در پی انفجار بر موتر حامل استادان دانشگاه البیرونی در مربوطات شهر چاریکار، مرکز پروان، سه تن به شمول دو استاد این دانشگاه کشته و 15 تن دیگر زخمی شدند. در میان زخمیان این رویداد، رییس دانشگاه البیرونی و بیشتر رییسان دانشکدههای این دانشگاه حضور دارند. به گفته زخمیان رویداد، در پی این حمله، بر موتر گلولهباری نیز شده است. استادان دانشگاه پروان میگویند که بنا بر مشکلات اقتصادی و مجبوریتها، از موتر کاستر برای رفتوآمد استفاده میکنند و زمینه تأمین امنیت بهتر برایشان فراهم نشده است. حمله بالای موتر حامل این استادان با موجی از واکنشها روبهرو شد. ارگ ریاست جمهوری، شورای عالی مصالحه ملی و معاونت اول ریاست جمهوری این حمله را نکوهش کردند. طالبان نیز در سهمشان گفتند که در این رویداد نقشی نداشتهاند و آن را «حمله بر ارزشهای ملی و داراییهای علمی» عنوان میکنند. هرچند مقامهای محلی در پروان و کاپیسا در مورد چگونهگی این رویداد معلومات نمیدهند، اما نمایندهگان مجلس و شهروندان از افزایش چنین حملات نگراناند. گفتنی است که در جریان یک ماه گذشته، این چهارمین رویداد مشابه در مسیر ولایت پروان است.
انفجار چگونه صورت گرفت؟
موتر استادان دانشگاه البیرونی حوالی 3:15 پس از چاشت حین برگشت از این دانشگاه، در ساحه رباط، از مربوطات حوزه هفتم شهر چاریکار، مرکز پروان، هدف انفجار قرار گرفت. عبدالقهار سروری، رییس دانشگاه البیرونی، در گفتوگو با روزنامه 8صبح گفت که او و ۲۲ کارمند و استاد دانشگاه البیرونی در این موتر بودند. به گفته آقای سروری، آنان بنا بر مشکلات اقتصادی و مجبوریتها از «کاستر» برای رفتوآمدشان استفاده میکنند و بیشتر از این تدابیر برای رفتوآمدشان گرفته نشده است.
رییس دانشگاه البیرونی گفت: «قرار بود ما و جمعی از همکاران و استادان برای افتتاح یک سرک آمادهگی بگیریم. وقتی از سمت صیاد به نزدیکیهای بگرام رسیدیم، موتر ما همین که به جمپ سرک رسید، یک صدای وحشتناک بلند شد و همهگی به کلمه خواندن شروع کردیم. متوجه شدم که بسیاری از همکاران زخمی شدهاند و در این میان جراحت شماری از آنها زیاد بود که تا رسیدن به شفاخانه، جان دادند».
هرچند مقامهای امنیتی در پروان گلولهباری پس از انفجار بالای موتر را رد میکنند، اما قهار سروری گفت که پس از این انفجار، بالای موترشان چندین مرمی نیز فیر شده که نشانههای آن وجود دارد. او با ابراز نگرانی از وضعیت موجود، گفت که خودش در حال حاضر هفت هزار افغانی معاش میگیرد و رییس دانشگاهی است که بیش از 10 هزار دانشجو هماکنون در آن درس میخوانند. به گفته آقای سروری، امنیت آنان تأمین نمیشود، اما شماری از وکیلان و وزیران با وجود کار کمتر، معاش بلندتری دریافت میکنند و محافظان زیادی دارند.
کشتهگان و زخمیان رویداد چه کسانی بودند؟
هرچند رسانهها به محض انفجار گزارش دادند که چهار نفر در پی این رویداد کشته شدهاند، اما مسوولان در ادامه شمار کشتهها را سه نفر اعلام کردند. براساس معلومات، در این رویداد میوند نجرابی، استاد دانشکده طب دانشگاه البیرونی و سرطبیب شفاخانه کادری، نوراحمد احمدی، استاد دانشکده ریاضیات و یک تن از باشندهگان محل کشته شدهاند.
در این رویداد 15 تن دیگر زخم برداشتهاند. افزون بر عبدالقهار سروری، نجیبالله شفق، رییس دانشکده طب دانشگاه البیرونی، محمدیحیا رحیل، رییس دانشکده ژورنالیسم، نقیبالله ریحان، رییس دانشکده اقتصاد، ذبیحالله برهانی و پرویز قادری، استادان تعلیم و تربیه، مقبول احدی، مدیر تدریسی دانشکده ژورنالیسم، یک کارمند زن بخش محافظت دروازه دانشگاه، میکایل، انجنیر حفظ و مراقبت، فرید، راننده کاستر و شماری دیگر در میان زخمیان این رویداد شاملاند.
مسوولان ریاست صحت عامه پروان میگویند که از میان زخمیان رویداد، وضعیت چهار تنشان وخیم است.
واکنشها در پیوند به هدف قرار دادن استادان دانشگاه
رویداد حمله بر استادان دانشگاه البیرونی در پروان با موجی از نگرانیها و نکوهش در شبکههای اجتماعی همراه بود. بسیاری از کاربران شبکههای اجتماعی حمله بر استادان دانشگاه و کارمندان صحی را با الفاظ شدید نکوهش کردند. شماری از شهروندان حکومت و نهادهای امنیتی را نیز به ضعف و بیتوجهی متهم کردند. در این میان برخی از کاربران شبکههای اجتماعی جنگ کنونی و هدف قرار دادن غیرنظامیان را عملی «بزدلانه» و کار «دشمنان علم» دانسته و آن را جنگ نابرابر در جامعه افغانستان میدانند.
ارگ ریاست جمهوری با نشر اعلامیهای گفته است که «دشمنان افغانستان یک بار دیگر ضدیتشان را با علم و دانش و ترقی و تعالی کشور نشان دادند». همچنان محمداشرف غنی، رییس جمهور کشور، به نهادهای ذیربط برای «بررسی همهجانبه این رویداد» هدایت داده است. عبدالله عبدالله، رییس شورای عالی مصالحه ملی، نیز رویداد انفجار بر موتر حامل استادان دانشگاه البیرونی را «ددمنشانه»، «ضد انسانی» و »یک جنایت ضد بشری» عنوان کرده است. به گفته آقای عبدالله، «کشتار هدفمند غیرنظامیان، استادان دانشگاه، محصلان، علمای کرام و قشر چیزفهم و منور جامعه، دشمنی آشکار با افغانستان مترقی، توسعهیافته و ایستاده روی پاهای خودش است».
افزون بر این، امرالله صالح، معاون نخست ریاست جمهوری، در فیسبوکش نوشته است که در نتیجه این رویداد، سه تن کشته و 13 تن دیگر زخمی شدهاند. او تصریح کرده که «هیچ جنایتی سرپوشیده نمیماند و عاملین این نیز به پنجه قانون سپرده خواهند شد».
برخی از قلمبهدستان نیز به این رویداد واکنش نشان دادهاند. کاوه جبران، شاعر و نویسنده، در صفحه فیسبوکش نوشته است که البیرونی در جریان سالها تغییرات مثبت داشت، اما اکنون «بهترینهای این نسل» در رویداد البیرونی جان دادهاند. به گفته او، جنگ ادامه دارد و «به شدت نابرابر» است.
گروه طالبان که همواره از سوی حکومت به دست داشتن در چنین حملات متهم میشود، نسبت به این حمله واکنش نشان داد و آن را محکوم کرد. این گروه روز یکشنبه، نهم جوزا، با نشر اعلامیهای گفت که در انفجار بر موتر حامل استادان دانشگاه البیرونی نقش ندارد. طالبان در ادامه حمله بر استادان دانشگاه، شخصیتهای علمی و دانشجویان را «حمله بر ارزشهای ملی و داراییهای علمی» عنوان کردهاند.
حمله بر استادان دانشگاه، حمله بر فرهنگ و دانش است
برخی از اعضای مجلس نمایندهگان، نهادهای کشفی و استخباراتی را به کمکاری متهم میکنند. ظاهر سالنگی، نماینده مردم پروان در مجلس نمایندهگان، با انتقاد تند از نیروهای کشفی و استخباراتی در پروان، به روزنامه 8صبح گفت که حداقل در یک ماه گذشته، چهار رویداد مشابه در مسیرهای ولایت پروان رخ داده است. به گفته او، در این جریان کارمندان بخشهای صحی و استادان دانشگاه هدف انفجار ماین قرار گرفته و در پی این حملات و انفجارها، شماری کشته و زخمی شدهاند.
آقای سالنگی تصریح کرد که وضعیت امنیتی پروان این روزها خراب است و اگر توجهی به این ولایت نشود، پروان نیز همانند هلمند و دیگر ولایتها به ولایتی ناامن در پهلوی پایتخت بدل خواهد شد. او تاکید میکند که چنین حملات، «حمله بر فرهنگ و دانش افغانستان و نشاندهنده این است که دشمن نمیخواهد مردم به بیداری و آگاهی برسند». او افزود: «در این حملات اگر دست طالبان نیست، زیر پوشش و زیر سایه طالبان صورت میگیرد. طالبان اکنون دلیلی برای جنگ ندارند و اگر فکر میکنند که اینچنین حملات به آنها برچسب زده میشود، پس به صلح رو بیاورند و از جنگ و خشونت دست بردارند».
به گفته این عضو مجلس نمایندهگان، چنین حملاتی هشدار جدی به حکومت محلی پروان و سکتور کشف و امنیت افغانستان است که اگر جلو حملات گرفته نشود، دامنه آن گستردهتر خواهد شد. سالنگی همچنان تاکید میکند که در یک سال گذشته دستکم سه فرمانده پولیس به پروان فرستاده شدهاند. به گفته او، حکومت مرکزی ولایت پروان را همانند یک خانه بیدروازه فکر میکند و «افراد ناکاره» را فرمانده پولیس این ولایت میسازد.
فعالان مدنی از دوام حملات نگراناند
در همین حال فعالان مدنی پروان و کاپیسا از تکرار چنین حملات ابراز نگرانی میکنند. آنان بیتوجه به دست داشتن یا نداشتن گروه طالبان در این حملات، میگویند که حکومت باید امنیت مردم، به ویژه استادان دانشگاه و داکتران را به گونه جدی تامین کند؛ زیرا این اقشار در آگاهی و بلند بردن سطح دانش مردم و همچنان حفظ سلامت جامعه نقش حیاتی دارند.
حشمتالله اسحاقزاده، رییس بورد نهادهای جامعه مدنی ولایت کاپیسا، با ابراز نگرانی از حمله بر استادان و داکتران در ولایتهای پروان و کاپیسا، میگوید که این حملات به شکل جدی نگرانکننده است و حکومت باید جلو آن را بگیرد. به گفته اسحاقزاده، در حال حاضر بسیاری از مقامها و بخشهای صحی و معارف زیر تهدید قرار دارند و در چندین مواردی نیز به داکتران در کاپیسا نامههای تهدیدآمیز فرستاده شده است که به کارشان در چارچوب دولت ادامه ندهند.
گفتنی است که این چهارمین رویداد انفجار ماین بر موتر حامل استادان دانشگاه و کارمندان صحی در مسیر ولایتهای پروان ـ کابل است. مقامهای امنیتی در ولایت پروان اما همواره از بررسی و شروع تحقیقات حرف میزنند و در حال حاضر نیز میگویند که این رویداد زیر کشف و بررسی قرار دارد. عبدالرووف ارزگانی، فرمانده پولیس پروان، میگوید که نیروهای کشف و استخباراتی در حال بررسی چگونهگی این رویداد هستند. به گفته فرمانده پولیس پروان، موتر حامل استادان دانشگاه البیرونی هنگام عبور از این مسیر توسط انفجار ماین کنار جاده هدف قرار گرفته است.
مقامهای محلی سکوت کردهاند
با توجه به تعدد رویدادهای حمله بر استادان دانشگاه و کارمندان صحی در ولایتهای شمال کابل، تلاش شد که دیدگاه مسوولان نیز گرفته شود، اما آنها برای ارایه پاسخ به پرسشها حاضر نشدند. فضلالدین عیار، والی پروان و عبدالطیف مراد، والی کاپیسا، به عنوان دو مقام محلی مسوول، با وجود تماسهای مکرر حاضر نشدند که دیدگاهشان را با ما در میان بگذارند.
پیش از این نیز در رویدادهای مختلف، برخی از استادان دانشگاه و کارمندان صحی کشته شدهاند. در تازهترین مورد عبدالناصر فطرت، از استادان دارالمعلمین فراه، روز یکشنبه، نهم جوزا، در مربوطات ناحیه پنجم شهر فراه از سوی افراد ناشناس کشته شد. حدود دو ماه پیش موتر حامل استادان و دانشجویان دانشگاه بغلان نیز هدف فیر راکت قرار گرفت که در پی آن دو تن به شمول یک دانشجو کشته و شش تن دیگر زخمی شدند. همچنان در انفجار بر موتر حامل کارمندان صحی ولایت پنجشیر که در میانههای ماه ثور سال روان صورت گرفت، یک تن کشته و سه تن دیگر زخمی شدند.