افغانستان زیر حاکمیت طالبان در تمام عرصهها بهویژه در بخش صحت در بحران عمیق فرو رفته است. سازمان صحی جهان با انتشار گزارشهای متعددی در بیش از دو سال گذشته از وضعیت بد صحت و عدم دسترسی به خدمات صحی در کشور، ابراز نگرانی کرده است. در تازهترین گزارش این سازمان آمده است که در جریان دو هفته پسین ماه جنوری سال جاری میلادی ۳۸۳ تن جان باختهاند. با این حال، در شاخص کیفیت هوا و آلودهگی هوایی، گفته شده که افغانستان در میان کشورهای با رشد سریع و غولهای اقتصادی چون چین و هند قرار دارد که از آلودهگی هوایی این کشورها بهشدت رنج میبرد، بدون اینکه نقشی در این زمینه داشته باشد. سازمان صحی جهان پیش از این نیز گفته بود که افغانستان با یک بحران انسانی پایدار و سیستم صحی بیثبات دستوپنجه نرم میکند و تشدید ممنوعیتهای اعمالشده طالبان در قبال زنان، دسترسی آنان به مراقبتهای صحی را بهشدت کاهش داده است.
سازمان صحی جهان (WHO) با نشر گزارشی از افزایش بیماری عفونت حاد تنفسی در دو هفته پایانی جنوری در افغانستان خبر داده است. در گزارش این سازمان گفته شده که در این مدت نزدیک به ۸۴ هزار مورد بیماری حاد تنفسی در افغانستان به ثبت رسیده که از این میان ۳۸۳ تن آنان جان باختهاند.
این سازمان در گزارش ۱۱ صفحهای خود گفته است که از 1 تا ۲۷ جنوری ۱۶۰ هزار و ۷۵۷ مورد بیماری عفونت حاد تنفسی در ۳۴ ولایت افغانستان به ثبت رسیده است. به گفته این سازمان، کودکان زیر سن پنج سال و زنان از جمله جان باختهگان مشکل عفونت حاد تنفسی بودهاند.
سازمان صحی جهان گفته که در سال ۲۰۲۳ دو هزار و ۷۹۸ تن در سراسر افغانستان در نتیجه ابتلا به بیماریهای حاد تنفسی جان باختهاند و در حال حاضر ۹.۵ میلیون تن در کشور در مناطقی زندهگی میکنند که به خدمات صحی دسترسی ندارند. این در حالی است که براساس شاخص کیفیت هوا و آلودهگی هوایی در جهان (AQI)، افغانستان منابع زیادی از آلودهگی دارد که هم از مناطق صنعتی و هم از سوخت مواد پلاستیکی روزمره ناشی میشود. به گفته این نهاد، استفاده از وسایل نقلیه شخصی و افزایش سوزندان مواد دودزا و سایر مواد مصنوعی برای تامین گرما، محیط زیست را آلوده کرده است.
در شاخص کیفیت هوا و آلودهگی هوایی گفته شده که افغانستان در میان کشورهای با رشد سریع و غولهای اقتصادی چون چین و هند قرار دارد که از آلودهگی هوایی این کشورها بهشدت رنج میبرد، بدون اینکه نقش در این زمینه داشته باشد. طبق اطلاعات این نهاد، اثرات آلودهگی هوا باعث افزایش مشکلات تنفسی، پیری زودرس ریهها، افزایش خطر عفونت قفسه سینه و تحریک پوست، چشم، بینی و دهن میشود. به گفته این نهاد، آلودهگی محیطی ناشی از مواد صنعتی، کودکان را نسبت به همه در معرض خطر جدی قرار میدهد و باعث اختلالات ریوی و توقف رشد مناسب میشود.
براساس شاخص کیفیت هوا و آلودهگی هوایی در جهان (AQI) دود ناشی از پلاستیکها میتواند باعث آسیب شدید به سیستم عصبی شود و کیفیت زندهگی فرد را بهشدت کاهش دهد. خستهگی شدید، سردرد و آسیب به سیستم کبد و کلیه نیز از دیگر عوارض ناشی از آلودهگی خوانده شده است.
در حال حاضر در افغانستان علاوه بر تاثیرپذیری از آلایندههای کشورهای منطقه، سوختاندن مواد صنعتی و پلاستیکی در کورههای خشتپزی و استفاده از زبالههای پلاستیکی برای تولید گرما، مقادیر زیادی از آلودهگی هوا را ایجاد میکند و مدیریت درست و استراتژی مناسب برای مهار بحران زیستمحیطی و جود ندارد.
سازمان صحی جهان پیش از این نیز در گزارشی گفته است که افغانستان با یک بحران انسانی پایدار دستوپنجه نرم میکند. به گفته این نهاد، شهروندان افغانستان یک سیستم صحی بیثبات را تحمل میکنند و با گرسنهگی شدید غذایی نیز روبهرویند. در این گزارش آمده که سوءتغذیه، شیوع مکرر بیماریها، خشکسالی شدید و حوادث طبیعی بر وخامت نظام صحی در افغانستان افزوده و تشدید موانع طالبان و عدم دسترسی به مراقبتهای صحی، بر بحران صحی افزوده است.
گفتنی است که در حال حاضر از دستکم ۴۰۰ واحد اداری در کشور تنها ۹۰ ولسوالی مرکز صحی فعال دارند و در بیش از ۳۰۰ ولسوالی هیچ متخصص زن وجود ندارد.
سازمان صحی جهان در حالی از افزایش بیماریهای حاد تنفسی در کشور خبر میدهد که وزارت صحت عامه تحت کنترل طالبان نیز به رسانهها تایید کرده که مبتلایان این بیماری در کشور افزایش یافته و بیش از یک میلیون تن در ماه نخست سال جاری میلادی به بیماری تنفسی گرفتار شدهاند.