بادام، یکی از عمدهترین و مشهورترین محصولات زراعتی ولایت دایکندی است. هزاران باغدار در این ولایت از همین راه امرار معاش میکنند. بادام دایکندی، در سالهای اخیر شهرت جهانی نیز کسب کرده است. در کنار این، براساس یک گزارش تازهی وزارت زراعت، آبیاری و مالداری، بادام ولایت دایکندی از نگاه کیفیت و میزان تولید، در صدر تمامی ولایتهای تولیدکنندهی بادام در کشور قرار گرفته است. مسوولان محلی دایکندی و باغداران، با اظهار خوشی از شنیدن این خبر، میگویند بادام این ولایت در حال تثبیت جایگاه اصلی خود است.
بر بنیاد معلومات ریاست زراعت، آبیاری و مالداری ولایت دایکندی، حاصلات بادام امسال به دلیل آبوهوای مناسب و ریزش برف و باران کافی، هرچند نظر به سال گذشته تفاوت چندانی نکرده، اما نسبت به سال قبلی آن (1397) به طور قابل ملاحظهای افزایش یافته است.
اما باغداران از پایین آمدن بهای بادام شکایت دارند و میگویند که بهای این محصول امسال به علت شیوع بیماری کووید-19، نسبت به سالهای گذشته کاهش چشمگیری یافته است.
حاجی علیجان، یکی از باغداران مرکز دایکندی، به روزنامه 8صبح میگوید که در حال حاضر هفت کیلوگرام بادام «سنگکی» به 620 افغانی در بازار نیلی فروخته میشود. در حالی که به گفتهی او، در سالهای گذشته هر سیر بادام سنگکی تا 1000 افغانی و حتا بیشتر از آن هم به فروش میرسید.
در دایکندی انواع بادام وجود دارد که درختان نوع کفمل، کاغذی، ساتربایی و عبدالواحدی، نسبت به «سنگک» کمتر است. حدود 80 درصد حاصلات میوهی خشک در دایکندی را بادام «سنگک» تشکیل میدهد.
سالهای پیش، هر سیر بادام کفمل، کاغذی و ساتربایی از سه تا پنج هزار افغانی و بادام سنگکی که بیشترین تولیدات باغی دایکندی را نیز تشکیل میدهد، هر سیر آن تا یک هزار افغانی در بازارهای داخلی به فروش میرسید.
![](https://8am.media/wp-content/uploads/2020/10/IMG_9750-scaled.jpg)
حاجی علیجان، از مشکل دیگری نیز یاد میکند. میگوید در سالهای اخیر، آفت و بیماریای که آنها قادر به شناختش نیستند، میزان حاصلات درختان بادام را نظر به سالهای گذشته کاهش داده و حتا درختان زیادی خشک شده است. این باغدار، قبلاً سالانه از درختانش حدود 500 سیر بادام برداشت میکرده، اما «فعلاً این مقدار به 65 سیر کاهش یافته است؛ به خاطر اینکه آفت، درختان او را خشک کرده و علتش را هم تاهنوز نمیداند».
باغداران از سهلانگاری ریاست زراعت در این باره نیز شکایت دارند. به نقل از حاجی علیجان، ریاست زراعت و موسساتی که با این اداره همکار هستند، تاکنون در مورد آفات و بیماریهایی که درختان را متضرر ساختهاند، به باغداران معلومات ندادهاند: «من شخصاً خودم که ندیدم معلومات داده باشد یا راهنمایی کرده باشد».
خواست او از ریاست زراعت این است که متخصصان باغداری را به دهقانان معرفی کند تا با شناسایی آفتهای باغی، از خشک شدن بیشتر درختان بادام در سالهای آینده جلوگیری شود.
حاجی حبیب، یکی از بازرگانان محلی دایکندی، نیز میگوید که شیوع بیماری کرونا، امسال بازار معاملات بادام را به اندازهی زیادی متضرر ساخته است. به نقل از این بازرگان محلی، او سال گذشته هر سیر بادام را 900 افغانی خریداری کرده بود، اما با شیوع بیماری کرونا و اُفت ارزش بادام در بازارهای داخلی، هر سیر آن را ناگزیر به 600 افغانی فروخته که از این ناحیه ضرر مالی زیادی را متقبل شده است.
این بازرگان محلی میافزاید که «تبلیغات» موج دوم کرونا از سوی دولت، باز هم بازار بادام را ضربه زده است. به گفتهی او، این موضوع سبب شده تا دهقانان محصولات باغیشان را به نصف قیمت بفروشند و خرج و خوراک زمستان را تهیه کنند؛ زیرا «میترسند» که مبادا باز هم بهای مواد خوراکی بالا برود.
مسوولان ریاست زراعت دایکندی نیز تأیید میکنند که شیوع بیماری کرونا، صادرات تمامی اقلام زراعتی، به ویژه بادام را امسال متأثر و مختل ساخته است.
بادام دایکندی پیش از این به امارات متحده، هندوستان، اوزبیکستان و برخی کشورهای اروپایی صادر میشد، اما امسال اقلام صادراتی کشور، به ویژه بادام دایکندی، با مشکل مواجه شده است.
افزون بر این، بازرگانان محلی شکایت دارند که طالبان و دولت هردو از فروشندههای بادام «باج» میگیرند. حاجی حبیب میگوید «گیج و حیران» است که بالاخره دولت کیست و کیها بر مردم حکومت میکنند؟
در همین حال، معلومات ریاست زراعت ولایت دایکندی نشان میدهد که حاصلات بادام به دلیل ریزش برف و باران کافی، امسال قناعتبخش است. هرچند تاکنون بادام به گونهی کامل جمعآوری نشده، اما نظر به ارزیابی ریاست زراعت دایکندی، حاصلات بادام این ولایت امسال در حدود 25هزار متریک تن برآورد شده است.
سیدعبدالواحد فیروزی، رییس زراعت دایکندی، بادام را یکی از «نباتات استراتژیک» ولایت دایکندی عنوان میکند و میگوید که «بادام» یگانه منبع عایداتی باشندهگان و دهقانان این ولایت است.
![](https://8am.media/wp-content/uploads/2020/10/رییس-زراعت-scaled.jpg)
دایکندی، از نگاه تولید و کیفیت بادام در میان ولایتهای تولیدکنندهی این محصول، در جایگاه نخست قرار گرفته است. بادام ولایت دایکندی اکنون در بازارهای جهانی نیز شهرت و جایگاه خاص خودش را دارد. طبق معلومات ریاست زراعت دایکندی، تاکنون 24 نوع بادام در این ولایت شناسایی شده و این اداره کلکسیون آن را تهیه کرده است. کار روی جمعآوری معلومات درباره انواع دیگر این محصول در دایکندی همچنان ادامه دارد.
ریاست زراعت دایکندی، سال گذشته طرحی را به منظور رشد تولیدات باغی و همچنان بستهبندی و بازاریابی محصولات باغداران، تهیه کرده به وزارت زراعت، مالداری و آبیاری سپرده بود. رییس زراعت دایکندی میگوید که این طرح از سوی وزارت زراعت و شورای اقتصادی وزیران تأیید شده و سال آینده تطبیق خواهد شد.
احداث باغهای معیاری بادام، تأسیس و اعمار کارخانههای پروسس و بستهبندی در ولسوالیهایی که بادام تولید میشود و همچنان بازاریابی برای این محصول، از مواردیاند که در این طرح شامل میباشند. به گفتهی رییس زراعت دایکندی، برای تطبیق این طرح، بودجهی کلانی پیشبینی شده که یک قسمت آن را خود دهقانان میپردازند.
آقای فیروزی میافزاید، این طرح کمک خواهد کرد تا زمینهایی که بدون استفاده ماندهاند، روی آنها باغهای جدید احداث شود و از این طریق در کنار رشد عواید دولت، تولیدات دهقانان نیز افزایش مییابد.
فعال شدن دو کارخانه پروسس بادام در دایکندی
موسسهی «آکسفام» به حمایت مالی دولت استرالیا، امسال دو کارخانهی پروسس بادام را در ولایت دایکندی تأسیس کرده که به گفتهی مسوولان ریاست زراعت، هر کدام از این کارخانهها در ساعت ظرفیت پروسس 300 تا 500 کیلوگرام بادام را دارد و 20 زن به صورت مستقیم در این کارخانهها مشغول کار میباشند.
فاطمه حسینی، کارمند یکی از این کارخانهها که در مرکز دایکندی فعالیت دارد، به روزنامه 8صبح گفت، پیش از این، چنین کارخانهای برای پروسس بادام ساخته نشده بود و با ساخت این دو کارخانه، سهولت خوبی برای باغداران و فروشندهگان بادام فراهم شده است.
![](https://8am.media/wp-content/uploads/2020/10/بادام-میده-شده-scaled.jpg)
این کارخانه دارای هفت دستگاه خُرد و کلان است. شکستن هستهی بادام، تفکیک هستههای کوچک از بزرگ و جداسازی آن، پوست کردن مغز (سفید کردن) و همچنان تولید مسکهی مخصوص بادام، از کارهایی است که این دستگاهها انجام میدهند.
سیدعبدالواحد فیروزی، رییس زراعت دایکندی، میگوید که این کارخانهها در راستای بالا بردن ارزش بادام نقش بسیار اساسی دارند؛ زیرا در زمان پروسس، از ضایعات و شکستن دانههای بادام جلوگیری میشود.
به گفتهی آقای فیروزی، بادام دایکندی پیش از این به نام ولایتهای دیگر به بازارهای داخلی و بیرونی عرضه میشد، اما امسال با ساخت این کارخانهها، محصولات بادام دهقانان، از آدرس دایکندی به بازار عرضه خواهد شد.
مسوولان ریاست زراعت میگویند، زمانی که محصولات بادام در دایکندی پروسس و بستهبندی شود، عاید بیشتری نصیب باغداران و فروشندهگان محلی میشود.
باغداران دایکندی اما همواره شکایت میکنند که بازرگانان محصولات بادام این ولایت را همهساله به قیمت بسیار پایین خریداری میکنند و به ولایتهای غزنی، کابل و قندهار منتقل کرده و از آنجا به خارج از کشور صادر میکنند. به گفتهی آنها، در بسیاری موارد بادام دایکندی به نام ولایتهای دیگر بستهبندی و به بازار عرضه میشود.
![](https://8am.media/wp-content/uploads/2020/10/کارخانه-بادام-scaled.jpg)