طالبان از چندی به اینسو برخلاف تصورات، حملاتشان به داخل شهرها را آغاز کردهاند. جنگجویان این گروه طی یک هفته اخیر دستکم مراکز هشت ولایت را سقوط دادهاند. در تازهترین مورد، گروه طالبان ادعا کرده که مرکز ولایت فراه را تصرف کرده است. همزمان با این، کشورهای منطقه و جهان نشستی را در مورد حملات طالبان و روند صلح افغانستان در دوحه دایر کردهاند. قرار است که دو نشست دیگر امروز و فردا نیز برگزار شود. این نشستها امیدواریهای زیادی را در کشور و بیرون از آن خلق کرده است. وزارت خارجه امریکا این نشست را مهم خوانده و گفته است که کشورهای تأثیرگذار در روند صلح افغانستان برای برقرای آتشبس، کاهش خشونت و تعهد به رسمیت نشناختن دولت تحمیلی، فشار خواهند آورد. در عین حال منابع در دوحه نیز میگویند که در این نشستها بالای طالبان فشار وارد میشود تا حملاتشان به شهرها متوقف شود. گروه طالبان گفته است که در این نشستها شرکت میکند. این گروه اما به نتایج این نشستها زیاد خوشبین به نظر نمیرسد.
پیشروی طالبان در جریان چند روز اخیر نگرانیهای زیادی را برای شهروندان به وجود آورده است. گروه طالبان در یک هفته اخیر مراکز ولایتهای جوزجان، کندز، تخار، نیمروز، سرپل و سمنگان را تصرف کرد. این گروه در ادامه حملاتش مراکز ولایات فراه و بغلان را نیز به دست آورد. قاری یوسف احمدی، سخنگوی طالبان، روز سهشنبه، نوزدهم اسد، مدعی شد که افراد آنان به «قلب شهر فراه» رسیده و با نیروهای حکومتی در نزدیکی چند مرکز مهم حکومتی درگیر شدهاند. او ادعا کرده بود که ساختمان ولایت، فرماندهی پولیس و ریاست امنیت ملی این ولایت را تصرف کردهاند. از جانب دیگر، خالد حضرتی، سخنگوی پولیس فراه، با نشر یک پیام صوتی ادعای طالبان مبنی بر تصرف مرکز شهر فراه را رد کرد. او اما تأیید کرد که درگیری میان دو طرف در این شهر جریان دارد.
تصرف مراکز ولایات از سوی طالبان سبب شد که پنتاگون نیز واکنش نشان دهد. جان اف کربی، سخنگوی وزارت دفاع امریکا، روز گذشته اذعان کرد که طالبان مراکز دستکم پنج ولایت را در اختیار گرفتهاند. او افزوده بود که مراکز سایر ولایتها نیز زیر تهدید است. به این ترتیب، سخنگوی وزارت دفاع امریکا تصریح کرده بود که جنگ در مسیر درست به پیش نمیرود. با همه اینها، روز گذشته یک نشست مهم پیرامون وضعیت امنیتی افغانستان در دوحه برگزار شد. در این نشست کشورهای منطقه و جهان در مورد وضعیت افغانستان گفتوگو کردند. در نشستی که روز گذشته دایر شده بود، نمایندهگان کشورهای امریکا، بریتانیا، روسیه، چین، پاکستان، اوزبیکستان و قطر اشتراک داشتند.
جهان نباید در قبال بحران بیسابقه انسانی در افغانستان بیتفاوت باشد
در این نشست، عبدالله عبدالله، رییس شورای عالی مصالحه ملی، به نمایندهگی از افغانستان حضور داشت. او در این نشست گفت که چندی پیش 48 ساعت با گروه طالبان بحث کرد و طالبان روی تسریع مذاکرات و حل سیاسی قضیه با حضور میانجی توافق کردند. طالبان اما برعکس این تعهد را نقض کردند و جنگ و خشونت را شدت بخشیدند و حملات تهاجمی خود را به شهرها را آغاز کردند. عبدالله افزود که این جنگها بحران بیسابقه بشری را در پی داشته است. به گفته او، صدها هزار تن در نتیجه جنگ آواره و هزاران تن کشته و زخمی شدهاند. رییس شورای عالی مصالحه ملی تأکید کرد که طالبان مرتکب چنین جنایت در کشور شدهاند. او از جامعه بینالمللی خواست که در قبال این بحران «بیسابقه انسانی» در افغانستان بیتفاوت نمانند و برای طالبان در مورد صلح پیام واضح بدهند.
رییس شورای عالی مصالحه ملی در بخش دیگری از صحبتهایش به حضور جنگجویان خارجی اشاره کرد و گفت که در کنار طالبان، هزارن تن از جنگجویان گروههای «تروریستی» چون القاعده، جیش محمد و لشکر طیبه حضور دارند و علیه مردم افغانستان میجنگند. او افزود که با همه اینها، رهبران و احزاب سیاسی در کشور به صلح اولویت میدهند و خواهان حل بحران از طریق گفتوگو هستند. عبدالله اما ادامه وضعیت کنونی و ابهام در مذاکرات صلح را قابل قبول ندانست و افزود که در باره ادامه این تلاشهای بیثمر و یکجانبه، سوالهای جدی وجود دارد. او ادامه وضعیت کنونی را خطرناک خواند و گفت که هیچ کشوری در منطقه و فرامنطقه از بحرانی شدن وضعیت افغانستان سود نخواهد برد. رییس شورای عالی مصالحه ملی از اشتراککنندهگان پرسید که آیا وقت آن نرسیده است که جامعه بینالمللی برای طالبان در مورد صلح پیام واضح و روشن بدهد؟ عبدالله همچنان از طالبان خواست که طرح خود برای صلح را روی میز بگذارند و حضور میانجی در مذاکرات را بپذیرند و بدانند که بحران جاری راهحل نظامی ندارد.
در عین حال، محمدمعصوم استانکزی، رییس هیأت مذاکرهکننده دولت، حملات طالبان بالای شهرها را خلاف همه تعهدات و موازین بینالمللی خواند و گفت که این حملات باعث ایجاد بحران بشری در افغانستان شده است. به گفته او، تشدید حملات از سوی طالبان، فضای بیاعتمادی را بیشتر ساخته است. او با انتقاد از این عملکرد طالبان، از این گروه خواست که اگر آماده برقراری صلح است، چرا طرحش را برای آینده مشترک سیاسی ارایه نمیکند؟
رییس هیأت مذاکرهکننده دولت خاطرنشان کرد که دولت افغانستان تمام تلاش خود برای رسیدن به یک نتیجه مطلوب و مورد قبول مردم افغانستان از مذاکرات را انجام داده است. او اما افزود، طوری که معلوم میشود طالبان با استفاده از روشهای «انحصارگرایانه، بهانهجویی و خدعه» از رسیدن به یک توافق سیاسی خود را کنار میکشند. به گفته استانکزی، در حال حاضر همه به این باور هستند که برای رسیدن به یک صلح پایدار راهحل نظامی گزینه درست و منطقی نیست؛ اما طالبان جنگ را ترجیح دادهاند و آن را تکرار میکنند. او همچنان از حضور جنگجویان خارجی در صفوف طالبان به کشورهای اشتراککننده هشدار داد. استانکزی گفت که افغانستان نباید به مرکز منافع متضاد کشورهای دیگر مبدل شود. او از جامعه بینالمللی خواست که برای جلوگیری از مداخلهای که به منظور تسریع جنگ و ادامه قتل و ویرانی افغانستان میشود، متفق شوند.
با این حال، قرار است که دو نشست دیگر نیز برگزار شود. طبق معلومات منابع، امروز چهارشنبه، بیستم اسد، نشست «ترویکای توسعهیافته» با اشتراک امریکا، روسیه، چین و پاکستان نیز برگزار میشود. نشست سومی روز پنجشنبه میان کشورهای اشتراککننده و گروه طالبان برگزار میشود. با این حال منابع در تیم مذاکرهکننده دولت میگویند که در این نشستها نمایندهگان کشورهای تأثیرگذار در روند صلح افغانستان اشتراک دارند و تلاش میکنند تا روی توقف جنگ در شهرها و تسریع مذاکرات صلح بحث کنند. این منابع ابراز امیدواری میکنند که در این نشستها پیشرفتهایی حاصل شود تا چرخه کشتار غیرنظامیان را متوقف کند.
از سوی دیگر، طالبان نیز گفتهاند که در این نشستها شرکت میکنند. محمدنعیم، سخنگوی دفتر سیاسی طالبان در قطر، به روزنامه 8صبح گفت که هیأت مذاکرهکنندهشان در تمامی نشستها حضور پیدا میکند.
با این حال، این نشستها امیدواریهای زیادی را خلق کرده است. وزارت خارجه امریکا با نشر اعلامیهای این نشستها را مهم خوانده و گفته است که در این نشستها شرکتکنندهگان منطقه و جهان برای کاهش خشونت، برقراری آتشبس و تعهد به رسمیت نشناختن دولت تحمیلشده با زور، فشار خواهند آورد. این وزارت گفته است که در این نشستها زلمی خلیلزاد، نماینده ویژه امریکا برای صلح افغانستان، شرکت کرده و قرار است که او روی طالبان فشار وارد کند تا حملاتشان را بر شهرها متوقف کنند.
گفتنی است که پیش از این نیز چندین نشست پیرامون صلح افغانستان برگزار شده است. این نشستها اما تاکنون نتیجه ملموسی در پی نداشته است. در جریان این مدت، حملات طالبان بیشتر شده و این گروه ساحات بیشتری را تصرف کرده است. براساس معلومات اکلد، در نیمه دوم ماه جولای، سه هزار و 658 تن از غیرنظامیان، نظامیان و جنگجویان طالبان کشته شدهاند. همچنان در پی حملات طالبان بر شهرها هزاران خانواده آواره شدهاند. با این حال دیده شود که این نشستها جنگ کنونی و حملات طالبان را متوقف میکند یا خیر؟