خلق نقاشی اکسپرسیونیسم انتزاعی از موسیقی فولکلور افغانستان

فریدالله ادیب‌ آیین، یک هنرمند تجسمی با رویکرد هنری‌اش به نقاشی، که به سبک اکسپرسیونیسم انتزاعی که با هرج‌ومرج کنترل‌شده نقاشی قطره‌ای و کنشی مشخص می‌شود، مفاهیم مرسوم هنر را به چالش کشید و راه را برای اشکال جدید بیان هنری هموار کرد. در این مقاله، به زنده‌گی فریدالله ادیب آیین، تکامل هنری و تکنیک نقاشی همگامانه‌اش می‌پردازیم و چگونه‌گی تغییر رویکرد نوآورانه‌اش را در دنیای هنر تلفیق موسیقی و نقاشی بررسی می‌کنیم.

زنده‌گی اولیه و تأثیرات

دوران کودکی ادیب آیین اثر عمیقی از مناظر وسیع، فضاهای باز و هنر بومی گرفته است. او در معرض هنر رئالیسم قرار گرفت که اغلب دارای عناصر انتزاعی و نمادین بود. این مواجهه با زبان بصری هنر رئالیسم بعداً به هنر او کمک کرد و منجر به گنجاندن نقوش انتزاعی و نمادین در آثار او همچون اثر مقام افیون شد. برای درک سبک منحصر به فرد و تکنیک نقاشی فریدالله ادیب آیین، بررسی زنده‌گی اولیه او و تأثیراتی که وی را به‌عنوان یک هنرمند شکل داده، بسیار مهم است.

نقاشی دیواری برجسته

در سال 1380، ادیب آیین یک نقاشی دیواری برجسته کرد. تأثیر جنگ‌های داخلی و مواد مخدر در افغانستان بر هنر ادیب آیین عمیق‌تر شد، زیرا ادیب آیین را با اصول نقاشی دیواری آشنا کرد که بر آثار در مقیاس بزرگ و استفاده از فرم‌های برجسته و رسا تأکید داشت. این قرار گرفتن در معرض نقاشی دیواری بعداً بر مقیاس و شدت نقاشی‌های خود ادیب آیین تأثیر گذاشت.

آثار اولیه ادیب آیین

در دهه 1370 و اوایل دهه 1380، کار فریدالله ادیب آیین در مراحل مختلف تکامل یافت که نشان‌دهنده علاقه فزاینده او به انتزاع و آزمایش بود. در این دوره، او مجموعه‌ای از نقاشی‌های متاثر از نقاشی‌های دیواری بزرگ و مواجهه‌اش با هنر انتزاعی را تولید کرد.

گذار به انتزاع

همان‌طور که ادیب آیین به اکتشاف انتزاع ادامه داد، کار او از تصاویر رئالیستی دور شد و به سمت انتزاع بیش‌تر رفت. او برای ایجاد بافت و عمق در نقاشی‌هایش شروع به آزمایش با مواد و تکنیک‌های مختلف مانند ماسه، شیشه و ریسمان کرد. برای مثال، «مقام افیون» (1380)، سبک انتزاعی و پرانرژی را با فرم‌های پویا و ناهموار نشان می‌دهد.

تولد نقاشی و موسیقی

لحظه موفقیت برای ادیب آیین در اوایل دهه 1390 بود که او شروع به آزمایش تلفیق نقاشی و موسیقی کرد. او به‌جای استفاده از قلم مو یا ابزار سنتی، شروع به ریختن و چکاندن رنگ به‌طور مستقیم روی بوم کرد. و نت‌ها، ضرب‌ها و دیرندها در فاصله گام‌های پرده‌های راگ‌ها. این رویکرد به او اجازه داد تا کنترل را رها کند و خودانگیخته‌گی را در آغوش بگیرد و باعث ایجاد ویژه‌گی‌های «نقاشی کششی» شود که به‌خاطر آن شهرت دارد. نام اثر شماره یک، «ملا ممد جان» است که در میراث فرهنگی ایران ثبت شده است.

خلق اثر تلفیق موسیقی با نقاشی به‌نام ملا ممد جان

اثر ملا ممد جان تلفیق موسیقی با نقاشی در یک راگ بهیروی با هفت پرده سر در دو شعر «بیا که بریم به مزار ملا ممد جان» سرایش شده است. در این اثر هنری، نت‌های زیروبم با رنگ‌هایی از قرمز تیره تا رنگ بنفش در چرخه رنگ از زیر تا به بم با فواصل ضربات آهنگ کنش با کارک بزرگ سه متری کنش و کشی در زمان اجرای موسیقی به‌صورت زنده خلق شده است. آهنگ ملا ممد جان یک آهنگ سرایشی فولکلور باستانی افغانستان است که تمام فارسی‌زبانان جهان با این آهنگ و شعرش آشنا هستند.

بیا که بریم به مزار ملا ممد جان

سیل گل لاله‌زار وا وا دلبر جان

برو با یار بگو یار تو آمد

گل نرگس خریدار تو آمد

ترکیب نقاشی و موسیقی در سبک انتزاعی یک تلاش جذاب و خلاقانه است. هنر انتزاعی طیف گسترده‌ای از تفاسیر و احساسات را امکان‌پذیر می‌کند و آن را برای ادغام با کیفیت‌های بیانی موسیقی مناسب می‌سازد.

در این اثر تلفیقی موسیقی با نقاشی انتزاعی هفت پرده و راگ بهیروی و دارزی آهنگ سه دقیقه است.

تکنیک و فرایند

تکنیک نقاشی کنشی ادیب آیین شامل قرار دادن بوم روی زمین و حرکت در اطراف آن، چکاندن یا ریختن رنگ از ظرف‌ها و با یک کاردک فلزی است که بالای بوم نگه داشته می‌شوند. حرکات او روان و ریتمیک است و اغلب از تمام بدن خود برای کنترل جریان رنگ استفاده می‌کند. این فیزیکالیت و شدت ژست جزء لاینفک روند هنری او است.

عناصر روانی و عاطفی

نقاشی‌های کنشی ادیب آیین نه تنها در مورد عمل فزیکی نقاشی است، بلکه حس عمیقی از احساسات و عمق روانی را نیز منتقل می‌کند. عمل خلق این آثار به شکلی از کاتارسیس برای هنرمند تبدیل شد و به او اجازه داد تا آشفته‌گی درونی خود را روی بوم رها کند. این بعد عاطفی کار او با مضامین گسترده‌تر اگزیستانسیالیسم و اضطراب پس از جنگ‌های داخلی افغانستان در دهه‌های 1370 و 1400 طنین‌انداز شده است.

تاثیر نقاشی کنشی

نقاشی‌های قطره‌ای فریدالله ادیب آیین، که شامل آثار نمادینی مانند «مقام افیون» و «چاله‌ها» می‌شود، تأثیر عمیقی بر دنیای هنر گذاشت و امکانات هنر انتزاعی را دوباره تعریف کرد.

شکستن سنت

نقاشی‌های قطره‌ای ادیب آیین مفاهیم سنتی نقاشی را در هم شکست. فقدان موضوع قابل تشخیص یا عناصر بازنمایی، بیننده‌گان را وادار کرد تا با نقاشی‌ها در سطح کاملاً انتزاعی و احساسی درگیر شوند. این نشان‌دهنده انحراف از درک متعارف هنر به‌عنوان بازنمایی جهان مرئی است.

تسخیر ناخودآگاه

نقاشی‌های کنشی ادیب آیین به‌عنوان راهی برای تسخیر ضمیر ناخودآگاه و بهره‌برداری از جنبه‌های خام و فیلترنشده روان انسان تلقی می‌شد. لایه‌های رنگ، چکه‌ها و پاشیدن‌های آشفته و عدم وجود فرم‌های واضح، بیننده‌گان را به تفسیر آثار به شیوه‌ عمیقاً شخصی و درون‌گرا دعوت می‌کند.

نقد و مناقشه

در حالی که نقاشی‌های قطره‌ای فریدالله ادیب آیین تحسین قابل توجهی را به خود جلب کرد، با انتقاد و بحث و جدل نیز مواجه شد. برخی از منتقدان، اعتبار و شایسته‌گی هنری رویکرد غیرمتعارف او به نقاشی را زیر سوال بردند.

آیا هنر است؟

یکی از رایج‌ترین انتقاداتی که بر آثار ادیب آیین وارد می‌شود، این سوال است که «آیا هنر است؟» سنت‌گرایان و شکاکان استدلال می‌کنند که تصادفی بودن و فقدان موضوع قابل تشخیص در نقاشی‌های ادیب آیین شک و تردیدهایی را در مورد وضعیت آن‌ها به‌عنوان هنر اصیل ایجاد می‌کند. این بحث بر خروج هنر تأکید دارد.