شماری از باشندهگان ولایتهای پروان و کاپیسا از افزایش نرخ مواد اولیه در ماه رمضان ابراز نگرانی میکنند. آنان میگویند که دکانداران «گرانفروشی و احتکار» میکنند. به گفته این باشندهگان ولایتهای شمال کابل، نبود نظارت دقیق از نرخنامه در بازار از سوی طالبان، سبب شده است تا دکانداران به نرخ دلخواه خود اجناس را به فروش برسانند. آنان میافزایند که در نرخ مواد اولیه از ۱۰۰ تا ۲۰۰ افغانی افزایش به میان آمده است. آنها خواستار نظارت جدی در این زمینه شدهاند. در همین حال، شماری از آگاهان امور اقتصادی دلیل افزایش نرخ مواد اولیه در بازارهای کشور را عرضه کم و تقاضای بیشتر اجناس عنوان میکنند. این در حالی است که برنامه جهانی غذا از افزایش نیاز کمکهای غذایی در افغانستان هشدار داده است. به گفته این سازمان، چالشهای اقتصادی و بحران بشردوستانه در افغانستان، میزان تقاضا به کمکهای غذایی را افزایش داده است.
همزمان با فرارسیدن ماه رمضان، بهای مواد خوراکی در بازارهای کشور بهویژه در ولایتهای شمال کابل افزایش یافته است. شماری از باشندهگان پروان میگویند با آنکه توانایی خریداری مواد غذایی را ندارند، اما بازرگانان و دکانداران خلاف دیگر کشورها، بهای این مواد را افزایش دادهاند.
دادالله، باشنده شهر چاریکار، از سالها به این سو «کراچیوانی» میکند. او که روزی ۱۰۰ تا ۲۰۰ افغانی عاید دارد، میگوید که توانایی خرید مواد اولیه را به دلیل بلند بودن نرخ آن ندارد. این باشنده پروان در صحبت با روزنامه ۸صبح میگوید: «در روزهای اول رمضان و پیش از آن نرخها خوب بود، اما فعلاً در نرخ تمام اجناس تغییرات به میان آمده است. افغانستان به نامش کشور اسلامی است، اما اصل ظلم در این کشور روان است.»
به گفته باشندهگان ولایتهای شمال پایتخت، در مقایسه با پیش از رمضان، در بهای آرد ۱۵۰ افغانی، برنج ۲۰۰ افغانی و در بهای لبنیات به شمول شیر و ماست ۲۰ تا ۴۰ افغانی افزایش به میان آمده است.
فرزاد فروتن، باشنده ولسوالی حصه دوم کوهستان ولایت کاپیسا، در صحبت با روزنامه ۸صبح میگوید: «از سه روز به این سو هر روز در نرخ مواد اولیه تغییرات به میان میآید. مثلا در هر بوجی آرد و برنج به گفته دکانداران از یک دالر تا چهار دالر امریکایی افزایش به میان میآید. مثلا یک بشکه روغن ۱۴ لیتره یک هزار و ۴۰۰ افغانی بود، اما حالا به ۱۵۵۰ افغانی رسیده است.»
باشندهگان، دکانداران را به «گرانفروشی و احتکار» متهم کرده و میافزایند که نبود نظارت دقیق از نرخنامه و بازار از سوی طالبان، سبب شده است که دکانداران به نرخ دلخواه خود اجناس را به فروش برسانند.
نصیرالله، باشنده ولسوالی جبلالسراج ولایت پروان، در صحبت با روزنامه ۸صبح میگوید: «در کشور ما قانون نیست. هر کس به دل خود میدرنگاند. اگر قانون و حکومت باشد، باز از نرخنامههای نمایشی نظارت صورت میگیرد. دکانداران همهساله دست به گرانفروشی و احتکار میزنند.» او اضافه میکند: «طالبان توانایی کنترل بازارها را ندارند. اگر دارند، هم با دزد دهن جوال را میگیرند. یک چند افغانی که دکاندار یا تاجر به نمایندهگان شهرداری میدهد، دنیا گل و گلزار میشود. البته همه دکانداران چنین نیستند؛ این کار از طرف تاجران بزرگ صورت میگیرد و دکانداران کوچک مجبورند نرخ را بالا ببرند.»
در همین حال شماری از آگاهان امور اقتصادی دلیل افزایش نرخ مواد اولیه در بازارهای کشور را عرضه کم و تقاضای بیشتر اجناس میدانند. مجیب عثمانی، آگاه امور اقتصادی، در صحبت با روزنامه ۸صبح میگوید: «معمولاً افغانستان بیشتر مواد اولیه را از کشورهای همسایه وارد میکند که این کشورها هم بیشترشان مسلمان هستند و در ماه رمضان گراف تقاضا بیشتر میشود. واردات کشورها به افغانستان کم شده است و تقاضا بیشتر.»
این در حالی است که برنامه جهانی غذا از افزایش نیاز کمکهای غذایی در افغانستان هشدار داده است. این نهاد روز یکشنبه، ۲۷ حوت، در اعلامیهای گفته که چالشهای اقتصادی و بحران بشردوستانه در افغانستان، میزان تقاضا به کمکهای غذایی را افزایش داده است. به گفته این نهاد، رشد جمعیت و برگشت بیش از نیم میلیون مهاجر به افغانستان، بحران بشردوستانه را شدت بخشیده است.
برنامه جهانی غذا در گزارش تازهاش گفته است که چالشهای اقتصادی بر بحران بشردوستانه در افغانستان افزوده است. این نهاد ملل متحد گفته است که پس از تغییرات سیاسی در ماه آگست ۲۰۲۱، تورم افزایش یافت و از مرز ۱۸ درصد گذشت، اما پس از سال ۲۰۲۲ میلادی رو به کاهش گذاشت.
برنامه جهانی غذا، روند ثابت کاهش تورم را ناشی از فعالیتهای ضعیف اقتصادی میداند که قدرت خرید مردم کاهش یافته است.
گفتنی است که همهساله با رسیدن ماه رمضان، نرخ مواد اولیه در بازارها افزایش مییابد. با آنکه گاهی شهرداریهای طالبان نرخنامههایی را برای مواد غذایی تعیین و اعلام میکنند، اما این نرخنامهها بسیار کم عملی میشود.