هفت حزب مطرح سیاسی تصمیم خود برای تهیه یک طرح مشترک و ارایه آن در نشست استانبول را اعلام کردند. این احزاب تأکید دارند که آماده گفتوگو برای هماهنگی و بهبود این طرح با سایر جریانها و کنشگران سیاسی نیز هستند. تصمیم این هفت حزب سیاسی روز گذشته از سوی تشکلی به نام «کمیته سیاسی احزاب» اعلام شد. در این کمیته نمایندهگان حزب اسلامی، جمعیت اسلامی، وحدت اسلامی، جنبش ملی، وحدت مردم، افغان ملت و محاذ ملی عضویت دارند. این کمیته قبلاً در اصلاح قانون انتخابات، پیش از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری 1398، نیز نقش فعال بازی کرده بود.
شروع به کار دوباره کمیته سیاسی احزاب برای سهمگیری در روند صلح یک گام مثبت است و میتواند از پراکندهگی در سطح جامعه سیاسی افغانستان بکاهد. با وجودی که این احزاب با مشکلات ساختاری و حقوقی بسیاری دست به گریباناند، از طرفهای اصلی منازعه قدرت در افغانستان به شمار میروند. از اینرو، مشارکت فعالانه و هماهنگ آنها در روند صلح برای تقویت و موفقیت این روند حایز اهمیت است.
متأسفانه تشکیلات و فعالیت بیشتر احزاب سیاسی افغانستان در چارچوب «قانون احزاب» برابر نیست. این یک نقطه ضعف در این احزاب است که طی سالهای متمادی رفع نشده است. از جانب دیگر، مناسبات خوبی بین دولت و احزاب سیاسی نیز برقرار نیست. روابط بین آنها عمدتاً غیرسازمانی، شخصمحور و معطوف به منافع کوتاهمدت است. به علت این نقیصهها، دیده میشود که کارنامه احزاب در نهادینه کردن دموکراسی در کشور زیاد درخشان نبوده است.
با وجود این مشکلات، نقش هفت حزب فوق را نمیتوان در روند صلح افغانستان نادیده گرفت. این احزاب از طرفهای اصلی جنگ با گروه طالبان تا پیش از تشکیل دولت کنونی بودهاند. منازعه قدرت پیش از استیلای رژیم طالبان بر کابل، نیز بین همین احزاب بوده است. در سایه دولت کنونی نیز بخشی از مبارزه سیاسی بر ضد طالبان توسط همین احزاب انجام شده است. بنابراین، به رغم مشکلاتی که این احزاب از نگاه سازمانی و حقوقی دارند، نقش آنها در همکاری با دولت برای آوردن صلح حایز اهمیت است.
آمادهگی هفت حزب مطرح سیاسی برای تهیه یک طرح مشترک در پیوند به روند صلح و آینده سیاسی افغانستان، گامی به جلو در جهت توحید طرحها و دیدگاهها در حوزه جمهوریت است. اقدام این احزاب برای تهیه یک طرح واحد به شورای عالی مصالحه ملی کمک خواهد کرد تا طرحها و دیدگاههای پراکنده را زودتر و سهلتر توحید کند. بدون هیچ تردیدی، کار مشترک احزاب سیاسی با شورای عالی مصالحه ملی و همینطور ارگ ریاست جمهوری برای حضور قدرتمند نمایندهگان حوزه جمهوریت در نشست استانبول یک ضرورت است. تصمیم احزاب سیاسی برای تهیه یک طرح واحد میتواند مقدمهای برای شروع این کار مشترک باشد. از اینرو، انتظار میرود که واکنش ارگ ریاست جمهوری و شورای عالی مصالحه ملی در برابر این تصمیم، مثبت، سازنده و معطوف به مصلحت عمومی باشد.
در حوزه جمهوریت، دستکم سه طرف مهم تاکنون رسماً تأیید کردهاند که آماده تهیه طرح و ارایه آن در نشست استانبول هستند. نهاد ریاست جمهوری گفته است که طرح خود را با محوریت «انتخابات زودهنگام» در نشست استانبول ارایه میکند. شورای عالی مصالحه ملی که سرگرم اصلاح و تعدیل مسوده طرح امریکا برای صلح افغانستان است، تلویحاً از تشکیل «دولت انتقالی» پشتیبانی کرده است. موضع مشترک هفت حزب سیاسی فوق تاکنون روشن نیست. البته بیشتر این احزاب در موضع فردی خود طرفدار تشکیل «دولت انتقالی» برای گذار به یک نظم تازه سیاسی هستند. در عین حال، وجوه اشتراک این طرحها بسیار است و این یک امر امیدوارکننده برای حصول توافق روی یک طرح واحد برای ارایه در نشست استانبول به نمایندهگی از حوزه جمهوریت است. از اینرو، انتظار میرود که شورای عالی مصالحه ملی کارهایش را برای توحید این طرحها سرعت بدهد.
اختلاف دیدگاه و نظر در جوامع دموکراتیک و برخوردار از تنوع اجتماعی، سیاسی و فرهنگی یک امر طبیعی است. برای رفع این اختلافات تنها راه مناسب، گفتوگو است. با نادیدهانگاری دیدگاههای مخالف، مشکل افغانستان حل نمیشود. مردم انتظار دارند که نخبهگان سیاسی از راه گفتوگو بر این اختلافات غلبه کنند. روشن است که سلامت جمهوریت در گرو رفع این اختلافات و همچنان ارایه یک طرح واحد در نشست استانبول است. در غیر این صورت، سلامت جمهوریت در این نشست و یا هر نشست سرنوشتساز دیگر آسیب خواهد دید.