آتشسوزیهای وقفهای در روستای بالامردیان ولسوالی فیضآباد و خواجهدوکوه جوزجان بیش از هزار خانواده را آواره ساخت و حدود ۲۰۰ خانه رهایشی را بهگونه قسمی و یا کلی تخریب کرد. این آتشسوزیها در اواسط ماه سرطان امسال بهگونه وقفهای در روستای بالامردیان آغاز شد و به ولسوالی خواجهدوکوه رسید. این آتشسوزی که نزدیک به دو ماه ادامه داشت، در کنار تخریب خانههای رهایشی، خسارات هنگفت مالی نیز به باشندهگان محل وارد کرده است. باشندهگان محل و فعالان مدنی در جوزجان، خاموشی مسوولان محلی طالبان در قبال پیگیری و بازداشت عاملان این آتشسوزیها را پرسشبرانگیز میدانند. آنان خواهان بازداشت عاملان این رویداد و پرداخت غرامت به آسیبدیدهگان ناشی از این آتشسوزی هستند.
حمیرا که 27 سال سن دارد یکی از باشندهگان روستای بالامردیان است. او دارای چهار فرزند است و دو ماه پیش بر اثر آتشسوزی خانهاش را از دست داده و به مرکز جوزجان آواره شده است. این خانم جوان در صحبت با روزنامه 8صبح میگوید که افراد مسلح ناشناس را هنگام آتش زدن خانهاش دیده است، اما مسوولان محلی برای بازداشت عاملان این آتشسوزی اقدام نکردهاند. به باور حمیرا، مسوولان محلی طالبان در آتشسوزیهای روستای بالامردیان در ولسوالی فیضآباد دست داشتند و میخواستند با ایجاد وحشت و آتشافروزی خانههای مردم این روستا را تخلیه و برخی از اقوام دیگر را در میان ترکمنتباران و اوزبیکتباران جابهجا کنند.
محمدعارف، باشنده دیگر روستای بالامردیان است. او حدود یک ماه پیش به خانه یکی از بستهگانش در بلخ آواره شد و اکنون در این ولایت کارگری میکند. محمدعارف یگانه نانآور خانواده 9 نفری است. او میگوید که روزانه تنها 200 افغانی عاید دارد و از لحاظ اقتصادی توان خرید نیازمندیهای اولیه خانوادهاش را ندارد. این مرد که خانهاش طعمه آتشسوزیها در روستای بالامردیان شده است، میافزاید: «چهار اتاق با مهمان خانهام در این رویداد آتش گرفته است. اگر من دوباره به قریه خود برگردم هیچ چیزی در دست ندارم. باید دولت پاسخگو باشد که دلیل این ]آتشافروزیهای[ خودسرانه و نامریی چیست.»
شماری از باشندهگان روستای بالامردیان ادعا دارند که مسوولان محلی طالبان اطفاییهها را برای خاموش کردن آتش نفرستادهاند. محمدالله، یکی از کسانی است که خانهاش در آتشسوزیهای اخیر جوزجان از بین رفته است. او که با چهار فرزند، خانم و خانواده خواهرش یکجا به شهر مزارشریف آواره شده است، به روزنامه 8صبح میگوید: «دلیل آوارهگی مردم آتشسوزیهای پنهانی منازل و لوازمشان است که تا حال دلیل آن برای هیچ باشنده ولسوالی فیضآباد قریه بالامردیان و همه مردم افغانستان روشن نشده است.» محمدالله میپرسد: «چرا مسوولان طالبان این مساله بزرگ و حیاتی ما را دنبال نمیکند. من خانه و همه لوازم خود را از دست دادهام؛ حتا لوازم آشپزخانه و هر آنچه از بخش کارهای زراعتی جمعآوری کرده بودم در این آتشسوزی از بین رفته. آیا کسی در مورد این همه خسارات ما فکر کرده است.»
این باشنده ولایت جوزجان که گفتنیهای زیادی دارد خاطرنشان میسازد: «سرنوشت کسانی که در این آتشسوزیها خسارات مالی دیدهاند چه خواهد شد. ما از طالبان میخواهیم که این رویداد را پیگیری کنند. عاملان اصلی را دستگیر کنند که چه کسانی خانههای ما مردمان غریب و فقیر را به آتش کشیده است.»
این در حالی است که آتشسوزیها در اواسط ماه میزان امسال در روستای بالامردیان آغاز شد و دامنه آن به روستاهای ولسوالی دوکوه جوزجان نیز رسید. در جریان نزدیک به دو ماه دوام این آتشسوزی، روایتهای مختلفی از عوامل و چگونهگی آن از سوی باشندهگان محل بیان شده است. اکثر باشندهگان این روستاها، جنگجویان طالبان را به آتشافروزی خانههایشان متهم کردهاند.
مسوولان محلی طالبان اما برای برائتشان این آتشسوزیها را به جنیات ربط دادهاند. مسوولان وزارت پطرولیم و معادن برخلاف ادعای مسوولان محلی جوزجان، در نخست عوامل آتشسوزی را ناشی از وجود نفت و گاز در این منطقه عنوان کردند، اما با گذشت دو هفته و پایان بررسیها، معین وزارت پطرولیم و معادن در یک نشست خبری اعلام کرد که هیچ اثری از وجود گاز در این منطقه دیده نشده است. او افزود که نتیجه تحقیق هیأت این وزارت نشان داده است که عوامل انسانی در این آتشسوزی دخیل بوده و «افراد نقابدار خانههای مردم را آتش زدهاند.»
با این وصف، آسیبدیدهگان آتشسوزیها در جوزجان، مسوولان محلی طالبان را متهم به آتشزدن خانههایشان میکنند. آنان از آزار و اذیت مردم و تهدید بزرگان روستاها سخن میگویند که همه این موارد بهخاطر تخلیه روستا توسط طالبان انجام شده است. آنان اما جزییات مفصل و شواهدی برای اثبات ادعایشان ندارند.
در همین حال، فعالان مدنی در جوزجان میپرسند، در صورتیکه مسوولان محلی طالبان در این آتشسوزیها دست ندارد، چرا عاملان آن را شناسایی و بازداشت نمیکنند. یک فعال مدنی که نخواست نامش در این گزارش ذکر شود، افزود، این خانهها که توسط افراد نامریی و نامعلوم به آتش کشیده شده، موضوع سادهای نیست که همه حاکمان طالبان خاموش نشستهاند و هیچ کاری نمیکنند. به سخن او، حقوق همه باشندهگان روستاهای بالامردیان و ولسوالی خواجه دوکوه، بهویژه حق زنان و اطفال در حال پایمال شدن است، اما هیچ کسی به داد آنان نمیرسد.
فعالان مدنی جوزجان از رهبران طالبان میخواهند که افراد دخیل در قضیه آتشافروزی در روستاهای بالامردیان و ولسوالی خواجه دوکوه این ولایت را بازداشت کنند و به آسیبدیدهگان این رویداد غرامت پرداخت کنند. طالبان اما تاکنون به خواست آنان پاسخ مثبت ندادهاند.