باشندهگان هرات میگویند که به دلیل مدیریت ضعیف طالبان در توزیع برق، برق وارداتی ایران و ترکمنستان در فصل سرما و گرما به جای افزایش، کاهش پیدا میکند و گاه بهطور کلی قطع میگردد. به گفته آنان «برف میآید و برق میرود.» نبود برق، بیمارانی را که به وسایل و ابزار برقی نیاز دارند نیز با چالشهای زیادی مواجه ساخته است.
بارش برف که از یکشنبه، ۶ حوت، در هرات آغاز شد، تا آخر هفته گذشته دوام کرد. با آنکه نویدبخش بهار سبز بود، اما قطع برق شب و روزهای سخت و پرچالشی را برای شهروندان هرات رقم زده است. در هفته سرد هرات برق وارداتی ایران کاهش یافت و برق وارداتی ترکمنستان نزدیک به دو شبانهروز به دلیل عوارض تخنیکی در مسیر انتقال به شهر هرات بهکلی قطع گردید.
باشندهگان شهر هرات و ولسوالیهای همجوار هرات که برای گرم کردن خانهها و تامین آب آشامیدنی و شستوشو عمدتا از وسایل برقی استفاده میکنند، با قطع شدن برق، روزها و شبهای سرد، تاریک و بیآب را پشت سر گذاشتهاند.
امیرمحمد ۵۴ ساله، باشنده ناحیه پنجم شهر هرات، با انتقاد از بیتدبیری مسوولان طالبان برای ریاست برشنا، چالشهای ناشی از بیبرقی در هفته سرد هرات را اینگونه برمیشمارد: «از براي خدا هر سال همین مشکل تکرار میشود. همین که برف کرد و هوا سرد شد، بیبرقی شروع میشود.»
امیرمحمد که تنها مرد خانواده است، از شروع برفباری تا مدت سه روز ناگزیر بوده است از فاصلهای چندصدمتری آب مورد نیاز خانواده را تامین کند که در نتیجه سردی هوا و کار بیش از حد دچار سرماخوردهگی شده است. او میگوید: «هر روز پنج دفعه یا شش دفعه دو بشکه از مسجد آب میآوردم. کاش نزدیک میبود، تقریبا ۳۵۰ متر از خانه ما فاصله دارد. ۲۰ دقیقه ایستاد بودیم تا نوبت میرسید، چون همه همسایهها آب نداشتند. فقط مسجد آب داشت، فشار کار و رفتوآمد در هوای سرد مرا مریض کرده است. تا صبح سرفه میکنم.»
افزون بر بیآبی، به دلیل اینکه بیشتر شهروندان هرات برای گرم نگهداشتن خانههایشان از صندلی استفاده میکنند، قطعی برق، سردی خانهها را نیز به دنبال داشته است.
محمدرحیم، باشنده ناحیه یازدهم شهر هرات، روایت مشابهی دارد. او در مورد سردی هوای خانه در قطعی برق پرسیدم. او میگوید: «کرسی [صندلی] وسیله عنعنهای شهروندان هرات برای گرم کردن خانههاست. از وقتی که برق به هرات آمده، دیگر کسی از زغال استفاده نمیکند؛ فقط از وسایل برقی زير کرسی استفاده میکنند. برق که نباشد کرسی نيست، کرسی که نباشد هیچ خانه گرم در هرات نيست.»
این باشنده هرات میافزاید که در روزهای برفباری و یخبندان بعد از آن، در نبود برق شب و روزهای تاریک، سرد و بیآبی در حالی به سراغشان آمده است که مردم فکر میکردند فصل زمستان به پایان رسیده است. به گفته او، مردم آمادهگی برای سرما در این فصل سال را نداشتند تا چاره جایگزین سنجیده باشند.
جدا از چالشهایی چون تاریکی، سردی هوا و نبود آب در خانهها، قطعی برق برای بعضی از شهروندان مفهوم مرگ و زندهگی داشته است. خانوادههایی که مریضانشان وابسته به وسایل برقی داشتهاند، بیشتر از همه از بیبرقی به چالش افتادهاند، تا جایی که مرگ بیمار محتمل بوده است.
سیدحسن، باشنده یکی از ولسوالیهای هرات، میگوید که پدرش بعد از دو ماه بستری در شفاخانه حوزوی هرات، رخصت شده و در خانه تحت درمان قرار دارد. داکتران برای پدر وی در یک شبانهروز چندین بار «سیکشن» تجویز کردهاند. سیدحسن میافزاید: «از اینکه دستگاه سیکشن برقی است، در نبود برق وضعیت پدرم به دلیل نیاز شدید به سیکشن نهايت وخیم شده است و تا سرحد مرگ پیشرفته است.» او تصریح میکند که به دلیل پرچاوی بیش از حد برق ناگزیر شده به دنبال راههای بدیل برق برآید.
این باشنده هرات میگوید: «شبانهروز بیشتر از ۱۰بار باید سیکشن شود. روز اول که برق رفت، پدرم به حدی نفستنگ شد که به مشکل تنفس میکرد. ناچار و عاجل رفتم جنراتور برق خریدم و فعلا هم بیشتر اوقات برق نیست، از همین ماشین برق خود استفاده میکنیم.»
قطعی برق مخصوصا برق وارداتی از ترکمنستان چالشی است که همهساله در فصل سرما تکرار میشود. مسير پایه برق وارداتی ترکمنستان از یک ساحه کوهستانی و تا حدودی هم از لبه وادی میگذرد که در صورت سیلاب دچار عوارض و چپه شدن پایه برق میگردد.
احمدفهیم (مستعار) یکی از مسوولان ریاست برق هرات در حکومت پیشین، میگوید با وجود اینکه در حکومت قبلی اداره برق هرات در مورد جابهجایی بعضی از پایههای برق وارداتی ترکمنستان به اداره محلی و دفتر مرکزی پیشنهاداتی را مطرح کرده بود، اما به دلیل نامعلومی به آن خواستها رسیدهگی نشد و این موضوع باعث قطعی دوامدار برق هرات میگردد. این مسوول پیشین برق هرات میافزاید: «ریاست برق هرات در آن زمان پايههای برق که در موقعیتهای آسیبپذیر قرار داشتند را شناسایی و پیشنهاد آن را به ریاست عمومی فرستادیم، اما متاسفانه اجرائات نشد.»
او میگوید که اداره برق طالبان نیز با وجود آگاهی از این مشکل در برابر آن هیچ برنامهای روی دست نگرفتهاند و تا زمانی که پایههای آسیبپذیر جابهجا نشود، این چالش همهساله تکرار خواهد شد.
برق وارداتی ایران و ترکمنستان افزون بر شهر هرات و ولسوالیهای انجیل و گذره در شماری از ولسوالیهایی که در مسیر انتقال لین برق از این دو کشور قرار گرفته نیز توزیع گردیده است. افزون بر قطعی در فصل سرما، در زمان حکومت پیشین هرازگاهی پايههای برق توسط طالبان انفجار داده میشد که تا چند شبانهروز مردم بدون برق سپری میکردند.