آلوده‌گی آب در هرات؛ هیولای دور از نظر
سیدحسن حسینی
آلوده‌گی آب‌های هرات زنگ خطر را برای ساکنان این شهر به صدا در‌آورده است. مقام‌ها در ولایت هرات با ابراز نگرانی از افزایش میزان آلوده‌گی آب‌های زیرزمینی در این ولایت، به شهروندان هشدار می‌دهند. بر پایه‌ی تحقیقی که سال گذشته‌ی خورشیدی توسط چند اداره‌ی دولتی در این ولایت انجام شد، میزان آلوده‌گی آب‌ها در این ولایت به مرز ۸۱ درصد تخمین زده شده است و دلیل آن ورود مستقیم فاضلاب شهری به سفره‌های آبی نزدیک به سطح زمین است.
هم اکنون آب آشامیدنی در مرکز شهر و بسیاری از نقاط هرات از دید مسوولان غیرقابل استفاده است و به گفته‌ی مقام‌ها با تداوم این روند، برای نسل بعدی شهرنشین در هرات، آب آشامیدنی قابل مصرف کم‌یافت خواهد شد. نگرانی مسوولان هم‌چنان از کاهش سطح آب در این ولایت پررنگ شده است. بنا بر گزارش‌های رسمی، در برخی از مناطق شهری هرات بین ۱۵ تا ۲۴ متر سطح آب پایین رفته است.
آلوده‌گی آب در ولایت هرات داستان امروز و دیروز نیست. از چند سال به این طرف ریاست محیط زیست هرات، ریاست حوزه‌ی آبی هریرود-مرغاب و ریاست آبرسانی این ولایت از میزان بالای آلوده‌گی آب‌ها در این ولایت هشدار داده‌اند.
نصیر‌احمد فضلی، رییس حفاظت از محیط زیست هرات، در صحبت با روزنامه‌ی ۸صبح می‌گوید که بر پایه‌ی چندین تحقیق، میزان بالایی از برخی مواد معدنی مانند پوتاشیم در آب آشامیدنی برخی از نقاط شهر دیده می‌شود که سبب نگرانی شده است. وی می‌افزاید که هم اکنون آب‌های مناطق «نوآباد، درب ملک و جاده‌ی مهتاب» که از پر‌جمعیت‌ترین مناطق شهر محسوب می‌شوند، غیرقابل استفاده است.
آقای فضلی تأکید می‌کند که وجود چاه‌های جذبی در خانه‌هایی که با متراژ کم ساخته شده است، از دلایل مهم آلوده‌گی آب در هرات است. وی می‌افزاید که استفاده‌ی بی‌رویه‌ی آب برای شست‌وشو و سایر موارد ضروری، سبب شده که آب آلوده از طریق چاه‌های جذبی به سفره‌های زیرزمینی رسوخ کند و منجر به آلوده‌گی آب شود.
رییس حفاظت از محیط زیست هرات هم‌چنان به این نظر است که در برخی مناطق هرات آلوده‌گی آب سبب ایجاد بیماری‌های گوارشی شده است.
در هرات علاوه بر استفاده‌ی مردم از آب زیرزمینی برای کشت‌و‌کار، تقریباً در بیش‌تر منازل مسکونی چاه عمیق حفر شده است. شهروندان از این آب در مواردی برای شست‌وشوی خانه، فرش، موتر، کالا و آبیاری باغچه‌ها استفاده می‌کنند.
«جوی انجیل، جوی نو و جوی کاروبار» سه چشمه‌ی تغذیه‌ی آب‌های زراعتی قلمداد می‌شوند که بنا بر گزارش ریاست آبرسانی هرات «متأسفانه» با گذشت هر روز به کانال فاضلاب تبدیل می‌شوند.
تحقیقات نشان می‌دهند که ۸۱ درصد فاضلاب تولید شده در شهر هرات مستقیماً جذب زمین می‌شود و ۱۹ درصد باقی‌مانده هم که توسط موترهای فاضلاب از چاه‌های سپتیک تخلیه می‌شود، از طریق «جوی انجیل، جوی نو و جوی کاروبار» که از شاهرگ‌های جریان‌های آبرسانی در مزارع است، مجدداً وارد جریان آب می‌شود.
محمدراتب حمیم، رییس آبرسانی هرات، با نگرانی از این موضوع می‌گوید که در آینده‌ی نزدیک آب آشامیدنی بهداشتی برای مصرف مردم در هرات کم‌یافت می‌شود. او تأکید می‌کند که مردم در برابر آب «مسوول» هستند و باید برای به میراث گذاشتن آب پاک به آینده‌گان بیش‌تر همت کنند.
آقای حمیم می‌گوید که ریاست آبرسانی هرات روزانه بیش‌تر از ۶۰ هزار متر مکعب آب تولید شده را به ۶۷ هزار مشترک در مرکز شهر و شش ولسوالی غوریان، زنده‌جان، پشتون‌زرغون، اوبه، شیندند و انجیل این ولایت توزیع می‌کند.
بر پایه‌ی گزارش ریاست آبرسانی هرات، از مجموع تقریباً چهار میلیون جمعیت این ولایت، تقریباً برای ۶۰۰ هزار نفر آب بهداشتی آشامیدنی از طرف این ریاست توزیع می‌شود و سایر ساکنان هرات از منابع آبی زیرزمینی و یا نزدیک به سطح زمین آب آشامیدنی به دست می‌آورند.
رییس آبرسانی هرات می‌افزاید که این شهر به عنوان دومین شهر دارای آب آلوده در کشور شناخته می‌شود و رفته‌رفته در آینده‌ی نزدیک آب پاک آشامیدنی غیرقابل دسترس می‌شود.
پیش از این دانشجویان دانشکده‌ی زراعت دانشگاه هرات با راه‌اندازی پژوهشی در مورد آلوده‌گی آب‌های هرات، هم به این نتیجه رسیده بودند که میزان آلوده‌گی آب در این ولایت نسبت به سال‌های گذشته به شدت افزایش یافته است.
با این حال دیده شود که سیاست دولت در خصوص بهداشت آب و تشویق مردم برای نگهداری و استفاده بهتر از منابع آبی چیست و آیا نامزدان انتخابات ریاست جمهوری در هیاهوی کارزارهای انتخاباتی به این مسأله هم می‌پردازند یا خیر.
