توماس وست، نماینده ویژه امریکا برای افغانستان، پس از نشست دو روزه هفته گذشته در دوحه قطر، گفته است که امریکا خواستار تداوم روند دوحه به رهبری سازمان ملل متحد است. او از سازمان ملل خواسته که یک نقشه راه برای ادغام کامل افغانستان در نظام بینالملل آماده کند. از نظر آقای وست، رفاه مردم افغانستان و منافع مشترک جامعه بینالمللی این کار را هدایت میکند. این در حالی است که شماری از فعالان سیاسی میگویند که طرح سازمان ملل متحد مبنی بر ایجاد نقشه راه و گفتوگوهای معنادار صلح در افغانستان به بنبست رسیده است. به گفته آنان، اظهارات اخیر توماس وست عقبگرد دیگر امریکا در قبال افغانستان است. فعالان سیاسی تاکید میورزند که اظهارات وست نشاندهنده خارج شدن افغانستان از اولویت سیاست خارجی امریکاست. در عین حال، برخی دیگر معتقدند که امریکا بنابر حساسیتهای منطقهای میخواهد اهداف خود را در افغانستان زیر چتر بزرگتری که در نتیجه اجماع جهانی شکل گرفته باشد، دنبال کند.
توماس وست، نماینده ویژه امریکا برای افغانستان، پس از نشست دو روزه هفته گذشته در دوحه قطر گفته که کشورش خواستار تداوم این روند به رهبری سازمان ملل متحد است. او در شبکه اجتماعی ایکس نوشته است: «در گامهای بعدی، ایالات متحده از ادامه این فرمت استقبال کرده و خواستار یک روند به رهبری سازمان ملل برای آمادهسازی یک نقشه راه برای ادغام کامل افغانستان در نظام بینالمللی است. رفاه مردم افغانستان و منافع مشترک جامعه بینالمللی این کار را هدایت میکند.»
دکتر ذاکرحسین ارشاد، رییس حزب شهروندان افغانستان، در صحبت با روزنامه ۸صبح میگوید: «با توجه به کارنامهای که امریکا در قضایای افغانستان دارد اگر دوباره خود را پیشقدم بسازد و بریده از نهادها و مراجع بینالمللی گام بردارد، یکسری گمانههای جدی را ایجاد میکند تا سایر بازیگران موقفهای دیگری داشته باشند و علاوه بر آن، ممکن است مشروعیت لازم تعقیب اهداف خود را پیدا نتواند.»
رییس حزب شهروندان افغانستان میافزاید: «توماس وست قضایای افغانستان را از یک جهت مهم میداند که باید به حاشیه نرود و از سوی دیگر میخواهد چتر پیگیری برنامههای امریکا را هم بر عهده سازمان ملل بگذارد تا از این طریق اجنداها و برنامههای ایالات متحده تعقیب شود و مشروعیت بینالمللی را نیز پیدا کند.»
آقای ارشاد تصریح میکند که در اظهارات اخیر نماینده ویژه امریکا مساله ناامیدی ایالات متحده مطرح نیست و آنچه برای این کشور در مورد افغانستان و طالبان مهم است، مشروعیت بینالمللی برنامههای خودش است. او میگوید: «چیزی که برای امریکاییها مهم است، یک اجماع جمعی حداقلی است که رقبایش را حساس نسازد. اظهارات توماس وست بیشتر در این کانتکس قابل تحلیل است.»
از سوی دیگر، مرضیه احمدی، فعال سیاسی و حقوق بشر، میگوید که طرحهای سازمان ملل متحد مبنی بر متقاعد ساختن طالبان برای رعایت مطالبات اساسی جهان بهویژه مبارزه با تروریسم، رعایت حقوق بشر و ایجاد حکومت فراگیر به بنبست رسیده است. به گفته او، سازمان ملل مسوولیت خود را در قبال مردم افغانستان بهویژه زنان بهگونه شایسته انجام نداده است. او تصریح میکند که در چنین وضعیت امریکا نیز بار مسوولیتش را در افغانستان بر دوش سازمان ملل متحد گذاشته، در حالی که این سازمان حتا از حقوق کارمندان زن خود در رژیم طالبان دفاع نتوانسته و هماکنون کارمندان زن در نهادهای سازمان ملل متحد در افغانستان از خانه کار میکنند.
این فعال سیاسی تاکید میکند که رای ممتنع چین و روسیه در شورای امنیت برای تعیین نماینده ویژه بیانگر دو دستهگی و حساسیت در قبال سیاستهای امریکا در افغانستان است. او معتقد است که طالبان با هیچ کشور براساس تعهدات خود رفتار نخواهند کرد.
بانو احمدی تصریح میکند که جنگ اسراییل با حماس و ادامه درگیریهای روسیه و اوکراین و تحولات جدید در خاور میانه، از میزان تمرکز امریکا بر افغانستان کاسته و دولت بایدن تلاش میکند که با یک اجماع حداقلی از طریق سازمان ملل متحد در افغانستان همچنان نفوذ داشته باشد.
این اظهارات پس از دومین نشست دوحه با میزبانی دبیر کل سازمان ملل متحد مطرح شده است. این نشست با حضور بیش از ۲۵ نماینده ویژه کشورها در امور افغانستان برای دو روز در قطر برگزار شده بود که در آن چهار تن به نمایندهگی از جامعه مدنی و زنان افغانستان نیز اشتراک کرده بودند.
طالبان با وجود دعوت سازمان ملل متحد به دلیل آنچه که برآورده نشدن خواستهایشان میدانند، در این نشست اشتراک نکردند. این گروه از سازمان ملل متحد خواسته بود که تنها طالبان باید از آدرس مردم افغانستان نمایندهگی کنند و نباید نمایندهگان زنان و جامعه مدنی در این نشست حضور داشته باشند. مطالبه دیگر این گروه دیدار با دبیر کل سازمان ملل متحد بود که هر دو خواست از سوی سازمان ملل پذیرفته نشد.
در همین حال، امیرخان متقی، وزیر خارجه طالبان، در دیدار با رزا اوتنبایوا، ریيس هیات معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما)، گفته است که «نشست دوحه را از نزدیک نظارت میکرد و دیده شد که نتیجه ویژهای نداشت.»
طالبان تعیین نماینده ویژه سازمان ملل متحد برای افغانستان را نپذیرفتهاند. این گروه گماشتن نماینده ویژه را در موجودیت یوناما مداخله در امور داخلی افغانستان خوانده است. در کنار آن، چین و روسیه گفتهاند که نماینده ویژه باید در مشورت با طالبان گماشته شود.
این در حالی است که جریانهای سیاسی مخالف طالبان در بیانیههایی از تعیین نماینده ویژه سازمان ملل متحد در امور افغانستان استقبال کرده، اما گفتهاند که نماینده ویژه باید با تمام طرفهای سیاسی و مدنی افغانستان مشوره کند.
در تازهترین مورد، یوه هسیاویونگ، نماینده ویژه چین برای افغانستان، گفته که کشورش در نشست دوحه خواستار «حکومتداری معتدل در افغانستان شامل آموزش زنان و دختران» شده است.
نماینده ویژه چین در شبکه اجتماعی ایکس نوشته است: «چین همراه با بسیاری از کشورها در نشست دوحه بر کمکهای بیشتر بشردوستانه، حکومتداری معتدل شامل آموزش زنان و دختران تاکید داشت و اینکه امریکا مسوولیت اصلی در بازسازی افغانستان، آزاد کردن ذخایر ارزی مسدود شده و رفع تحریمهای یکجانبه را دارد.»
گفتنی است که طالبان پس از عدم اشتراک در نشست دوحه در یک اقدام جدید دو تن را در محضر عام در ولایت غزنی به دستور ملا هبتالله تیرباران کردند. این عمل از سوی شماری از تحلیلگران ابزار فشار طالبان توصیف شده است. به گفته آنان، هر زمانی که طالبان در میدان گفتوگو کوتاه میآیند دست به اقداماتی میزنند تا توجه جهان را به خود معطوف کنند.
با این حال، بسیاری از مردم معتقدند که برای تغییر وضعیت در افغانستان مردم باید خود ابتکار عمل را بهدست گیرند و وارد میدان شوند. به گفته آنان، مردم نباید منتظر شرق و غرب باشند.