پس از تسلط طالبان بر افغانستان، بیش از نیم نفوس کشور با بحران گرسنهگی شدید مواجه شدهاند. در این مدت کمکهای بشردوستانه از عمیقتر شدن بحران کاسته، اما خطر بحران کماکان پابرجاست. برنامه جهانی غذا که قبل از این دست گرسنهگان را میگرفت، اکنون خود با بحران مالی روبهرو شده است. این سازمان اعلام کرده که در بدترین بحران مالی و وضعیت ناامیدکننده قرار دارد. رییس این نهاد هشدار داده که برای مددرسانی تا پایان ماه اکتوبر سال جاری پول کافی ندارد و اگر کمک نرسد، مجبور به ترک کامل افغانستان خواهد شد. به گفته او، بحرانهای ناامنی غذایی در اثر گرمایش زمین، همهگیری کرونا، جنگ و حمله روسیه به اوکراین، نارضایتی بزرگی را برای کشورها در ارایه کمکهای خارجی به وجود آورده است. با این حال، شماری از شهروندان و جنبشهای اعتراضی زنان، دستبرد و مداخله طالبان در کمکهای بشری را عامل دلسردی جهان عنوان میکنند. به گفته آنان، دسترسی گروههای تروریستی به کمکهای بشری، کمککنندهگان را نگران ساخته است. به باور آنان، محرومیت زنان نیز در نارضایتی کشورهای کمککننده نقش دارد.
سلطه طالبان بر افغانستان باعث از بین رفتن بسیاری از فرصتهای شغلی و سرمایهگذاری در کشور شده است. با فروپاشی دولت پیشین، کشورهای کمککننده، افغانستان را ترک کرده و سرمایهگذاران خارجی و داخلی برنامههای توسعهایشان را نیمهتمام رها کرده که در پی آن هزاران تن بیکار شدهاند. با از دست رفتن زمینههای شغلی، منع کار زنان و محدودیت دوامدار طالبان، مردم با گرسنهگی شدید و فقر روزافزون مواجه شدهاند؛ بهگونهای که دست احتیاج به کمکهای بشردوستانه دراز کردهاند. اکنون نهادهایی که برمبنای اصول بشردوستانه مکلف به ارایه کمکهای انسانی هستند، خود با بحران مالی دستوپنجه نرم میکنند.
سیندی مککین، رییس برنامه جهانی غذا، بهتازهگی به شبکه «ABC» امریکا، گفته است که این سازمان با بدترین بحران مالی در تاریخ ۶۰ ساله خود قرار دارد و با شرایط ناامیدکنندهای مواجه است. مککین کووید-۱۹، تغییرات اقلیمی، جنگ و هزینه بلند کسبوکار را عامل دلسردی کشورهای کمککننده دانسته است.
رییس برنامه جهانی غذا افزوده که جهان کنونی از همه اینها خسته شده و در حال حاضر، یک نارضایتی بزرگ در داخل کشورهای مددرسان وجود دارد. با این حال، به گفته او، کسانی که از گرسنهگی و فقر رنج میبرند، تحمل تضادها را ندارند.
رییس برنامه جهانی غذا با اشاره به کاهش کمکهای مالی، هشدار داده است که این سازمان در افغانستان پولی برای کمکرسانی ندارد و اگر تا پایان ماه اکتوبر سال جاری کمک نرسد، مجبور به ترک کامل افغانستان خواهد شد. او افزوده است: «تا زمانیکه نتوانیم بودجهای برای افغانستان تهیه کنیم، باید آن را بهطور کامل ترک کنیم.»
مککین گفته که به دنبال اعمال محدودیت و کنترل طالبان بر همه امور، شمار نیازمندان در این کشور افزایش یافته است. او تصریح کرده که این سازمان به زنان و کودکان غذا میدهد تا از گرسنهگی و قحطی جلوگیری کند. او در حالی از کمک به زنان سخن میزند که زنان در افغانستان از عدم توزیع عادلانه و دسترسی به کمکهای بشردوستانه شکایت دارند و میگویند که کمکها به نیازمندان نمیرسد.
رییس برنامه جهانی غذا گفته است که جنگ اوکراین بر بحران گرسنهگی در جهان سایه افکنده است. او افزوده است: «اوکراین تمام منابع حیاتی را به خود جذب کرده است. اوکراین خوب یا بد، آکسیجن اتاق را مکیده است. من و ما قطعا نیاز به حمایت از اوکراین را درک میکنیم، اما نقاط داغ دیگری هم در جهان وجود دارند که عمیقاً و به اندازه اوکراین ناامید و نیازمند به کمک هستند.»
مککین خاطرنشان ساخته که بحران اقتصادی جهانی در کشورها باعث شده که رایدهندهگان آنان با سیاستهای ارسال کمکهای خارجی مخالفت کنند و این امر فعالیتهای بشردوستانه را با چالش روبهرو ساخته است.
پیش از این، برنامه جهانی غذا در افغانستان نیز از حذف ۱۰ میلیون نیازمند از برنامه کمکهای بشری خبر داده و افزوده است که در ماه جاری میلادی تنها به دو میلیون تن که در گرسنهگی شدید قرار دارند، کمک میکند. این سازمان تاکید کرده که بین جولای تا دسامبر ۲۰۲۳، به ۱.۴ میلیارد دالر امریکایی نیاز دارد تا به ۲۱ میلیون نیازمند مواد غذایی توزیع کند.
شا وی لی، رییس برنامه جهانی غذا در افغانستان، قبلا هشدار داده است که فرصت اندکی برای جلوگیری از قحطی در این کشور باقی مانده و قیمت اقدام نکردن در این مورد را زنان و کودکانی خواهند پرداخت که در فقر و گرسنهگی به سر میبرند.
برنامه جهانی غذا گفته است که در حال حاضر ۱۵.۳ میلیون تن با ناامنی غذایی حاد و ۲.۸ میلیون تن در سطح ناامنی غذایی اضطراری قرار دارند. این نهاد افزوده که با کنترل طالبان، وضعیت پیچیدهتر و دشوارتر شده است. به گفته این سازمان، از دست دادن شغل، کمبود نقدینهگی و افزایش قیمتها، طبقه جدیدی از گرسنهگان را ایجاد کرده است.
این نهاد هشدار داده است که ۲۵ ولایت در آستانه اضطراری سوءتغذیه حاد قرار دارند و روزانه وضعیت بحرانیتر میشود. به گفته این سازمان تقریباً نیمی از کودکان زیر پنج سال و یک چهارم زنان باردار و شیرده در ۱۲ ماه آینده نیاز به حمایت تغذیهای حیاتی دارند. این سازمان با ابراز نگرانی، گفته که اگر مواد غذایی را تا پایان خزان به ذخایر استراتژیک خود انتقال ندهد، در زمستان قادر به ارایه کمکرسانی نخواهد بود.
در همین حال، شماری از شهروندان دستبرد و مداخله طالبان در امور کمکهای بشری را عامل دلسردی جهان در ارایه کمک به افغانستان عنوان میکنند. به گفته آنان، مالیهدهندهگان کشورهای کمککننده، از دولتهای خود میخواهند که مالیاتشان در افغانستان باعث تمویل «تروریسم بینالمللی» نشود.
فردوس، یکی از شهروندان کشور، میگوید که دولتهای کمککننده، حسابدهی شفاف و عادلانه میخواهند که چنین امری برای نهادهای مددرسان در سیطره حاکمیت طالبان میسر نیست و در حال حاضر، این گروه بهگونه گسترده در روند توزیع و تثبیت مستفیدشوندهگان کمکها، نقش کلیدی دارد.
از سوی دیگر، شماری از جنبشهای اعتراضی زنان معتقدند که منع کار زنان در نهادهای مددرسان، عامل دیگر نارضایتی کشورهای کمککننده در افغانستان است. به باور زنان، کشورها مکلفاند به مالیهدهندهگان، رایدهندهگان و پارلمانهای خود در مورد دسترسی مستفیدشوندهگان پاسخ بگویند. به گفته این جنبشها، در حالی که نیمی از جامعه از عملیات بشردوستانه حذف شدهاند و مداخله بیحدوحصر گروه طالبان در امور بشردوستانه ادامه دارد، بیاعتمادی جهان نیز عمیقتر میشود.
برنامه جهانی غذا در حالی از کاهش شدید کمکهای غذایی به افغانستان هشدار میدهد که پیش از این، اداره بازرس ویژه امریکا (سیگار) از اثبات مداخله طالبان در توزیع کمکهای بشردوستانه خبر داده است. رسانههای متعدد داخلی و خارجی به شمول روزنامه ۸صبح نیز گزارشهایی را منتشر کردهاند که مداخله طالبان در روند توزیع کمکهای بشری را نشان میدهد.