید. دستکول‌ها و موبایل‌های ما را جمع‌آوری کردند. ساعت ۲:۰۰ بجه شب، پاسپورت‌ها و موبایل‌های ما را دادند و زنان را رها کردند.»
خانم شیرزی افزود که پولیس از او درخواست ۱۰ هزار کلدار کرد، اما در ادامه پسر او را به سارنوالی معرفی و به زندان مری منتقل کرد. او با گریه افزود: «شب افغان‌های خودما زنگ زدند که ما وکیل گرفتیم. فردا وکالت‌نامه را گرفته می‌رویم، رهای‌شان می‌کند. امروز که آمدم، برایم گفتند که شما چرا تاپه زندان را نیاوردید. وکیل برایم گفت که بچه‌ات پاسپورت دارد، تذکره دارد، اما اسناد و مدارک دیگر ندارد. بچه‌ات حد اقل ده سال حبس بالایش می‌آید، اگر ده سال نیاید، یک سال خو حتمی قید می‌برآید.»
یکی از زنانی که با دوکودکش در خانه تنها مانده بود، از رفتار پولیس پاکستان وحشت زده شده است. او در صحبت با روزنامه ۸صبح گفت: «سه نفرشان با بسیار وحشت داخل خانه شدند. نفر چهارم وارد شد، ویزه و پاسپورت را بررسی کرد. کودکانم از شدت رفتار خشن آن‌ها ضعف کردند. وقتی پولیس دست پدرش را گرفت وکش کرده از خانه بیرون کرد، جیغ و داد طفل‌هایم شروع شد.کودک ده‌ساله‌ام چیغ کشیده از دنبال پدرش رفت. پدرش را بردند. این کودک هرچه چیغ و داد کشید، کسی فریادش را نشیند. با ویزه آمده‌ایم. بعد از ختم ویزه، دوباره درخواست ویزه کرده بودیم. ترکنیگ نمبر داریم.»
امید صدیقی، شهروند دیگری است که از ترس کودکانش از پولیس حکایت می‌کند. او می‌گوید: «بچه‌ها رنگ‌های‌شان پریده بود. داخل خانه بودم.کودکانم زیاد ترسیده بودند. بچه‌گک خوردم نو سرگپ آمده است. دویده آمد، گفت که په‌په [پدر] پولیس می‌گیرد، برویم پت شویم. اسنادهای خودرا تهیه کردم، باز هم آن حالت وحشتناک بود. با وجود این‌که قانونی آمده‌ایم، پول گزاف مصرف کردم، بارها ویزای خود را تمدید کردم، بازهم پولیس پاکستان را بببینم که به هر بهانه مرا ایستاد می‌کند. اگر ویزه داشتم، می‌گوید کجاست راجستریشن، کجاست قرارداد خط خانه‌ات. بهانه برایش کم نیست. یک آدم نمی‌تواند یک دوسیه را همرایش بگرداند. برگه شارپ داریمUNHCR وعده می‌کند که وقتی با پولیس به مشکل برخوردید، زنگ بزنید. همه‌اش دروغ است. پولیس آن برگه را هیچ اهمیتی نمی‌دهد. اکثریت کسانی را که برده، برگه شارپ دارند. هیچ تاثیرگذاری نداشته است. یک تعداد کسانی را پولیس برده که ویزای‌شان از کشورهای سومی آمده و منتظر پرواز هستند. کشورها هیچ توجه یدر قبال آنان نکرده‌اند.»
محمد بهنود از دیگر مهاجرانی است که از عدم رسیده‌گی مشکلات مهاجران توسط دفتر پناهنده‌گان سازمان ملل متحد شکایت می‌کند. او می‌گوید: «وقتی به UNHCR تماس می‌گیریم، می‌گوید که شماره وکیل ما را تماس بگیرید. به شماره وکیل‌شان هزار بار هم زنگ می‌زنیم، پاسخ نمی‌دهد. وقتی پولیس گرفت، آن‌ها هم جواب نمی‌دهند. در کنار ده‌ها مشکل دیگر، این گرفتارها ما را نگران ساخته است. نه راه برگشت داریم و نه هم پرونده‌های ما از سوی کشورها بررسی می‌شود. در میدان خدا و راستی مانده‌ایم.»
همچنان عبدالوهاب فیضی، یک تن از گوینده‌گان پیشین تلویزیون محلی غزنویان از جمله کسانی است که توسط پولیس پاکستان بازداشت شده است. پسر آقای فیضی، در صحبت با روزنامه ۸صبح گفت: «در ساحهF17 مرکز زنده‌گی می‌کنیم. ۲۰ روز قبل ویزه ما خلاص شده بود. در همان روز خواستی ویزه داده بودیم. نمبر نشان دادیم. پولیس گفت که در موتر ماشین داریم و چک می‌کنیم. در موتر شاند و بردند. حال خبر شدیم که در زندان ادی الا در راولپندی برده‌اند.»
گفتنی است که پس از سقوط افغانستان به‌دست طالبان، میلیون‌ها شهروند کشور را به مقصد کشورهای مختلف ترک کرده‌اند و اکنون بیش از سه میلیون آنان در پاکستان به‌سر می‌برند. این مهاجران براساس «طرح‌های اسکان مجدد» ماه‌ها می‌شود که در انتظار شنیدن خبر انتقال خود به کشورهای غربی هستند. با این حال، روند بررسی مدارک و انتقال آنان زمان‌بر است و از سوی پولیس پاکستان به‌شدت مورد آزارواذیت قرار می‌گیرند. پاکستان از چهار دهه به این‌سو که میزبان صدها هزار پناهجوی افغانستان بود، اما بدرفتاری پولیس این کشور با پناهجویان از سوی نهادهای حقوق بشری مورد انتقاد قرار داشته است.
در حال حاضر بیش از سه میلیون مهاجر افغانستانی در پاکستان زنده‌گی می‌کنند. طبق اسناد مهاجرتی پاکستان سه نوع پناهجوی افغانستان در این کشور حضور دارند. دسته نخست دارنده‌گان کارت اقامت (POR)، دسته دوم دارای کارت شناسایی محلی (ACC) و گروه سوم هم مهاجران غیررسمی‌اند که این کشور را محل عبور برای کشورهای مقصد انتخاب کرده‌اند. این مهاجران شامل صنف‌های مختلف اجتماعی می‌شوند. خبرنگاران، خلبانان قوای مسلح پیشین، دادستان‌ها و قاضیان، فعالان حقوق زن و حقوق بشر، نیروهای امنیتی پیشین و همکاران محلی کشورهای غربی از جمله کسانی هستند که هم اکنون در پاکستان منتظر بررسی پرونده‌های نسبتی‌شان هستند.
این در حالی است که وزارت داخله پاکستان پیش از سال جدید میلادی با نشر خبرنامه‌ای از شهروندان کشورهای دیگر، به‌ویژه مهاجران افغانستان ساکن این کشور که ویزه ندارند، خواسته بود که تا ۳۱ دسامبر ۲۰۲۲ میلادی پاکستان را ترک کنند. بر‌بنیاد آن خبرنامه، افرادی که بیش از یک سال اقامت غیرقانونی در پاکستان داشته باشند، در فهرست سیاه این کشور قرار خواهند گرفت و همچنان حضور بیشتر این افراد به‌گونه غیرقانونی در این کشور تا سه سال زندان را در پی خواهد داشت. هنوز روشن نیست که پولیس این کشور با بازداشتشدهگان روزهای اخیر چگونه برخورد خواهد کرد.
