شمار زیادی از شهروندان کشور میگویند که حوادث طبیعی دو هفته گذشته در افغانستان نشان داد که طالبان توانایی مدیریت کشور را ندارند. آنان تاکید میکنند که این گروه در نزدیک به سه سال گذشته هیچ نوع خدماتی به شهروندان ارایه نکرده است. براساس ادعای آنان، طالبان برای دولتداری و مدیریت ساخته نشدهاند و در این مدت مسوولیت ارایه خدمات را به جای این گروه، نهادهای مددرسان انجام دادهاند. در نتیجه سرازیر شدن سیلابهای اخیر حدود ۵۰۰ تن جان باخته، دهها تن ناپدید شده و صدها تن دیگر زخمی شدهاند. هزاران جریب زمین زراعتی، چندین هزار خانه مسکونی و تمام داروندار بخشی از مردم را در ولایتهای بغلان، غور، فاریاب، سرپل، بدخشان، هرات و تخار سیلاب با خود برده است. طالبان پس از دو هفته هیچ اقدام عملی برای کمک به آسیبدیدهگان انجام نداده و تنها از موسسات بینالمللی خواستهاند که به آسیبدیدهگان کمک کنند.
براساس آمارهای اعلامشده در بیش از ۱۰ روز گذشته در نتیجه سرازیر شدن سیلابهای مدهش، حدود ۵۰۰ جان باخته و صدها تن دیگر زخمی شدهاند. اکثریت قربانیان سیلاب، زن و کودک هستند.
سیلابهای مرگبار دو هفته گذشته، هزاران تن از شهروندان کشور را بیسرپناه ساخته و هم اکنون اکثریت آنان به آب آشامیدنی، غذا، پوشاک و خدمات صحی دسترسی ندارند و در خطر ابتلا به امراض گوناگون قرار دارند.
شماری از سیلابزدهگان ولایت بغلان میگویند که پس از نزدیک به دو هفته، کمک لازم از سوی طالبان دریافت نکردهاند و امراض ساری نیز در مناطقشان افزایش یافته است. به گفته آنان، برخی از مقامهای محلی طالبان در ساحات سیلزده حضور به هم رسانده و سپس با گرفتن چند قطعه عکس مردم را با مصیبتشان تنها رها کردهاند. آنان افزودهاند که هیچ مقام ارشد طالبان به ساحات آسیبپذیر از جمله فلول که بیشترین آسیب را در ولسوالی برکه این ولایت دیده، نرفته است.
این سیلابزدهگان تاکید میکنند که طالبان به باشندهگان بغلان بهگونه تبعیضآمیز رفتار کردهاند و در برخی از ساحات که وابستهگان این گروه بودهاند، کمکهای لازم صورت گرفته و به سایر مناطق همکاری درست نکردهاند.
ولایت غور، دومین ولایت است که در چند روز گذشته طعمه سیلابهای ویرانگر شده است. براساس آمار ارایهشده از سوی طالبان، دستکم ۵۰ تن در این ولایت کشته شده و هزاران خانه تخریب و مواشی مردم را سیلاب با خود برده است. برنامه جهانی غذا نیز تایید کرده که دو هزار و ۵۰۰ خانواده در سیلابهای غور آسیب دیده است. صندوق کودکان سازمان ملل متحد نیز گفته که هزاران خانه در سیلابهای روز جمعه در ولایت غور ویران شده است.
همچنان شعبه فاریاب تلویزیون ملی تحت کنترل طالبان گزارش داده که دستکم ۸۰ تن در نتیجه سیلابها در این ولایت جان باختهاند، پنج تن زخم برداشته و پنج تن دیگر ناپدید شدهاند. به گفته این تلویزیون، ولسوالیهای بلچراغ، پشتونکوت، المار، قیصار، خیبر، چهلگزی، دولتآباد و اطراف شهر میمنه، بیشترین آسیب را دیدهاند. طبق گزارش، بیشترین تلفات انسانی در روستای قورچی ولسوالی بلچراغ وارد شده است.
همزمان سیلاب و توفان در بادغیس، جان سه تن را گرفته و دهها خانه و صدها جریب زمین زراعتی را تخریب کرده است. باشندهگان این ولایت نیز از نهادهای مددرسان خواستهاند تا به متضرران سیلاب در بادغیس کمک کنند.
در کنار تلفات جانی، تخریب خانهها و مزارع، هزاران رأس دام باشندهگان مناطق سیلزده نیز تلف شدهاند. یک نوار تصویری که از منطقه پشته نور ولسوالی دولتیار ولایت غور در اختیار ۸صبح قرار گرفته، نشان میدهد که دهها رأس گوسفند در پی سیلابها تلف شده است.
با این حال، شماری از باشندهگان کشور میگویند که آمار و ارقام تلفات جانی و خسارات مالی بالاتر از چیزی است که از سوی طالبان و برخی از نهادهای مددرسان منتشر شده است. به گفته آنان، اکثریت مناطق فعلا به حالت خود رها شدهاند و هیچ اطلاعی از آن در دست نیست.
احمدالله، از سیلابزدهگان غور، در صحبت با روزنامه ۸صبح میگوید: «موترها را با بارش سیل برده است. هیچ پل و پلچک نمانده، همه را ویران کرده است. شما فکر کنید، در غور بهخصوص در ساحاتی که سیل آمده، چهقدر پل و پلچک بوده. اینها به لکها دالر جور نمیشود. شما کل افغانستان را از روی غور قیاس کنید که چهقدر زیرساختها آسیب دیده و نیاز به کمک است، اما طالبها بیخیال نشستهاند و مردم را میگویند که دعا کنید که خدا بلا را سر شما نازل کرده است.»
ویدیوهای منتشرشده در شبکههای اجتماعی از مناطق سیلزده نیز نشان میدهد که سیلاب تمام خانهها و دکانهای مردم را در مسیر خود نابود کرده و داروندار مردم را با خود برده است. در نتیجه این سیلابها سیستم ترانسپورت، صحت، معارف و تمام بخشهای زندهگی جمعی مختل شده و سیلابزدهگان در وضعیت بسیار دشوار به سر میبرند.
همچنان امدادگران سازمان ملل هشدار دادهاند که سیستم صحی افغانستان برای پاسخگویی به بحران آماده نیست. براساس ارزیابیهای اولیه سازمان ملل، افغانستان تحت حاکمیت طالبان فاقد منابع لازم برای مدیریت فاجعهای به این بزرگی است.
این در حالی است که پس از سرازیر شدن سیلابهای مدهش در بدخشان، بیماری اسهال خونی و تب شدید در میان کودکان ولسوالی تیشکان این ولایت شیوع پیدا کرده است. باشندهگان محل در این ولسوالی تایید کردهاند که دستکم ۱۲۴ کودک در روستاهای دودگه، غوریسنگ، ده استایان و یارساز تیشکان به بیماری خونی و تب شدید مبتلا شدهاند. نبود امکانات و عدم دسترسی به خدمات صحی، عامل افزایش این بیماری خوانده شده است.
طالبان نیز در این مدت آمار دقیق و نزدیک به واقعیت ارایه نکردهاند و برخی از سیلابزدهگان ولسوالیهای مختلف کشور میگویند که بعد از روزها هیچ هیاتی از سوی طالبان برای بررسی و رسیدهگی به وضعیت، به مناطق آنان نرفته است.
از سوی دیگر، اندریکا راتواته، معاون دفتر هیات معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما)، گفته است که نقش افغانستان در انتشار گازهای گلخانهای صفر است، اما با اثرات ویرانگر بحران اقلیمی روبهرو شده است. او افزوده است: «پشتیبانی بیدرنگ برای افزایش کمکهای بشردوستانه در افغانستان، نیاز است؛ چرا که سیلهای بیشتر جوامع آسیبپذیر را بیشتر تحت تاثیر قرار میدهد.»
همچنان ریچارد بنت، گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل برای افغانستان، از نهادهای بینالمللی خواسته تا بودجه بیشتر برای رسیدهگی به آسیبدیدهگان سیلاب در این کشور اختصاص بدهند. او گفته که فراتر از جستوجو و نجات، برای بازگرداندن زندهگی و معیشت برای آسیبدیدهگان سیلاب در افغانستان به پشتیبانی مداوم نیاز است.
همزمان نصیراحمد فایق، سرپرست نمایندهگی دایمی افغانستان در سازمان ملل متحد، از جامعه جهانی خواسته تا به سیلابزدهگان و افراد نیازمند در افغانستان کمک کنند. او افزوده که سیلاب ویرانگر ولایت غور را درنوردیده است.
سیلابهای اخیر در شماری از ولایتها در کنار تلفات جانی و خسارات مالی، آثار باستانی و آبدههای تاریخی را نیز در معرض خطر و نابودی قرار داده است. منار جام در ولایت غور که جزو میراثهای فرهنگی جهان به حساب میآید، در خطر فروریزی کامل قرار دارد. براساس اظهارات منابع، در پی جاری شدن سیلاب در دره جام، به دلیل سد آب، تا طول ۱۰ متر این منار در داخل آب فرو رفته و سنگهای بزرگ بر آن اصابت کرده که احتمال فروریزی آن را بیشتر ساخته است.
افغانستان در حالی که هیچ نقشی در تولید گازهای گلخانهای ندارد، اما بیشترین آسیب را از بحران تغییرات اقلیمی متقبل شده است. براساس دیدگاه کارشناسان، افغانستان به دلیل ضعف در زیرساختها، نبود دولت مشروع که بتواند کمکهای جهانی را جذب کند و نبود منابع لازم در داخل برای مقابله با حوادث طبیعی، از تغییرات اقلیمی بیشترین آسیب را میبیند.