آشفته‌بازار دندان‌پزشکی در هرات
محمدحسین نیک‌خواه
طی چند سال اخیر کلینیک‌های دندان در هرات افزایش چشمگیری داشته است. در بسیاری از خیابان‌ها لوحه‌های «دندان‌پزشکی» و «کلینیک دندان» به چشم می‌خورد. در کنار دانشگاه دولتی هرات، دو دانشگاه خصوصی در رشته‌ی دندان‌پزشکی دانشجو تربیه می‌کنند.
مشکل اصلی این‌جا است که برخی دانش‌آموخته‌گان رشته‌ی «پروتیز» یا ساخت دندان با فراگیری دوره‌ای دو ساله، به عنوان دندان‌پزشک فعالیت می‌کنند.
دندان‌پزشکان فعالیت این افراد را خطرناک دانسته و آن را بازی با جان بیماران می‌دانند. اتحادیه‌ی داکتران دندان هرات هم تأکید دارد که بر اساس قانون افرادی که دوره‌ی دوساله‌ی پروتیز دندان را خوانده‌اند، به هیچ عنوان نمی‌توانند زیر نام داکتر دندان فعالیت کنند.
رییس دانشکده‌ی دندان‌پزشکی دانشگاه هرات می‌گوید که پیش از این نظارت درستی بر فعالیت کلینیک‌های دندان وجود نداشته و برخی افراد از همین مسأله سوء‌استفاده کرده و به نام داکتر دندان فعالیت می‌کنند.
پزشکان دندان ادعا دارند که برخی انستیتوت‌های خصوصی علوم صحی به دانشجویان می‌گویند که پس از فراگیری رشته‌ی پروتیز دندان، می‌توانند کلینیک دندان باز کنند و آن‌ها داکتر می‌شوند.
از سوی دیگر مقام‌ها در ریاست صحت عامه هرات تأکید می‌کنند که آنان با افراد قانون‌شکن برخورد جدی می‌کنند و در پی شکایت‌های رسیده به این نهاد کلینیک‌های متخلف به دادستانی معرفی شده‌اند.
دندان‌پزشکان جعلی
در یکی از کلینیک‌های دندان در هرات بیماری مراجعه می‌کند که دندانش توسط فردی که خود را دندان‌پزشک معرفی کرده، آسیب دیده است. بیمار از شدت درد سخن گفته نمی‌تواند، اما دوستش می‌گوید که از ولسوالی «پشتون‌زرغون» برای درمان دندان وارد شهر هرات شده است.
داکتر ویس پیغام، دانش‌آموخته‌ی طب دندان در کشور هند، می‌گوید که بسیاری بدون داشتن مدرک پزشکی معتبر با فراگرفتن دوره‌های دوساله‌ی ساخت دندان به نام پزشک فعالیت می‌کنند و حتا برای خود کلینیک دندان هم باز کرده‌اند.
صفی‌الله اکبری، دانشجوی سمستر سوم رشته‌ی پروتیز دندان در یکی از دانشگاه‌های خصوصی هرات نیز تأیید می‌کند که دانش‌آموخته‌گان پروتیز دندان پس از فراغت داکتر خطاب می‌شوند و آن‌ها تمام خدماتی را که داکتران دندان انجام می‌دهند، به بیماران عرضه می‌کنند.
داکتر عبدالقیوم قائم، رییس اتحادیه‌ی دندان‌پزشکان هرات، به روزنامه‌ی ۸صبح می‌گوید که در هرات بیش از ۳۰۰ داکتر دندان با سند قانونی دندان‌پزشکی فعالیت دارند، اما شمار قابل توجهی از دانش‌آموخته‌گان پروتیز دندان هم زیر نام داکتر به گونه‌ی غیر‌قانونی فعالیت دارند.
آقای قائم اضافه می‌کند که برخی انستیتوت‌های خصوصی دانشجویان را فریب می‌دهند که پس از فراگیری دوره‌ی دوساله‌ی ساخت دندان می‌توانند به عنوان دندان‌پزشک فعالیت کنند و همین مسأله سبب شده که شمار زیادی از جوانان برای فراگیری رشته‌ی ساخت دندان در مراکز آموزشی خصوصی ثبت نام کنند.
نظارت ضعیف حکومت
تا همین چند سال پیش در هرات رشته‌ی «استوماتولوژی» یا دندان‌پزشکی وجود نداشت و کسانی که می‌خواستند دندان‌پزشک شوند، باید راهی کابل یا خارج از کشور می‌شدند.
در چنین اوضاعی بازار دندان‌سازها گرم بود و آن‌ها بدون دانش تخصصی در مورد طب دندان، بیماران را درمان می‌کردند.
داکتر نادر سینا، رییس دانشکده‌ی دندان‌پزشکی دانشگاه هرات، می‌گوید که فعالیت افراد غیر‌مسلکی به عنوان داکتر دندان، بازی با جان بیماران است و امکان دارد در جریان درمان دندان بیماری‌های گوناگون از جمله ایدز و هپاتیت با ابزار دندان‌پزشکی از بیماری به بیمار دیگر منتقل شود.
رییس دانشکده‌ی دندان‌پزشکی دانشگاه هرات اضافه می‌کند که دانشجویان این رشته پس از هفت سال درس و یک سال کار عملی، جواز فعالیت دندان‌پزشکی دریافت می‌کنند، اما نبود نظارت درست از سوی نهادهای مسوول سبب شده که افراد سودجو با مدرک دوساله‌ی ساخت دندان به نام داکتر فعالیت کنند.
معرفی متخلفان به دادستانی
براساس آمار ریاست صحت‌عامه‌ی هرات ۹ مرکز آموزش عالی در بخش علوم صحی فعالیت دارند که برخی از آن‌ها رشته‌ی پروتیز دندان را به دانشجویان تدریس می‌کنند.
جلیل‌احمد فرهنگ، معاون انستیتوت علوم صحی میلاد نور، مسأله تشویق دانشجویان ساخت دندان توسط مراکز آموزشی برای داکتر شدن را رد می‌کند. به گفته‌ی او، آن‌ها در ابتدا به دانشجویان پروتیز دندان گوش‌زد می‌کنند که کارشان با داکتر داندن متفاوت است و نمی‌توانند به عنوان داکتر فعالیت کنند.
داکتر اسدالله اوبه‌وال، مسوول نظارت بر تطبیق قوانین صحی ریاست صحت عامه هرات، در گفت‌وگو با روزنامه‌ی ۸صبح از برخورد جدی ریاست صحت عامه با تخلف‌ها و جرایم پزشکی سخن می‌زند. آقای اوبه‌وال می‌گوید تا کنون با ۵۰ معاینه‌خانه متخلف که در آن‌ها «پروتیزسین‌ها» به عنوان داکتران دندان فعالیت داشته‌اند، برخورد شده و مسوولان شش کلینیک متخلف هم به دلیل تکرار تخلف‌ها به دادستانی معرفی شده‌اند.
به گفته‌ی آقای اوبه‌وال داکتران دندان نباید اجازه دهند که دندان‌سازها زیر نام داکتر فعالیت کنند و ریاست صحت عامه با همکاری اتحادیه داکتران دندان تلاش می‌کند تا جلو فعالیت آن‌ها را بگیرد.
چنان‌که دیده می‌شود، در آشفته‌بازار دندان‌پزشکی، آسیب اصلی توسط داکتران جعلی به بیماران می‌رسد و نهادهای مسوول باید مسأله فعالیت این طیف «داکتران» را جدی بگیرند.
