سال مالی ۱۳۹۷ خورشیدی تا سه روز دیگر پایان مییابد. پس از سه روز باید تمام دادوستدهای مالی، مصارف برنامههای ادارههای دولتی براساس سند بودجه سال جدید مالی اجرا شود. این در حالی است که این سند از ۱۶ روز به اینسو در انتظار تصویب مجلس نمایندهگان قرار دارد تا به عنوان سند بودجه ملی ضمانت اجرایی پیدا کند. اما مجلس نمایندهگان به نظر میرسد به زودی و یا دستکم پیش از ختم سال مالی جاری آن را تصویب نکند. این مجلس دلیل تأخیر در تصویب سند بودجه سال مالی آینده را «کار» بیشتر روی آن میخواند.
نصرالله صادقیزاده نیلی، عضو کمیسیون مالی مجلس نمایندهگان، در مورد دلیل این تأخیر به ۸صبح گفت که سند بودجه سال مالی ۱۳۹۸ به مجلس نمایندهگان رسیده است اما این مجلس برای تصویب آن به کار و بررسیهای بیشتری نیاز دارد.
این عضو کمیسیون مالی مجلس نمایندهگان گفت که ۵۷۰ پروژه و ۶۴ واحد بودجهای در سند بودجه سال مالی آینده شامل است که نیاز به بررسی و ارزیابیهای بیشتر اعضای مجلس نمایندهگان دارد. به گفته او، بررسی پیشرفتهای کاری پروژههای بودجه سال مالی جاری و همین گونه صحبت با واحدهای بودجهای بخشی از مواردی است که اعضای مجلس نمایندهگان باید روی آن به دقت کار کنند.
با این حال، آقای نیلی گفت که مجلس نمایندهگان تا ده روز دیگر احتمالاً سند بودجه سال مالی آینده را تصویب خواهد کرد.
این در حالی است که وزارت مالیه کشور به شدت انتظار تصویب سند بودجه ملی سال مالی ۱۳۹۸ را میکشد. شمروزخان مسجدی، سخنگوی وزارت مالیه، به ۸صبح گفت که مجلس نمایندهگان به وزارت مالیه وعده سپرده بود که سند بودجه سال مالی آینده را پیش از ختم سال مالی جاری تصویب میکند اما به گفته وی تا کنون این وعده از سوی مجلس نمایندهگان عملی نشده است.
آقای مسجدی افزود که سند بودجه ملی در کمیسیونهای فرعی مجلس نمایندهگان تحت بررسی و ارزیابی قرار دارد. وی تصریح کرد وزارت مالیه همه روز با اعضای مجلس نمایندهگان در مورد جزئیات سند بودجه در تماس است و همین طور به سوالات آنها پاسخ میدهد و در عین به صورت مکرر از اعضای مجلس خواسته است که سند بودجه سال مالی آینده را تصویب کند.
تصویب سند بودجه در گذشته یکی از مسایل حاشیهساز و جنجالی میان حکومت و مجلس نمایندهگان بوده است. سخنگوی وزارت مالیه با نگرانی از تأخیر طولانی تصویب سند بودجه ملی سال آینده خورشیدی، گفت که وزارت مالیه با آغاز سال جدید مالی نیاز به سند قانونی و تصویب شده دارد تا بتواند روند عملیاتی و اجرایی برنامههای وابسته به بودجه ملی را آغاز کند.
سخنگوی وزارت مالیه همچنان گفت که تأخیر در تصویب سند بودجه ملی در درازمدت میتواند روند عملیاتی پروژههای انکشافی را صدمه بزند. وی تأکید کرد که در کوتاه مدت این مشکل بیشتر روند عملیاتی برنامههایی را صدمه میزند که مربوط به بودجه عادی میشود.
اما نصرالله صادقیزاده نیلی، عضو مجلس نمایندهگان، این ادعای وزارت مالیه را رد کرد و گفت که وزارت مالیه تبلیغات را به راه میاندازد تا سند بودجه زودتر تصویب شود. به گفته این عضو مجلس، در صورتی که بودجه مالی سال آینده تا ختم سال جاری مالی تصویب نشود، بر بنیاد قانون، روند عملیاتی برنامههایی که به بودجه مربوط میشود، طبق سند مالی سال گذشته اجرا میشود.
در بند سوم ماده ۹۸ قانون اساسی نیز آمده است: « هر گاه نظر به عواملی تصویب بودجه قبل از آغاز سال مالی صورت نگیرد، تا تصویب بودجه جدید، بودجه سال گذشته تطبیق میگردد.»
وزارت مالیه سند بودجه ملی سال مالی ۱۳۹۸ خورشیدی را به تاریخ بیستم عقرب به مجلس سنا معرفی کرد. بر بنیاد قانون، مجلس سنا حق تصویب بودجه ملی را ندارد اما نظر و پیشنهاد اعضای این مجلس در آن در نظر گرفته میشود.
این وزارت به تاریخ دهم قوس پس از تأیید مجلس سنا، سند بودجهی ملی را به مجلس نمایندهگان پیشکش کرد.
بودجه مالی سال ۱۳۹۸ خورشیدی، ۳۹۹ میلیارد افغانی پیشبینی شده است. در سند بودجه ملی، ۲۷۵ میلیارد آن به مصارف عادی و ۱۲۴ میلیارد آن برای پروژههای انکشافی حکومت اختصاص داده شده است. بودجه اختیاری و غیر اختیاری در سند بودجه سال آینده، ۶۱ میلیارد ۶۳ میلیارد افغانی در نظر گرفته شده است. بودجه غیر اختیاری از سوی نهادهای کمککننده مصرف میشود.
مانند سالهای گذشته، امنیت، بخش عمده بودجه مالی سال آینده را به خود اختصاص داده است. ۴۱ درصد از مجموع بودجه مالی سال آینده در بخشهای امنیتی به مصرف میرسد.
همین گونه، حکومتداری خوب، رشد اقتصادی، انکشاف زیربناها، صحت، معارف، زراعت و انکشاف دهات و تحصیلات از دیگر برنامههایی میباشد که قرار است بودجه سال آینده روی آن مصرف شود.
بودجه سال مالی ۱۳۹۸ نسبت به بودجه مالی سال گذشته، ۱۲ درصد افزایش یافته است.
کابینه افغانستان حدود یک ماه قبل پیشنویس بودجه سال مالی آینده را تأیید کرد. بر اساس قانون اساسی، بودجه دولت و پروگرامهای انکشافی، ابتدا به مجلس سنا پیشکش میشود و پس از نظر و مشورت مجلس سنا، به مجلس نمایندهگان برای تصویب فرستاده میشود.
ماده نودوهشتم قانون اساسی در این مورد صراحت دارد: «بودجه دولت و پروگرام انکشافی حکومت از طریق مشرانوجرگه توأم با نظریه مشورتی آن به ولسیجرگه تقدیم میشود.»
وزارت مالیه به تاریخ دهم قوس سند بودجه مالی سال ۱۳۹۸ را به مجلس نمایندهگان پیشکش کرد اما این مجلس تاکنون آن را تصویب نکرده است. این در حالی که فقط سه روز تا پایان سال مالی جاری باقی مانده است.