در ادامه حذف واژههای فارسی از لوحههای دانشگاهها، ادارههای دولتی و اماکن عمومی از سوی طالبان، شماری از استادان دانشگاهها و دانشجویان از پیامد منفی این اقدام طالبان هشدار میدهند. آنان میگویند که هرچند حذف زبان فارسی از کشور امکانپذیر نیست، اما این اقدام طالبان سبب شعلهور شدن تعصبهای زبانی و پرتنش ساختن مناسبات فرهنگی و اجتماعی مردم افغانستان میشود. شماری از استادان دانشگاهها، حذف واژههای فارسی از تابلوها در کشور را فارسیستیزی طالبان و دامن زدن این گروه به تعصبات قومی توصیف میکنند. این استادان از طالبان میخواهند که به جای حذف زبان فارسی، به دنبال تقویت و رقابت سالم بین زبانها باشند تا این امر سبب همدیگرپذیری میان اقشار جامعه شود.
یعقوب یسنا، استاد پیشین دانشگاه البیرونی، در صحبت با روزنامه 8صبح، از اقدام طالبان مبنی بر حذف زبان فارسی از لوحههای دانشگاهها و شماری از ادارههای دیگر دولتی از سوی طالبان هشدار میدهد. او میگوید که طالبان از زمان تصرف افغانستان تا این دم، دست به فارسیستیزی زده و تعصبات قومی را در بخشهای مختلف کشور دامن زدهاند. این استاد دانشگاه میافزاید: «فارسیستیزی بنا بر عصبیت و تعصب قومی طالبان است. اقدام طالبان از نادانی این گروه برمیخیزد. طالبان باید میدانستند که وجود زبانها در کشور فرصت و غنیمت برای کشور است. همچنان زبان فارسی زبان میانجی و زبان وحدت بین مردم افغانستان است.»
یعقوب یسنا علاوه میکند که هرچند حذف زبان فارسی از کشور امکانپذیر نیست، اما این اقدام طالبان سبب شعلهور شدن تعصبهای زبانی و پرتنش ساختن مناسبات فرهنگی و اجتماعی مردم افغانستان میشود. یسنا خاطرنشان میسازد: «این اقدام طالبان بسیار خطرناک است و مناسبات فرهنگی، اجتماعی و همچنان زبانی جامعه افغانستان را آسیب میزند. اگرچه هماکنون هم این مناسبات خیلی آسیبپذیر است، اما این آسیبپذیری میتوانست ترمیم شود؛ اما این برخورد طالبان سبب میشود که اقوام و فرهنگهای کشور مرزهایش جدا شود.»
در همین حال، برخی دیگر استادان دانشگاه میگویند که طالبان و برخی افراد دیگر، باید به جای حذف زبان فارسی، به دنبال تقویت و رقابت سالم میان زبانها باشند تا این امر سبب تعاملپذیری میان اقشار جامعه شود. فریداحمد منیب، یکی از استادان دانشگاه البیرونی، در صحبت با روزنامه 8صبح، میگوید: «طالبان و تمامی افرادی که تلاش برای حذف زبان فارسی دارند ـ هرچند اصلاً این امکانپذیر هم نیست ـ این است که به جای این اقدام به دنبال ایجاد یا روشها و سیاستهایی باشند که چگونه زبانشان را تقویت کنند.» آقای منیب پیشنهاد میکند: «برای این کار باید در وزارت اطلاعات و فرهنگ یک فرهنگستان ایجاد شود و این بخش بتواند برای تقویت و رقابت سالم بین همه زبانها کار کند. بهترین گزینه برای تعامل فرهنگی و زبان هم همین است.»
در کنار استادان دانشگاهها، شماری از دانشجویان از طالبان میخواهند که به جای فارسیستیزی، امنیت و عدالت را برای مردم تأمین کنند. فریدون (نام مستعار)، دانشجوی دانشکده زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پروان، میگوید: «طالبان زبان اکثریت مطلق مردم کشور و زبان مادری امام ابوحنیفه را قبول ندارند، ولی زبان انگلیسی را قبول دارند.»
میرزامحمد، دانشجوی دیگری در پروان است. او میگوید، طالبان باید مسایل مهم کشور را اولویتبندی کنند. به گفته او، طالبان باید نظام خود را مطابق به معیارهای جهانی ارتقا دهند تا جهان از آنان به جای یک گروه مسلح، بهعنوان یک رژیم نظاممند نام ببرد. میرزامحمد میافزاید: «طالبان به جای مسایل بسیار مهم ملی، به مسایل غیرضروری دست میزنند که سبب تنش میان شهروندان میشود.»
تنشهای زبانی در کشور همواره داغ بوده است، اما با تسلط طالبان نهتنها این مسایل فروکش نکرده، بلکه در حال شعلهور شدن و اوجگیری است. در قانون اساسی نظام جمهوریت، زبانهای فارسی و پشتو بهعنوان دو زبان رسمی کشور ذکر شده است و به گویندهگان سایر زبانها نیز اجازه داده شده برای رشد و توسعه زبان خود تلاش کنند و در این زمینه بنویسند و انجمن شکل دهند.
اما با تسلط دوباره طالبان بر کشور، قانون اساسی قبلی ملغا اعلام شد و این گروه بخشهایی از قانون اساسی دوره ظاهرشاه را نافذ اعلام کرد، تا اینکه ملا هبتالله آخوندزاده، رهبر این گروه، قوانین ساخت بشر را غیرقابل تطبیق دانست. به گفته او «فقط و فقط حکم الله قابل تطبیق است.»
اکنون و در غیاب هیچگونه قانونی، گروه طالبان همهروزه تابلوهای ادارههای مهم دولتی را در ولایتهایی که بیشتر باشندهگان آن فارسیزبان هستند، پایین میکشند و واژههای فارسی را از آن حذف میکنند. در تازهترین مورد، طالبان واژههای فارسی را از تابلوهای دانشگاههای پروان و بلخ، شفاخانه مرکزی هرات و شماری دیگر از ادارههای دولتی حذف کردهاند.
وزارت تحصیلات عالی زیر اداره طالبان چندی پیش در توجیه این اقدام طالبان اعلام کرد که واژه فارسی «دانشگاه» در قانون این وزارت ذکر نشده و از همین رو، استفاده آن قانونی نیست. سخنگوی این وزارت گفته است که در قانون تحصیلات عالی افغانستان واژه «پوهنتون» ذکر شده و قانونی است.
به باور آگاهان، حذف زبان فارسی از تابلوها و نادیده گرفتن هویت زبانی شهروندان کشور، بخشی از تلاشهای «سرکوبگرانه» طالبان است. این گروه در یک سال گذشته در عرصههای مختلفی تلاش کرده فرهنگ و زبان یک قوم و مذهب خاص را حاکم بسازد و سایر فرهنگها، زبانها و مذاهب را حذف کند و یا به حاشیه براند.