ریاست پاسپورت زیر اداره طالبان در کابل که یگانه مرجع صدور گذرنامه در کشور است، 17 روز پیش عرضه خدماتش را متوقف کرد. مسوولان این ریاست علت توقف صدور پاسپورت را تلاش برای «بهبود عرضه خدمات» و «ترمیم ماشینآلات» بیان کردهاند. منابع در ریاست پاسپورت اما علت این وقفه را «اختلافهای درونگروهی طالبان» عنوان کردهاند. اکنون که 17 روز از توقف فعالیت این ریاست میگذرد، متقاضیان پاسپورت میپرسند که ماشینآلات ریاست پاسپورت چه زمانی ترمیم خواهد شد. آنان خواستار ازسرگیری بیدرنگ توزیع پاسپورت در کشورند.
احمدجاوید، باشنده کابل، در صحبت با روزنامه 8صبح میگوید که به بیماری سرطان خونی مبتلا شده و برای درمان و دیالیز خون، باید به بیرون از کشور برود. این باشنده کابل میافزاید که اسناد بیماریاش از سوی کمیته قوانین صحی طالبان در پایتخت تأیید شده، اما به دلیل نداشتن پاسپورت، نمیتواند از کشور بیرون شود. احمدجاوید علاوه میکند: «مریض که جان باخت، باز پاسپورت را چه کند؟ گفتند ماشینها را ترمیم میکنیم و حالا زیادتر از دو هفته شده. این چه رقم ترمیم است که خلاص نمیشود؟»
فرهاد، باشنده ولایت کندز، میگوید که مادرش بیمار است و برای انتقال او به پاکستان به دو جلد پاسپورت نیاز دارد؛ یکی برای مادر بیمارش و دیگری برای خودش بهعنوان پایواز. فرهاد میافزاید که در وسط ثور امسال فورم آنلاین پاسپورت را خانهپری کرده، اما هنوز هم نوبتش برای طی مراحل اسناد مشخص نشده است. این جوان علاوه میکند که بارها برای گرفتن پاسپورت بهگونه عادی درخواست داده، اما موفق نشده است.
شهروندان کشور از طالبان میخواهند که هرچه زودتر روند توزیع پاسپورت را از سر بگیرند. آنان داشتن پاسپورت بهعنوان سند رسمی برای رفتوآمد به کشورهای دیگر را حق شهروندی خود میدانند و میگویند که طالبان نباید حق سفر را از آنان بگیرند. شهروندان کشور تأکید میکنند که برای تداوی در کشورهای همسایه، سیاحت، تجارت، دیدار اقارب و ادامه تحصیل به پاسپورت نیاز دارند.
این در حالی است که شهروندان در زمان حاکمیت نظام جمهوری در کشور، بهسادهگی میتوانستند پس از طی مراحل قانونی، از مرکز و ولایتهای مربوطه پاسپورت به دست بیاورند. پس از آغاز حاکمیت طالبان بر کشور اما روند توزیع پاسپورت در ولایتها بهتدریج متوقف شد. ریاست پاسپورت در پایتخت در پنج ماه گذشته یگانه مرجع صدور پاسپورت برای شهروندان بوده است.
باشندهگان ولایتها برای دریافت پاسپورت میباید فورم آنلاین را خانهپری کنند و پس از رسیدن نوبتشان به ریاست پاسپورت در کابل خود را برسانند؛ روندی که برای شهروندان زمانبر و هزینهبر است. با وصف این چالشها، هزاران شهروند کشور فورمهای آنلاین را خانهپری کردهاند و منتظر مشخص شدن نوبتشان از سوی ریاست پاسپورت هستند.
با این حال، ریاست پاسپورت زیر اداره طالبان در کابل نیز عرضه خدماتش را در 16 میزان متوقف کرده است. مسوولان ریاست پاسپورت «بهبود عرضه خدمات» و «ترمیم ماشینآلات» را دو عامل اصلی توقف توزیع پاسپورت عنوان کردهاند. در خبرنامه ریاست پاسپورت آمده است: «ریاست عمومی پاسپورت جهت ارایه خدمات بهتر و تسریع پروسههای کاری، در نظر دارد تا یک سلسله تغییراتی را در تجهیزات و سیستمهای تخنیکی وارد سازد.» در این خبرنامه توضیح داده شده است: «پروسه ترمیم و تبدیل تجهیزات ضرورت به زمان دارد، لذا الی ختم پروسه توزیع پاسپورت معطل است. توزیع پاسپورت متقاضیان بعد از ۱۶ میزان ۱۴۰۱ الی تکمیل و حل شدن مشکلات فنی، متوقف شده است.»
منابع در ریاست پاسپورت اما علت اصلی توقف توزیع پاسپورت را «اختلافهای دورنگروهی طالبان» عنوان کردهاند. یک منبع معتبر در ریاست پاسپورت پنج روز پس از بسته شدن دروازه این ریاست به روی مراجعان، در 19 میزان گفت که «ترمیم ماشینآلات» یک بهانه است. به گفته او، اختلافهای درونگروهی سبب شده که این ریاست فعالیتش را توقف دهد. این منبع توضیح داده است که رهبران ارشد طالبان روی گزینش رییس پاسپورت اختلافنظر دارند و تا زمانی که این اختلاف برطرف نشود، فعالیت این ریاست از سر گرفته نخواهد شد.
به تعقیب اطلاعات این منابع، عبدالحکیم حمیدی در 24 میزان از سمت ریاست اداره پاسپورت برکنار شد و مولوی عبدالکریم حسیب جای او را اشغال کرد. در جریان یک سال گذشته این سومین عضو گروه طالبان است که این سمت را اشغال کرده است. از این پیش عبدالحکیم حمیدی برای مدت هشت ماه بهعنوان رییس پاسپورت وظیفه اجرا کرد. پیش از او، عالمگل حقانی برای مدت بیش از پنج ماه در رأس این ریاست قرار داشت. عالمگل حقانی به دلیل فساد اخلاقی و کمیشنکاری برادرش از این سمت کنار زده شد، اما هنوز مشخص نشده که علت برکناری عبدالحکیم حمیدی چه بوده است.
این در حالی است که ریاست پاسپورت یکی از منابع مهم عایداتی برای طالبان دانسته میشود. مسوولان این ریاست در خبرنامه 16 میزان، توضیح دادهاند که روزانه بین سه تا پنج هزار جلد پاسپورت به متقاضیان توزیع میکنند. مدت اعتبار این پاسپورتها 10 سال است و متقاضیان باید در بدل دریافت هر جلد پاسپورت، 10 هزار افغانی به حساب دولت واریز کنند. با این حساب، روزانه بین 30 تا 50 میلیون افغانی از این بابت به حساب طالبان واریز میشود.
در کنار این، براساس اظهارات منابع، روزانه میلیونها افغانی بهگونه غیررسمی به جیب مسوولان ریاست پاسپورت و وزارت امور داخله طالبان واریز میشود. بیشتر متقاضیانی که نیاز فوری به پاسپورت دارند، مجبور میشوند پول هنگفتی به کمیشنکاران بپردازند و از ریاست پاسپورت بهگونه غیرمستقیم پاسپورت خریداری کنند. در حال حاضر یک جلد پاسپورت در بازار سیاه بین 800 تا یک هزار و 400 دالر امریکایی فروخته میشود.